Κύπρος: Οι Βρετανικές Βάσεις δεν έχουν καμία απολύτως κυριαρχία ούτε εξουσίες

Ο Γάλλος καθηγητής Αλάν Πελέ υποδεικνύει ότι η Λευκωσία

πρέπει να επιδιώξει διάλογο με το Λονδίνο  

Του Ανδρέα Πιμπίσιη

Η Κύπρος θα πρέπει να προχωρήσει σε μια διαπραγμάτευση με τη Βρετανία για το θέμα κι αν δεν υπάρχει κατάληξη τότε να αποφασίσει για τα επόμενα βήματα. Αυτό δεν είναι δική μου απόφαση, αλλά οι ίδιοι οι Κύπριοι θα πρέπει να αποφασίσουν. 

Ο διάσημος καθηγητής Αλάν Πελέ, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Κύπρο, αναφέρεται στο καθεστώς των Βρετανικών Βάσεων και τονίζει πως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρούνται κυρίαρχες. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον «Φ» σημειώνει ότι είναι στρατιωτικές και νομικά δεν μπορούν να επικαλούνται οποιαδήποτε κυριαρχία. 

Ο καθηγητής Πελέ τονίζει πως η επίκληση ύπαρξης κυριαρχίας στις περιοχές των Βάσεων σημαίνει ότι αυτή αφαιρείται από τη χώρα στην οποία βρίσκονται, στην προκειμένη περίπτωση την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο Γάλλος καθηγητής, που βρέθηκε στη χώρα μας και μίλησε σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Πολιτικό Γραφείο Γιώργου Λιλλήκα, αναφέρει ακόμα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να αποτολμήσει να ανοίξει συζήτηση με τη Βρετανία για το θέμα των Βάσεων. Απορρίπτει τα όσα λέγονται περί των προβλημάτων που θα προκληθούν εάν ανοίξει μια τέτοια συζήτηση και κυρίως ότι δεν κινδυνεύει η εδαφική ακεραιότητα ή υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας. - Όλοι μιλούν για τις κυρίαρχες Βρετανικές Βάσεις και το ερώτημα που προκύπτει είναι το κατά πόσο αυτές είναι όντως κυρίαρχες. - Καθαρά όχι. Το όνομα προκύπτει από τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960. Κυριαρχία σημαίνει ότι οι περιοχές των Βρετανικών Βάσεων έχουν πλήρη εξουσία. Αναλύοντας κάποιος τις πρόνοιες της Συνθήκης είναι ξεκάθαρο πως τέτοιες εξουσίες οι Βάσεις δεν έχουν.
- Γιατί τότε χρησιμοποιείται αυτός ο χαρακτηρισμός; Μήπως είναι για πολιτικούς λόγους ή υπάρχει κάποια σκοπιμότητα;
- Είναι γνωστό ότι η Βρετανία ήταν αποικιοκρατική δύναμη. Την εποχή εκείνη ήταν πολιτική των αποικιοκρατών, όχι μόνο στην περίπτωση της Βρετανίας αλλά αυτό έπραττε και η Γαλλία, να διαμηνύουν ότι έχουν τον απόλυτο έλεγχο των αποικιών. Είμαστε στο 1960, ακριβώς τη χρονιά που η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, είπε ότι οι διοικούσες δυνάμεις - όπως ήταν οι αποικιοκρατικές χώρες - θα ασκούσαν εξουσία στις αποικίες τους. Ήταν μια περίοδος αλλαγής στην προσπάθεια των κρατών για ελευθερία. Δεν σήμαινε κάτι εκείνη την εποχή.
- Οι Βάσεις είναι κυρίως στρατιωτικές. - Εγώ θα έλεγα πως κανονικά έπρεπε να ήταν μόνο στρατιωτικές. Εάν κοιτάξεις τις πρόνοιες της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης είναι σαφές ότι εκεί έπρεπε να εφαρμόζονται οι νόμοι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ήταν ξεκάθαρο ότι αυτές οι περιοχές θα έμεναν κυρίαρχες μόνο σε σχέση με στρατιωτικούς λόγους. Αν κοιτάξει κάποιος την ιστορία τους θα δει ότι είναι μόνο στρατιωτικές βάσεις και έτσι έπρεπε να είναι. Το γεγονός ότι στρατιωτικά έχουν μια κυριαρχία αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελεί και τη γέφυρα προς την άσκηση κυριαρχίας σε ολόκληρη την περιοχή.
- Γιατί κατά την άποψή σας θα πρέπει η Κύπρος και η Βρετανία να συζητήσουν εκ νέου αυτό το θέμα; - Απλούστατα γιατί ποτέ δεν το είχαν συζητήσει από το 1960 και μετά. Ως δικηγόρος θα έλεγα πως η Συμφωνία Εγκαθίδρυσης δεν ήταν παράνομη αλλά περισσότερο ήταν προϊόν επιβολής προς την Κύπρο. Βεβαίως κατά κανόνα οι συνθήκες αποτελούν προϊόν επιβολής. Για παράδειγμα, εμείς στη Γαλλία επιβάλαμε τους δικούς μας όρους στη συνθήκη στην οποία είχαμε καταλήξει με την Τσαντ. Η Κύπρος ήταν μια αποικία.
Αποφάσισε για την αυτοδιάθεσή της, είτε άρεσε αυτό είτε όχι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το δικαίωμά της για εδαφική κυριαρχία έπρεπε να γίνει σεβαστό, κάτι όμως που δεν συνέβη. Κι αυτό δημιουργεί κάποια προβλήματα.
- Δεν φαίνεται όμως να υπάρχει διάθεση από πλευράς κυβερνήσεων της Κύπρου να εγείρουν τέτοιο θέμα. - Εγώ είμαι δικηγόρος και όχι πολιτικός, δεν έχω σχέσεις με κόμματα ή οποιονδήποτε άλλο, γι’ αυτό και οι απόψεις μου είναι καθαρά νομικές. Αυτό που ξέρω εγώ είναι πως όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα θα πρέπει να επιλύεται.
Συζητώντας με τους φίλους μου εδώ υπάρχει μια λανθασμένη, εγώ θα τη χαρακτήριζα και ηλίθια, αντίληψη πως αν θέσουν υπό αμφισβήτηση τη νομική υπόσταση των Βάσεων τότε θα προκύψει θέμα και για την ίδια την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Νομικά ομιλούντες αυτό είναι κάτι που δεν στέκει με τίποτε. Το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία υφίσταται δεν έχει να κάνει με τη Συνθήκη. Υπάρχει μια εντύπωση βαθιά χαραγμένη μέσα στα μυαλά των Κυπρίων που σε νομικό επίπεδο είναι ανοησία.

- Δηλαδή το να ανοίξει μια συζήτηση για το θέμα των Βάσεων δεν θα επηρεάσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας; Θεωρούν κάποιοι πως αν αφαιρεθεί οτιδήποτε από το παζλ που δημιούργησε την Κυπριακή Δημοκρατία, στην προκειμένη περίπτωση η Βρετανία, τότε αυτή θα καταρρεύσει. - Αυτό είναι καθαρά πολιτικό αλλά νομικά δεν υφίσταται. Νομικά η εδαφική ακεραιότητα ολόκληρης της νήσου δεν κινδυνεύει.
- Όλα αυτά τα χρόνια μπορούσε να εγερθεί από κυπριακής πλευράς αυτό το θέμα;
- Όπως είπα όχι μόνο μπορούσε αλλά έπρεπε να το εγείρει. Είναι καθήκον των κρατών να διευθετούν τα ζητήματά τους ειρηνικά μέσα από μια διαπραγμάτευση. Γι’ αυτό η Κύπρος θα πρέπει να προχωρήσει σε μια διαπραγμάτευση με τη Βρετανία για το θέμα κι αν δεν υπάρχει κατάληξη τότε να αποφασίσει για τα επόμενα βήματα. Αυτό δεν είναι δική μου απόφαση αλλά οι ίδιοι οι Κύπριοι θα πρέπει να αποφασίσουν.
Το ζήτημα δεν είναι: φεύγουν ή μένουν οι Βάσεις. Πιστεύω ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να είναι ανοικτές.

