Η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη

Η αναδιάρθρωση, το κόστος και οι αυταπάτες

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ tsiodras@enet.gr

Η λέξη «αναδιάρθρωση» είναι αυτή που θα ακούμε διαρκώς στο εξής.

Οσο για τις κυβερνητικές διαψεύσεις ότι δεν πρόκειται να υπάρξει τέτοιου είδους λύση για το ελληνικό χρέος, έχουν την ίδια αξία με εκείνες που έλεγαν ότι «δεν πρόκειται να προσφύγουμε στο ΔΝΤ», «δεν θα χρειαστούν νέα μέτρα», «με τις αλλαγές που προωθούμε θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών». Ποιος θα πιστέψει τις σημερινές διαβεβαιώσεις ότι «η Ελλάδα θα εκπληρώσει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της και δεν θα χρειαστεί αναδιάρθρωση χρέους»; Και πώς να τις πιστέψει όταν βλέπει ότι, παρά τις πρόσφατες ευρωπαϊκές αποφάσεις, τα spreads των ελληνικών δεκαετών ομολόγων παραμένουν κολλημένα κοντά στα ιστορικά υψηλά των 930 μονάδων και τα spreads των υπόλοιπων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας συνεχίζουν να ανεβαίνουν;

Αυτό που βλέπουν οικονομικοί αναλυτές και παράγοντες των αγορών χρήματος είναι ότι δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί δημόσιο χρέος που το 2013, με βάση τις επίσημες προβλέψεις, θα κινείται στο 145% του ΑΕΠ, όταν μάλιστα η ελληνική οικονομία, ακόμη και αν επιβεβαιωθούν οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις, θα αναπτύσσεται με αναιμικούς ρυθμούς. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι υπόλοιπες χώρες της περιφέρειας.
Οταν γίνεται λόγος για αναδιάρθρωση, στη σημερινή φάση, δεν αφορά την επιμήκυνση του χρέους, αλλά στο περιβόητο «κούρεμα» (hair-cut). «Φαίνεται μια λύση. Τι θα μας πείραζε εμάς αν μειωνόταν το χρέος κατά 30% με αυτό τον τρόπο;» αναρωτιούνται πολλοί. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Κάτοχοι του ελληνικού χρέους είναι κράτη-μέλη της Ε.Ε., το ΔΝΤ (σε αυτούς το 2012 θα χρωστάμε 110 δισ. ευρώ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ξένες τράπεζες (κυρίως γαλλικές και γερμανικές αλλά σε μικρότερα ποσοστά από ό,τι πέρυσι), διεθνή επενδυτικά funds, αλλά και ελληνικές τράπεζες (περίπου 45 δισ.) και ασφαλιστικά ταμεία (περίπου 25 δισ. ευρώ).
Ενα πιθανό «κούρεμα» μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) με μονομερή ελληνική απόφαση για το τμήμα που υπόκειται στον ελληνικό νόμο και β) σε συμφωνία με τους δανειστές, οι οποίοι θα κληθούν να παραγράψουν τμήμα των απαιτήσεών τους, για να μη ρισκάρουν να τα χάσουν όλα από το ενδεχόμενο κήρυξης πτώχευσης.
Και στις δυο περιπτώσεις τα προβλήματα είναι πολλά. Απώλεια 30% για τους κατόχους ομολόγων σημαίνει ότι τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία θα χάσουν περίπου 8 δισ. ευρώ και η κατάστασή τους θα γίνει τραγική. Οι τράπεζες θα απολέσουν περίπου 25 δισ., γεγονός που σημαίνει ότι κάποιες ή θα κλείσουν δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομία ή θα αναγκαστούν να πουληθούν για «ένα κομμάτι ψωμί». Επίσης η χώρα θα έχει σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης στο μέλλον, αφού αυτός που έχει «καεί» αγοράζοντας ελληνικά ομόλογα, δύσκολα θα ξανακάνει το ίδιο λάθος. Αρα δεν υπάρχει περίπτωση αναδιάρθρωσης;
Παρά τα σοβαρά προβλήματα, φαίνεται ως μια λύση. Η άποψη μάλιστα που εκφράζεται από πολλές πλευρές είναι «όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα» κι ότι δεν μπορεί να καθυστερήσει ώς το 2013, οπότε θα λειτουργήσει ο Μόνιμος Μηχανισμός. Ο «Economist» στο πρόσφατο άρθρο του καλεί το ΔΝΤ να το πει δημόσια και, «αρνούμενο να δανείσει περισσότερα δίχως μια συνολική διευθέτηση για το χρέος, να σπρώξει τους δειλούς ευρωπαίους πολιτικούς να κάνουν το σωστό». Η αναδιάρθρωση των χρεών των χωρών της περιφέρειας είναι βέβαιο ότι θα δημιουργούσε τεράστια αναταραχή στην ευρωζώνη. Από την άλλη, η προσπάθεια της Ελλάδας για μείωση του χρέους μέσω πώλησης δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δισ. τα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται ρεαλιστικός στόχος. Κι όσο παραμένει η αβεβαιότητα τόσο τα spreads θα παραμένουν υψηλά, οι τράπεζες θα αντιμετωπίζουν προβλήματα και τα μέτρα λιτότητας θα έχουν πολύ λίγα αποτελέσματα. Το ίδιο ισχύει και για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που πήρε σκληρά μέτρα δίχως να προσφύγει στον Μηχανισμό Στήριξης, παρ' όλα αυτά, όμως, φαίνεται ότι τελικά δεν θα τον αποφύγει.
Η συνέχιση της αβεβαιότητας θα οδηγήσει κάποια στιγμή την ηγεσία της Ε.Ε. στο ν' αντιμετωπίσει με διαφορετικό τρόπο την κρίση χρέους. Μια αναδιάρθρωση με ευρωπαϊκή σφραγίδα, τη συνδρομή του ΔΝΤ και την εγγύηση της Ε.Ε. για το μέλλον, μπορεί να απαλύνει κάποιες από τις αρνητικές συνέπειες και φαίνεται ως αναπόφευκτη επιλογή ή αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οσοι, πάντως, στην Ελλάδα αναζητούν κάποια εύκολη λύση και νομίζουν ότι τη βρήκαν στην αναδιάρθρωση, πλανώνται πλάνην οικτράν.