«Τα καλά έργα απέχουν μια τρίχα απ' τη γελοιότητα»

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ξεκινά τη Δευτέρα τα γυρίσματα της νέας του ταινίας «Δεσμά αίματος» 

 

 

Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

«Για μένα οι ταινίες δεν ήταν ποτέ σκοπός. Ηταν δρόμος. Βγαίνεις έξω, παίρνεις μια μηχανή και ξεκινάς...». Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος έχει περπατήσει πολύ το δρόμο του κινηματογράφου, μέσα από όλα τα μονοπάτια. Τα στρωτά, που οδηγούν τους ήρωές του σε ξέφωτα και χαρούμενες αυλές, αλλά και τα άλλα, τα σκληροτράχηλα με τις στροφές, που περιμένουν στη γωνία τούς, συνήθως, μοναχικούς ήρωές του.

 

 
Μια τέτοια περίπτωση είναι η νέα ηρωίδα του, η Μαργαρίτα, η οποία έρχεται από τον κόσμο του βιβλίου, τα «Δεσμά αίματος» («Κέδρος») της Μαρίας Πάουελ (βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού «Διαβάζω» το 2004). Τη Δευτέρα ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ετοιμάζεται να πει για πολλοστή φορά «μοτέρ, πάμε», πριν καν χρονίσει η προηγούμενη ταινία του, «Τα οπωροφόρα της Αθήνας». Ενώ τον ακολουθεί και μια «εκκρεμότητα», το δεύτερο βιβλίο του, «Το κόκκινο παλτό» (τον Οκτώβριο από τις εκδόσεις «Πατάκη») -κάτι μεταξύ αποσπασματικής βιογραφίας από τον καιρό της νεότητας και δοκιμιακών σκέψεων για την τέχνη του κινηματογράφου.
Το «Δεσμά αίματος» μιλάει με ειλικρίνεια για τη μοναξιά μιας νεαρής κοπέλας. Η Μαργαρίτα (Μαρκέλλα Γιαννάτου) είναι αεροσυνοδός. Η επαγγελματική της ζωή στήνεται πάνω σε ατελείωτα πήγαινε-έλα στον ουρανό, την ώρα που η προσωπική της ζωή ρημάζεται από μοναξιά και στασιμότητα, σαν αυτή που κρατάει το βαρύ σώμα του πατέρα της (Νικήτας Τσακίρογλου), καθηλωμένο σε μια πολυθρόνα.
Οταν πεθαίνει ο πατέρας της, ανοίγει πανιά για μια καινούργια ζωή. Συνειδητοποιεί ότι ο πιο κοντινός της άνθρωπος είναι ο Κάππα (Γιάννης Στάνκογλου), ένας παντρεμένος με τον οποίο είχε σχέση στο παρελθόν. Ξεκινά ένα ταξίδι στη Βόρεια Ελλάδα για να τον βρει. Μόνο που ο Κάππα αποδεικνύεται ότι είναι ένας σκοτεινός τύπος, με μυστήριο και παράνομο παρελθόν.
- Παρ' όλο που στις ταινίες σας οι γυναίκες έχουν τον πρώτο ρόλο και τους έχετε φερθεί με τρυφερότητα, είναι η πρώτη φορά που κάνετε μια γυναικεία ταινία.
«Αυτή η ιστορία είναι γραμμένη με τον τρόπο που θα έπρεπε να γράφουν οι γυναίκες. Να μιλούν για αυτά που ντρέπονται ή φοβούνται, χωρίς να τα ωραιοποιούν και να τα περιβάλλουν με ρομαντισμό. Εδώ δεν υπάρχει ρομαντισμός. Είναι ένα έργο ψυχρό, σκοτεινό, αλλά και συγκινητικό. Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν έχουν ένα βάθος γιατί η καταγωγή των συμπεριφορών τους είναι ενοχική. Ο Κάππα κουβαλά μια ενοχή γιατί η δίδυμη αδερφή του γεννήθηκε με αναπηρία. Ο πατέρας έχει τύψεις γιατί η γυναίκα του σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό -με τον ίδιο στο τιμόνι. Η Μαργαρίτα πιστεύει ότι η μητέρα της σκοτώθηκε για να την προστατέψει».
- Εσείς ως καλλιτέχνης νιώθετε μοναξιά, ειδικά σήμερα που, λόγω της οικονονομικής κρίσης, η τέχνη δεν έχει να πιαστεί από πουθενά;
«Πάντα ήταν δύσκολο να κάνεις ένα έργο. Δεν μου αρέσουν οι ευκολίες. Το πιο εύκολο πράγμα είναι να γράψεις ένα ποίημα. Εχω όμως να διαβάσω καλό ποίημα 15 χρόνια. Ενώ βλέπω περισσότερες καλές ταινίες, παρ' όλο που το σινεμά είναι πιο δύσκολο. Βέβαια, όποιος γυρίζει μια ταινία, δεν είναι απαραίτητα σκηνοθέτης. Η μοναξιά είναι συστατικό στοιχείο της δημιουργίας. Η γνώση που με ενδιαφέρει προέρχεται από τον πόνο. Οι άλλες θεωρίες αδικούν τη ζωή».
