Ο εφιάλτης της πολιτικής ορθότητας

Ο Μαρκ Τουέιν, ένα ακόμα θύμα της πολιτικής ορθότητας 

Ανιστόρητες αντιλήψεις και φοβικά σύνδρομα πίσω από μία λέξη εκατό και πλέον χρόνων Tου Ηλια Μαγκλινη
«Πες μου μια λέξη», έλεγε εκείνο το ρομαντικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι - αρκεί να μην είναι ακατάλληλη, θα προσθέταμε εμείς σήμερα. Εως πριν από λίγες δεκαετίες, πολλές λέξεις κρίνονταν ακατάλληλες: το χειρόγραφο του «Οι γυμνοί και οι νεκροί» του Νόρμαν Μέιλερ πέρασε από κόσκινο προτού εκδοθεί, διότι αφθονούσε η περίφημη f-word (στα καθ' ημάς, «γ-λέξη») και έπρεπε να απαλειφθεί. Αυτό είναι μονάχα ένα από τα εκατοντάδες παραδείγματα (τα βιβλία των Χένρι Μίλερ, Ουίλιαμ Μπάροουζ, Τζέιμς Τζόουνς, Ουίλιαμ Στάιρον κ.ά. είχαν ανάλογα προβλήματα και οι επιμελητές των εκδοτικών τους οίκων απανωτούς πονοκεφάλους). Η διαφορά, τώρα, είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές μιλάμε για ζώντες συγγραφείς και φρέσκα, υπό έκδοση μυθιστορήματα. Με τη συγκατάθεση του συγγραφέα, ο επιμελητής και ο εκδότης επιλέγουν να αφαιρέσουν κάποιες λέξεις για να μην έχουν προβλήματα με τον νόμο.

Στον αναπτυγμένο κόσμο τουλάχιστον αυτά συνέβαιναν έως τις αρχές της δεκαετίας του '60. Από εκεί και μετά το φίδι της λογοκρισίας τσακίστηκε απ' το κεφάλι.
Η εποχή της αμφισβήτησης όμως πέρασε και σήμερα βιώνουμε τη στρογγυλοποίηση και τον ανοργασμικό οίστρο της πολιτικής ορθότητας. Οπότε, η f-word «παίζει», όχι όμως και η n-word - κι ας μιλάμε για ένα μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε πριν από εκατό και πλέον χρόνια: ο αμερικανικός εκδοτικός οίκος NewSouth Books προχώρησε σε μια νέα έκδοση του κλασικού «Χάκλμπερι Φιν» του Μαρκ Τουέιν αλλάζοντας μερικές λέξεις του συγγραφέα - μία από αυτές ήταν η λέξη «nigger», εξ ου και η n-word, κοινώς αράπης. Το σκεπτικό ήταν ότι θα προσβάλλονταν οι σύγχρονοι Αφροαμερικανοί αναγνώστες. Οποιος γνωρίζει έστω και ελάχιστα την κοφτερή σκέψη του Τουέιν θα είναι βέβαιος ότι ο Αμερικανός συγγραφέας θα αναδεύεται στον τάφο του - όχι μόνον για την τύχη του βιβλίου του αλλά για όλο αυτό το σκεπτικό που θέλει, π.χ., τον Αισχύλο και τον Σαίξπηρ μισογύνηδες ή τον Τζόζεφ Κόνραντ ρατσιστή. «Είναι πολύ περίεργο», έλεγε, «το ότι η ανθρώπινη ράτσα έχει δύο κατηγορίες ηθικού κώδικα: την ιδιωτική και την πραγματική, τη δημόσια και την τεχνητή».