ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

vendredi 10 juin 2011

Στο τέλος πάντοτε νικάει ο στίχος

Το αφιέρωµα στην Κική ∆ηµουλά και τον Τίτο Πατρίκιο στους κήπους του  Μεγάρου Μουσικής (Μegaron Plus), στη µεγάλη φωτογραφία, συγκέντρωσε  τουλάχιστον 500 πρόσωπα απ’ όλες τιςηλικίες. Οι ποιητέςσε καιρούς   δύσκολους µπορεί να γίνουν τόσο δηµοφιλείςόσο και οι προβεβληµένοι  σταρ των µίντια. Από αριστερά: Τίτος Πατρίκιος, Κική ∆ηµουλά,Νάσος  Βαγενάς, Μιχάλης Γκανάς, Στρατής Πασχάλης

Της Χάρης Ποντίδα 

Ποιητές και συγγραφείς ανοίγουν τη συζήτηση, µε αφορµή τη συνάντηση Κικής ∆ηµουλά - Τίτου Πατρίκιου, για τη δύναµη (ακόµη και ανατρεπτική) που µπορεί να έχει ο στίχος και κατ’ επέκταση ο λόγος και η Τέχνη:

«Κανένας στίχος σήµερα δεν ανατρέπει καθεστώτα». Οι πιο νέοι ακροατές που βρέθηκαν στη συζήτηση για την επίδραση της ποίησης στο σήµερα µεταξύ Τίτου Πατρίκιου και Κικής ∆ηµουλά, στους κήπους του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, µπορεί να είχαν συναντήσει ξανά τον στίχο του πρώτου, µάλλον όµως δενθα τον είχαν δει... λάιβ να υψώνει τη φωνή του.

Παρ’ ότι ο συντονιστής της συζήτησης Νάσος Βαγενάς είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο της δουλειάς του, ωστόσο αυτός ο στίχος του έγινε ευρύτερα γνωστός και µάλιστα έδωσε λαβή όταν είχε δηµοσιευτεί για σχόλια και αντιδράσεις.

∆εν είναι άραγε ικανή η ποίηση να κινητοποιήσει τον κόσµο; Να αλλάξει τα πράγµατα; Ιδού τα ερωτήµατα.

Μια Ελλάδα όπου κάποτε η νέα γενιά ξεσηκωνόταν µε τους στίχους του Ρίτσου και της «Ρωµιοσύνης», σήµερα δεν έχει τους «δικούς» της ποιητές και µάλιστα σε µια εποχή τόσο ταραγµένη; Σε ένα πρωτοσέλιδο της ιταλικής εφηµερίδας «La Repubblica», που αναφερόταν στις εξεγέρσεις φοιτητών (διαµαρτύρονταν για τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστηµα και είχαν καταλάβει τις στέγες των πανεπιστηµίων), ο τίτλος ήταν «Αυτά τα παιδιά πάνω στη στέγη ζουν σε µια χώρα χωρίς ποιητές» και ο αρθρογράφος αναρωτιόταν αν έπρεπε οι νέοι να στραφούν στους έλληνες ποιητές (όπως στον Καβάφη) και να εµπνευστούν από αυτούς.

To άρθρο έλεγε ότι στην Ελλάδα υπάρχει στενός δεσµός µε την ποίηση, ότι «η επιλογή των λέξεων είναι ‘’ipso facto’’, µια επιλογή πολιτικής ευθύνης» και ότι «η ιστορία της ποίησής µας είναι στην ουσία µια πολιτική ιστορία της Ελλάδας και εµµέσως της Ιταλίας». Το άρθρο έδινε παραδείγµατα ιταλών ποιητών που ήταν αποθαρρυµένοι γιατί έλεγαν ότι «τα ποιήµατά µας δεν θα αλλάξουν τον κόσµο» και έκλεινε λέγοντας ότι και στην Ελλάδα ο Τίτος Πατρίκιος λέει περίπουτα ίδια µε εκείνο το «Κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα».

Ο Τίτος Πατρίκιος, πάντως, πνευµατικό παιδί του Ρίτσου, τουΣεφέρη και του Νερούδα, όπως έλεγε, ήταν από τις λίγες φορές που ύψωσετη φωνή του και αυτό για να υπερασπιστεί (πάλι) «το αυτονόητο»...

«Οταν έγραφα τους στίχους νόµιζα ότι ήταν η µεγαλύτερη κοινοτοπία. Και ξαφνικά είδα ανθρώπους να ξεσηκώνονται και να µε καταγγέλλουν γιατί, λέει, αµφισβητώ την επαναστατική δύναµη της ποίησης. Πάντα πίστευα και το πιστεύω και σήµερα πως οι ανατροπές των καθεστώτων γίνονται από τις κοινωνικές δυνάµειςκαι τις ταξικές συγκρούσεις των ανθρώπωνκαι όχι από τους στίχους».