- Εχω την αίσθηση ότι ταινία με την ταινία βουτάτε όλο και βαθύτερα στα υπαρξιακά...
«Δεν κάνω κοινωνικό σινεμά. Δε θα έκανα μια ταινία επειδή ακρίβυναν τα φασόλια. Γιατί όταν τα φασόλια γίνουν πιο φτηνά, θα πετάξεις την ταινία. Συμφωνώ με αυτό που είπε ο Αλμπέρ Καμί, ότι προτιμά τους στρατευμένους ανθρώπους από τη στρατευμένη τέχνη. Στη ζωή χρειάζεται το θάρρος, στην τέχνη το ταλέντο. Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Μπορείς να βάλεις μια βόμβα, αλλά και να κάνεις μια ταινία. Δεν υπάρχουν πολιτικές ταινίες γιατί στις ταινίες κάθε δράση "αφοπλίζεται"».
- Είμαστε σε μια εποχή, που, ειδικά στην Ελλάδα, πέφτουν πολλές «βόμβες».
«Πάντα έπεφταν. Ανέκαθεν ήταν δημοφιλής η τέχνη με κοινωνικό προσανατολισμό. Είναι ένα μεγάλο ποτάμι. Εγώ είμαι ένα μικρό ρυάκι που αρδεύεται από άλλες πηγές, σκοτεινές. Η "Μήδεια" γράφτηκε εν μέσω Πελοποννησιακού Πολέμου. Η "Κάρμεν" επίσης, σε εποχές κοινωνικών αναστατώσεων. Τέτοια έργα έμειναν. Η ζήλια είναι πιο βαθύ θέμα από τα εκάστοτε πολιτικά γεγονότα. Αυτά τα καλύπτουν εφημερίδες, τηλεόραση, οι άνθρωποι. Η τέχνη είναι άλλο πράγμα. Λειτουργεί σαν αντίδοτο στην κατάθλιψη».
- Λέτε ότι δεν κάνετε κοινωνικές ταινίες, να όμως που με το «Δεσμά αίματος» θίγετε το σύγχρονο πρόβλημα της μοναξιάς.
«Από σπόντα. Με μια έννοια, όλες οι ταινίες είναι κοινωνικές. Για να μιλήσω για τον νεότερο ελληνικό κινηματογράφο, ανακάλυψε τελικά το αυτονόητο: Για όλα φταίει η οικογένεια. Θα έπρεπε να πουν ότι για την κατάντια της κοινωνίας φταίνε οι άνθρωποι. Αλλά θα έχουμε τώρα τους καλλιτέχνες να υψώνουν το δάχτυλο; Θα βγάζουμε τους εαυτούς μας απ' έξω και θα κάνουμε μαθήματα πολιτικής εντιμότητας; Η καταγγελτική τέχνη είναι ανυπόφορη. Ούτως ή άλλως καταγγέλλεις αυτό που είσαι. Και φθονείς αυτό που δεν μπορείς να είσαι. Εχει πολύ ψωμί για ψυχανάλυση».
- Οταν αποφασίζετε να μεταφέρετε ένα βιβλίο στο σινεμά, σας έχει κινητοποιήσει μια εικόνα, μια σελίδα, μια αίσθηση;
«Μια ταινία μπορεί να ξεκινήσει από μια λέξη. Ή από ένα αίσθημα. Είναι μια σκοτεινή διαδικασία. Οι ιστορίες που με "επισκέπτονται" αποφασίζουν για μένα. Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί κάνω ταινία την τάδε ιστορία κι όχι κάποια άλλη».
- Εχετε καταλάβει τι σας σπρώχνει κάθε φορά σε νέα ταινία;
«Το γεγονός ότι κάνω αποτυχημένες ταινίες. Δεν εννοώ εμπορικά. Οταν ξεκινάς μια ταινία έχεις πάντα ένα μεγάλο όραμα. Ποτέ όμως δεν κάνεις αυτό που φαντάστηκες. Σκέφτεσαι: "Την επόμενη φορά θα το καταφέρω". Ούτε η επόμενη φορά είναι καλύτερη. Κάπως έτσι συνεχίζεις...».
- Δεν έχετε ξεχρεώσει με τα κινηματογραφικά είδη. Λείπει η «Κοιλάδα των ρόδων», η ταινία επιστημονικής φαντασίας που ετοιμάζατε. Αλήθεια, τι έγινε;
«Το σενάριο είναι έτοιμο αλλά είναι πανάκριβη παραγωγή. Το όνειρό μου είναι να κάνω ριμέικ αγαπημένων μου ταινιών, τη "Λόλα" του Ζακ Ντεμί, την "Ηδονή" του Μαξ Οφίλς. Αλλά ξέρετε, η κοινωνία ευνουχίζει τους καλλιτέχνες. Δεν είμαστε ελεύθεροι να εκφραστούμε. Φοβόμαστε την κρίση των ανθρώπων. Τα καλά έργα απέχουν μια τρίχα από τη γελοιότητα. Πρέπει να τολμήσεις, να μη φοβηθείς».
- Εσείς φοβόσαστε ως δημιουργός;
«Οσο μεγαλώνω, απελευθερώνομαι. Είναι το καλό της ηλικίας. Η πείρα είναι μια ήττα. Για να μάθεις κάτι λίγο, χάνεις όλα τα άλλα».
- Τι μάθατε και ποιο ήταν το κόστος;
«Εμαθα ότι δεν πρέπει να είμαι σοβαροφανής. Να μη συμβιβάζομαι με κανένα κοινό, κυρίαρχο ρεύμα ή τάση. Ο θεατής πληρώνει για να δει το όνειρο που είδες, όχι αυτό που έκλεψες από κάποιον άλλον. Για να αποκτήσεις όμως πείρα, χάνεις όλη σου τη ζωή».

Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 18/06/2011