Αναβαθμίζεται η Ρωσία

ΔIEΘNHΣ AΓOΡΑ Το ράλι του πετρελαίου, σύμμαχος του Πούτιν και των επενδυτών ZEZA ZHKOY O Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν, κατέκτησε την τέταρτη θέση στη διάσημη λίστα του περιοδικού Forbes, με το σκεπτικό ότι «έχει τον τελικό λόγο για το ένα ένατο της συνολικής έκτασης της γης και ελέγχει τεράστιους ενεργειακούς και ορυκτούς πόρους». Φυσικά η ισχύς της Ρωσίας του Πούτιν είναι ο ενεργειακός της πλούτος. Τώρα ο πλούτος αυτός που είχε εξασθενήσει ραγδαία λόγω της κρίσης και της κατάρρευσης των τιμών... άρχισε ξανά να πολλαπλασιάζεται. Αξίζει να επισημανθεί ότι η Ρωσία, που πρόσφατα ακόμη -μόλις το 1998- κήρυξε αδυναμία εξυπηρέτησης χρεών ύψους 40 δισ. δολαρίων όταν κατάρρευσε το τραπεζικό της σύστημα, σώθηκε από την εκρηκτική άνοδο των ενεργειακών τιμών και του πετρελαίου, καθώς τα πλεονάζοντα έσοδα από τον τομέα ενέργειας επέτρεψαν να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της. Η αιματηρή εξέγερση στη Λιβύη και οι αναδυόμενοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, προκάλεσαν τη βίαιη εκτίναξη της τιμής του αργού τύπου Brent στα επίπεδα των 119,79 δολαρίων το βαρέλι. Απλώς να θυμίσω ότι τον Ιούλιο του 2008 το τρελό άλμα των τιμών ώθησε το πετρέλαιο στα ιστορικά επίπεδα όλων των εποχών, στα 147,27 δολάρια το βαρέλι. Και μετά οι τιμές να κατέρρευσαν τον Φεβρουάριο του 2009 στα 32,70 δολάρια το βαρέλι. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η σχέση αλληλεξάρτησης τιμών πετρελαίου και οικονομικών αλλαγών στη Ρωσία. Τις δύο προηγούμενες μεγάλες πτώσεις των τιμών της τελευταίας 25ετίας ακολούθησαν σημαντικές οικονομικές και πολιτικές αλλαγές, που άνοιξαν τον δρόμο στη μελλοντική ανάπτυξη. Η τελευταία πτώση φάνηκε ότι θα ενθαρρύνει τη Μόσχα να εφαρμόσει οικονομικές πολιτικές πέραν του πετρελαίου για να σταθεροποιήσει την οικονομία της, πατάσσοντας τη διαφθορά και τη γραφειοκρατία. Τώρα, με το πετρέλαιο και πάλι πάνω από τα 100 δολάρια, οι πιέσεις χαλαρώνουν. Στην πρόσφατη ιστορία της Ρωσίας, οι δύο περίοδοι εντονότερων οικονομικών αλλαγών -που υπήρξαν προϋπόθεση για την έκρηξη της περασμένης δεκαετίας- ακολούθησαν βαθιές και παρατεταμένες κάμψεις των πετρελαϊκών τιμών. Σε μελέτη του για τις σχέσεις τιμών και αλλαγών πολιτικής στα τέλη της σοβιετικής περιόδου, ο πρώην πρωθυπουργός της Ρωσίας, Γιεγκόρ Γκαϊντάρ, υποστηρίζει πως το σοκ του ισοζυγίου πληρωμών στα μέσα της δεκαετίας του ’80 υπήρξε σημαντικός παράγοντας για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Αντίστοιχο σοκ πυροδότησε τις σαρωτικές μεταρρυθμίσεις, την απελευθέρωση των τιμών καταναλωτή και την υιοθέτηση μετατρέψιμου νομίσματος στις αρχές της δεκαετίας του ’90, μεταρρυθμίσεις που εν τέλει εκσυγχρόνισαν τη ρωσική οικονομία. Ετσι, εκτιμάται και η πρόσφατη συμφωνία δημιουργίας κοινοπραξίας μεταξύ της βρετανικής πετρελαϊκής BP και της ρωσικής Rosneft για την εκμετάλλευση τριών υπεράκτιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη βόρεια Ρωσία. Υπολογίζεται ότι βρίσκεται σε αυτά τόσο πετρέλαιο και φυσικό αέριο όσο τα κοιτάσματα της Βρετανίας στη Βόρεια Θάλασσα ή ακόμη και το 1/5 των πετρελαϊκών αποθεμάτων του πλανήτη που δεν έχουν ακόμη εντοπισθεί. Δεδομένου, όμως, πως η συμφωνία μετατρέπει τη Rosneft σε υπ’ αριθμόν 1 μέτοχο της ΒΡ, του κύριου δηλαδή προμηθευτή ενέργειας του αμερικανικού στρατού, η συμφωνία ύψους 16 δισ. δολαρίων έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια στην Ουάσιγκτον που διαβλέπει μια μορφή επέλασης της Ρωσίας επί της ΒΡ. Η κοινοπραξία δεν θα έχει τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών, αλλά μόνον το δικαίωμα ανάπτυξης και εκμετάλλευσής τους, όπως ισχύει και στις παρεμφερείς συμφωνίες που συνήψε το 2008 η ρωσική Gazprom με τη γαλλική Total και τη νορβηγική Statoil για την ανάπτυξη πετρελαιοπηγής στη Θάλασσα του Μπάρεντς.