Οι στίχοι όµωςκάνουν τη δικήτους δουλειά, προσέθετε. «∆είχνουν τα καθεστώτα ακόµα καιόταν πάνε να εξωραϊστούν... να αλλάξουνεπωνυµία και ταµπέλα. Καταγγέλλουν τα καθεστώτα και τους ηγέτες τους».

Την ίδια άποψη έδειξε να µοιράζεται και η Κική ∆ηµουλά, παρ’ ότι για εκείνη το πρόβληµα της σηµερινής ποιητικής παραγωγής είναι εντοπισµένο αλλού, «στη µεγάλη ανυποµονησία των νέων για αναγνώριση» και στο ότι πιστεύουν«ότι µπορεί να καθοδηγηθούν από τους δήθεν φτασµένους». Είναι, άραγε,ουτοπικό να ψάχνουµε στίχους που να... ανατρέπουν καθεστώτα, σε µιαεποχή µάλιστα που φαίνεται να έχει εξαντλήσει τα παλιά συνθήµατα;

«Μάλλον έχει δίκιο ο Πατρίκιος», λέει στα «ΝΕΑ» ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς, συνεισφέροντας στον διάλογο. «Γιατί ζούµε σε µέρες που υποχωρούν τα οράµατα, που η ποίηση έχει γίνειπιο εσωστρεφής, πιο κρυπτική... Αλλά ακόµα και να γράφονταν τέτοιοι στίχοι δεν νοµίζω ότι θα άλλαζε κάτι άµεσα. Ο στίχος είναι το τελευταίο χιλιοστό... Πρέπει να κυοφορείται από καιρό κάτι και µόνον όταν είναι τα πράγµατα απολύτως έτοιµα µπορεί να κάνει τη διαφορά».

Του υπενθυµίζω την εποχή των πολιτικών συναυλιών και τους στίχους του Ρίτσου. «Κάποτε τραγουδούσαµε ‘’Της ∆ικαιοσύνης Ηλιε Νοητέ” στις ταβέρνες και νιώθαµε ότι κάτι αλλάζει. ∆εν µπορεί αυτό να µην έχει επιρροή στην κοινωνία, κάτι προσθέτει...

Αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, η ποίηση έχει ανάγκητο τραγούδι γιανα γίνει κάτι πιο µαζικά, γιατίοι ακραιφνείς αναγνώστες της ποίησης είναι φανατικοί αλλά λίγοι _ άρα καιπάλι αποκλείεται».

Ακόµα όµως και γιατο πολιτικό τραγούδι είναι θέµασυγκυριών να φτάσει στο ευρύτερο κοινό, «µπορεί ο στίχος να είναι πιο µπροστά από την εποχή του και να µην έχει απήχηση». Ο σκοπός της ποίησης είναι να παρηγορεί και να εµψυχώνει, παρατηρεί και ο ποιητής - µεταφραστής Στρατής Πασχάλης. «Γιατί υπηρετεί κάποιες ιδέες, έναν κόσµο υπερβατικό. Είναι έµµεση η λειτουργία της. Το θέµα όµως σήµερα είναι ότι οιάνθρωποι έχουν αποµακρυνθεί από αυτήν,την έχουν ξεχάσει... Και σε δύσκολες περιόδους είναι σηµαντικό να υπάρχει ένας στίχος να σε κρατάει, να σε εµψυχώνει».
Τίτος Πατρίκιος: «Οι στίχοι µπορούν να καταγγέλλουν τα καθεστώτα και τους ηγέτες τους»

«Κανένα καθεστώς δεν µπόρεσε να ανατρέψει έναν στίχο»

«Στις σχιζοφρενικές στιγµές που περνάµε ως κοινωνία, η ρήση αυτή είναι κατά τη γνώµη µου εντελώς ψευδορητορική και έξω από το συνειδητό πεδίο του Ελληνα», θέτει το ζήτηµα από την πλευρά του, µιλώντας στα «ΝΕΑ», ο πεζογράφος Βασίλης Γκουρογιάννης. «Και τούτο διότι προϋποθέτει δύο αντιµαχόµενα στοιχεία που δεν είναι σαφώς προσδιορισµένα σήµερα».

Με άλλα λόγια, «δεν υπάρχει ούτε στίχος ως τέχνη επαναστατική, αλλά προ πάντων δεν υπάρχει καθεστώς, τουλάχιστον στον δυτικό κόσµο, µε τη µορφή ενός αντιδραστικού συστήµατος, π.χ. ένα δικτατορικό καθεστώς. Θα το έλεγα χαρακτηριστικά ότι σήµερα αγωνίζεται ο Μίκης Θεοδωράκης (ως τέχνη) να ανατρέψει έναν Μίκη Θεοδωράκη που έχει γίνει ο ίδιος καθεστώς. Πριν από χρόνια θα έλεγα ότι έχει αλήθεια η ρήση “ο στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα”. Μεγαλύτερη όµως αλήθεια είναι ότι κανένα καθεστώς δεν µπόρεσε να ανατρέψει έναν στίχο! Στο τέλος πάντοτε νικάει ο στίχος...».



Πηγή: Τα Νέα
Δημοσιεύτηκε στις 10/06/2011

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire