Ο εξευτελισμός του ανθρώπου

Η επιστήμη των βασανιστηρίων

Του ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΟΡΟΒΕΣΗ

Φέτος κλείνουν πενήντα χρόνια από την ίδρυση της Διεθνούς Αμνηστίας.

Αυτό που κατοχύρωσε το κύρος αυτού του οργανισμού ήταν κυρίως οι εκστρατείες της για την κατάργηση των βασανιστηρίων. Τιμήθηκε γι' αυτό με το βραβείο Νόμπελ το 1976. Ηταν η εποχή που στις χώρες του Νότιου Κώνου της Λατινικής Αμερικής (Αργεντινή, Ουρουγουάη και Χιλή) τα βασανιστήρια, οι εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες, όπως και οι εξαφανίσεις, ήταν μια καλά σχεδιασμένη κεντρική πολιτική. Οι αντιπροσωπείες της Αμνηστίας που επισκέφθηκαν αυτές τις χώρες μίλησαν με εκατοντάδες θύματα βασανιστηρίων και με τις οικογένειές τους. Επιπλέον απέκτησαν μια κάποια πρόσβαση στις φυλακές και παρά τα εμπόδια και τις αποκρύψεις, μπόρεσαν να διαπιστώνουν με τα ίδια τους τα μάτια, αυτά που οι αρχές αρνιόντουσαν κατηγορηματικά. Η έκθεση που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες ήταν ένα αυστηρά νομικίστικο κείμενο, απολύτως τεκμηριωμένο, αλλά δεν υπάρχει καμία εξήγηση γι' αυτήν την ακραία βία που συχνά κατέληγε και στο θάνατο.
Και εδώ είναι η αχίλλειος πτέρνα αυτού του Οργανισμού. Οταν ιδρύθηκε, το 1961, το κύριο μέλημά του ήταν η αμεροληψία και η ισχυρή τεκμηρίωση. Οταν ο ΟΗΕ, το 1948, υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, χρησιμοποιήθηκε και από τα δύο στρατόπεδα του Ψυχρού Πολέμου σαν πολιορκητικός κριός
. Η μία υπερδύναμη κατηγορούσε την άλλη σαν συνέχιση του ναζισμού και τούμπαλιν. Μέχρι που αργότερα ξέσπασε το σκάνδαλο της Διεθνούς Επιτροπής Νομικών, της σημαντικότερης ομάδας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που αποδείχθηκε παράρτημα της CIA για να διοργανώνει αντισοβιετικές εκστρατείες. Σε αυτό το πλαίσιο η Διεθνής Αμνηστία αφαίρεσε την πολιτική από την ατζέντα της με αποτέλεσμα να μη θίγει ούτε την αιτία των βασανιστηρίων ούτε τον κεντρικό τους σχεδιασμό. Ετσι το δόγμα του Νεοφιλελευθερισμού, που ήταν η κύρια αιτία των βασανισμών και των εκτελέσεων και αποσκοπούσε στην εξαφάνιση των αντιπάλων του, δεν σχολιάζεται με αποτέλεσμα η Σχολή του Σικάγου -μητέρα του Νεοφιλελευθερισμού- να βγαίνει αλώβητη από το πρώτο αιματοβαμμένο εργαστήρι της.
Η σύγχρονη «επιστήμη» των βασανιστηρίων χρηματοδοτείται από τη CIA από το 1950. Επειδή η νομοθεσία των ΗΠΑ δεν επέτρεπε τέτοιες έρευνες, το έργο δόθηκε εργολαβικά στο Ινστιτούτο Αλαν του Πανεπιστημίου Μακγκίλ του Μόντρεαλ. Ο διευθυντής του, δόκτωρ Γιούεν Κάμερον, ανέλαβε να υλοποιήσει την περίφημη φράση του Οργουελ από το βιβλίο του «1984». «Θα σου αδειάσουμε το μυαλό και ύστερα θα σ' το ξαναγεμίσουμε». Τα πειράματα του δρα Κάμερον αποσκοπούσαν να ξαναφέρουν το βασανιζόμενο σε βρεφική ηλικία σκοτώνοντάς του τη μνήμη. Αυτό γινόταν με πολλαπλά ηλεκτροσόκ και τη χορήγηση ενός κοκτέιλ, ψυχοτρόπων ουσιών, ανάμεσά τους και LSD. Παράλληλα ο ανακρινόμενος δεν είχε επαφή με τις αισθήσεις του. Ούτε έβλεπε ούτε άκουγε, ενώ τα χέρια και τα πόδια ήταν σε μονωτικούς κυλίνδρους. Σε ένα άρθρο του που έγραψε το 1960, αυτός ο σαδιστής γιατρός εξηγούσε τη θεωρία του: «Δύο μείζονες παράγοντες μας επιτρέπουν την αντίληψη του χρόνου και του χώρου· με άλλα λόγια να γνωρίζουμε πού και ποιοι είμαστε. Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι: α) η συνεχής εισροή αισθητηριακών ερεθισμάτων και β) η μνήμη μας». Το έργο του Κάμερον κωδικοποιήθηκε από τη CIA σαν επίσημη ανακριτική μέθοδος και εξέδωσε έναν επίσημο οδηγό βασανιστηρίων με το κωδικοποιημένο όνομα «KUBARK». Σε αυτή τη μέθοδο εκπαιδεύτηκαν σχεδόν όλα τα ανακριτικά κέντρα του κόσμου, στρατιωτικά ή αστυνομικά. Αλλά το εγχειρίδιο είναι πιο προσεκτικό όταν απευθύνεται σε Αμερικανούς ανακριτές και παραδέχεται πως αυτές οι μέθοδοι ανάκρισης είναι παράνομες. Και συμβουλεύει τους ανακριτές να ζητούν εκ των προτέρων έγκριση από τους προϊστάμενούς τους, αν πρόκειται να προκληθούν σωματικές βλάβες ή στην περίπτωση που θα χρησιμοποιηθούν ιατρικές, χημικές ή ηλεκτρικές μέθοδοι ή υλικά για να αποσπαστεί η συναίνεση του κρατουμένου. Και όταν βέβαια «συναινεί» το θύμα συχνά βλέπει τον ανακριτή σαν πατέρα του. Αλλά αυτές οι προφυλάξεις δεν χρειάζονται να παρθούν αν οι ανακρίσεις γίνουν σε τρίτες χώρες και πάντοτε υπό την επίβλεψη Αμερικανών αξιωματούχων.

perkor29@gmail.com