Βάσεις υπάρχουν και λειτουργούν και σε άλλες χώρες, για παράδειγμα υπάρχουν οι Βάσεις στη Γερμανία αλλά και αλλού.
Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στη λειτουργία τους. Εναπόκειται λοιπόν στη Λευκωσία να αποφασίσει για το πώς θα χειριστεί το όλο ζήτημα και πώς θα προχωρήσει στις συζητήσεις.
- Η όποια διαπραγμάτευση θα είναι μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Ηνωμένου Βασιλείου ή με την παρουσία όλων, δηλαδή και της Ελλάδας και της Τουρκίας; - Θα πρέπει να είναι διαπραγμάτευση μεταξύ Κύπρου και Βρετανίας. Αυτό το θέμα δεν αφορά οποιοδήποτε άλλο. Για παράδειγμα η Τουρκία δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο και ούτε μπορεί να ζητά εμπλοκή στην όποια συζήτηση. Σ’ ό,τι δε αφορά την Ελλάδα θεωρούμε εκ προοιμίου ότι δεν ενδιαφέρεται να εμπλακεί σε μια τέτοια συζήτηση. Είναι ένα καθαρά διμερές θέμα που αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία και τη Μεγάλη Βρετανία και κανέναν άλλο. Εγώ λέω πως η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης μπορεί να είναι ένα πολυμερές θέμα, στην προκειμένη περίπτωση το θέμα των Βάσεων είναι καθαρά διμερές.

Ούτε ΑΟΖ ούτε υφαλοκρηπίδα

- Μέχρι πού φτάνουν τα δικαιώματα των Βάσεων εντός της θάλασσας; - Κατά την άποψή μου έχουν χωρικά ύδατα αλλά δεν έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ούτε και υφαλοκρηπίδα. Για τον απλούστατο λόγο ότι πρόκειται για στρατιωτικές βάσεις. Η υφαλοκρηπίδα και η αποκλειστική οικονομική ζώνη - και το λέει και το όνομά της - έχουν να κάνουν με οικονομικά θέματα και όχι στρατιωτικά. Δεν υπάρχει οποιαδήποτε στρατιωτική δικαιοδοσία εντός των ΑΟΖ.

ΕΧΑΣΕ Η ΤΟΥΡΚΙΑ

- Η Τουρκία επικαλείται συχνά πυκνά τη Συνθήκη Εγγυήσεων προκειμένου να απαιτεί να έχει λόγο σε όποιες αποφάσεις λαμβάνει η Κύπρος. - Όλες αυτές οι συνθήκες με την πάροδο του χρόνου διαφοροποιούνται ή πολλές φορές καθίστανται ανενεργές. Στην περίπτωση της Κύπρου τα δεδομένα διαφοροποιήθηκαν δραματικά μετά το 1974. Ως εκ τούτου, η Συνθήκη δεν μπορεί να θεωρείται εφαρμόσιμη προς την πλευρά της Τουρκίας. Απ’ εκεί και πέρα η Τουρκία δεν μπορεί να στηριχθεί σε οποιαδήποτε νομική βάση στις απαιτήσεις της προς την Κύπρο.

Μόνο με το Γκουαντάναμο συγκρίνονται - Υπάρχουν σε άλλη χώρα παρόμοιας μορφής Βάσεις; Η μόνη άλλη παρόμοια περίπτωση στρατιωτικών Βάσεων είναι το Γκουαντάναμο. Βρίσκεται στο έδαφος της Κούβας, δόθηκε στους Αμερικανούς χωρίς οποιονδήποτε χρονικό περιορισμό. Εκεί βεβαίως κανένας δεν αναφέρθηκε σε κυρίαρχες Βάσεις, παρόλο ότι στην πράξη μπορεί να μην υπάρχουν διαφορές. Ενδεχομένως η διαφορά των δύο είναι πως οι Βρετανοί στην Κύπρο παρουσιάζονται πιο πολιτισμένοι σε σχέση με τους Αμερικανούς στο Γκουντάναμο σ’ ό,τι αφορά εκείνους που κατοικούν εντός του εδάφους των Βάσεων. - Οι Βάσεις της Κύπρου που δημιουργήθηκαν το 1960 θα υπάρχουν για πάντα ή κάποια στιγμή θα καταργηθούν; Δεν υπάρχει χρονικό πλαίσιο για τις Βάσεις. Παράλληλα, το γεγονός ότι αποτελούν τμήμα αυτής της χώρας δεν τους δίνει το δικαίωμα να ισχυρίζονται ότι έχουν κυριαρχία. Γιατί με αυτή την έννοια μειώνουν την κυριαρχία της χώρας στην οποία βρίσκονται και άρα καθίστανται παράνομες. Πουθενά στο διεθνές δίκαιο δεν υπάρχει αναφορά που να δικαιολογεί την όποια πράξει που θα μειώνει τα κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας.

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος