Διεκδικεί γονίδια από τον Μακάριο...ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ στην Κύπρο

Το πολιτικό DΝΑ του Σταύρου Μαλά

Ο πρότερος έντιμος πολιτικός βίος μέτρησε στην επιλογή του από το ΑΚΕΛ

Του Ανδρέα Πιμπίσιη

Ο άνθρωπος πάντα βάζει ψηλούς στόχους στη ζωή του και το ρητό αυτό έρχεται γάντι στην περίπτωση του Σταύρου Μαλά, τoυ εκλεκτού του ΑΚΕΛ για τις προεδρικές εκλογές του 2013. Ο Στ. Μαλάς, αφού επιχείρησε δύο φορές την είσοδό του στη Βουλή χωρίς επιτυχία, βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι στη θέση του υπουργού Υγείας δηλώνοντας πως δεν βρέθηκε στο συγκεκριμένο πόστο για να «κτίσει» πολιτική σταδιοδρομία. Όμως στην πολιτική τίποτε δεν είναι στατικό και έτσι εκεί στην περίπτωση του 45χρονου Σταύρου Μαλά η υπουργοποίηση φαίνεται να μην είναι το τέλος του πολιτικού του δρόμου αλλά η αρχή για ένα ακόμα σημαντικό βήμα.
Για πολλούς μπορεί να είναι άγνωστος ως πολιτικός, για τον ίδιο η πολιτική δεν του ήταν ποτέ άγνωστη.

Καταφεύγοντας στο βιογραφικό του και την πολιτική του πορεία κάποιος μπορεί κάλλιστα να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Σταύρος Μαλάς καλύπτει αρκετά από τα κριτήρια που έθετε το ΑΚΕΛ για την επιλογή του προεδρικού υποψηφίου που θα στηρίξει:
Νέος ηλικιακά, μόλις 45 ετών -κάτι που τον καθιστά ίσως τον νεότερο υποψήφιο στη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου- προερχόμενος από τον ευρύτερο χώρο των προοδευτικών δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων.
Συγγενής, από τη μητέρα του, με τον Μακάριο. Ο πατέρας του υπήρξε στόχος της ΕΟΚΑ Β’. Πολιτικά εκινείτο πάντα στον κεντροαριστερό χώρο. Χωρίς πρότερο αρνητικό πολιτικό βίο και φυσικά άτομο το οποίο είχε εμπλοκή στη διακυβέρνηση του τόπου και θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως εκφραστής των επιτευγμάτων της παρούσας διακυβέρνησης.
Ούτως ή άλλως ο Σταύρος Μαλάς υπουργοποιήθηκε πριν από ένα χρόνο και εκ των πραγμάτων δεν είχε εμπλοκή ή ευθύνη για τα όσα είχαν προηγηθεί.
Η εμπλοκή του στα κοινά άρχισε από πολύ νωρίς και όπως λέει, «ένιωσα την πολιτική από τα παιδικά μου χρόνια». Γεννήθηκε στον Άγιο Γεώργιο της κατεχόμενης Αμμοχώστου από γονείς που κατάγονται η μεν μητέρα του από την Πάφο και ο πατέρας του από τον Κάμπο της Τσακκίστρας. Μετοίκησαν στη Λευκωσία μερικά χρόνια πριν από την τουρκική εισβολή. «Όταν ήμουν μικρό παιδί», διηγήθηκε σε συνέντευξή του στη συνάδελφο Κίκα Κασινίδου στον «Φ», στις 28/8/2011, «ζούσα πολύ έντονα το αποτέλεσμα των πολιτικών διεργασιών στον τόπο μας. Λόγω της πολύ στενής συγγένειας της οικογένειάς μου με τον Μακάριο (η μητέρα μου είναι πρώτη του ξαδέλφη), ο πατέρας μου είχε μια ξεχωριστή αποστολή σ’ αυτό που ονομαζόταν μακαριακές δυνάμεις. Το γεγονός αυτό τον καθιστούσε στόχο και έγιναν εναντίον του δύο απόπειρες δολοφονίας. Ήμουν γύρω στα 7,5 και δεν μπορώ να πω ότι έζησα τα παιδικά μου χρόνια, όπως τα άλλα συνομήλικά μου παιδιά. Ήμασταν συνεχώς σε εγρήγορση, ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια πριν από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Δεν μπορούσα να βγω έξω από το σπίτι για να παίξω με τα άλλα παιδιά, διότι υπήρχε ο φόβος απαγωγής και σε όλες σχεδόν τις μετακινήσεις μας, λαμβάνονταν μέτρα ασφαλείας». Είχε εκπαιδευτεί μέχρι και στη χρήση όπλων, σε περίπτωση που χρειαζόταν να προστατεύσει τον εαυτό του. Οι εμπειρίες αυτές άφησαν πολύ έντονες θύμησες, αλλά και πληγές, λέει και θυμάται ένα περιστατικό που συνέβη κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος. «Είχε έρθει στο σπίτι μας, μια τεράστια δύναμη ούτω καλούμενων αστυνομικών από το Σταθμό Αμμοχώστου με επικεφαλής κάποιους γνωστούς της ΕΟΚΑ Β στην περιοχή. Ένας από αυτούς με ρώτησε πού είναι ο πατέρας μου κι εγώ του είπα ότι δεν ήξερα. Με έστησε στον τοίχο, μου άνοιξε το στόμα, έβαλε το πιστόλι μέσα και μου είπε: ‘‘Αν βρω τον πατέρα σου, έτσι θα τον σκοτώσω. Θα του βάλω μια σφαίρα στο στόμα”. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτά τα πράγματα αφήνουν κάποιες πληγές και σίγουρα αυτή η εμπειρία μου δημιούργησε την ανάγκη από μικρό παιδί να εμπλακώ στα κοινά».
Αυτή η τραυματική εμπειρία δεν τον έδιωξε μακριά από την πολιτική. Έτσι το 2006 εμφανίζεται στο ψηφοδέλτιο των Ενωμένων Δημοκρατών στην εκλογική περιφέρεια Πάφου. Πέντε χρόνια μετά κάνει μια ακόμα προσπάθεια για τη Βουλή και πάλι από την Πάφο με το ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ, αυτή τη φορά στα πλαίσια συνεργασίας με τους ΕΔΗ. Μικρό κόμμα οι ΕΔΗ δεν μπόρεσε παρά να εξασφαλίσει μόλις 151 ψήφους στην πρώτη του εκλογική προσπάθεια. Τη δεύτερη φορά πήγε κάπως καλύτερα παίρνοντας 604 ψήφους αλλά και πάλι χωρίς να τα καταφέρει αφού η μία έδρα του ΑΚΕΛ στην επαρχία πήγε σε στέλεχος του κόμματος.
Βεβαίως αυτό δεν ήταν το τέλος του δρόμου, αντίθετα κάποιος μπορεί να πει ότι κάπου εκεί έγινε και το πρώτο βήμα. Και επειδή στο ΑΚΕΛ δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη, έτσι και στην περίπτωση Σταύρου Μαλά είχαν καταγράψει ότι οι τοποθετήσεις του και οι προσεγγίσεις του δεν ήταν αντίθετες με αυτά που το κόμμα πρέσβευε. Με λίγα λόγια «μιλούσε ΑΚΕΛικά» και αυτό επιμετρούσε.
Μπήκε στο Υπουργείο Υγείας με στόχο μέσα στους 18 μήνες που είχε μπροστά του να πετύχει αρκετά που οι προκάτοχοί του δεν κατάφεραν. «Δεκαοκτώ μήνες, είναι αρκετός καιρός για να κάνεις πάρα πολλές αλλαγές στον τομέα της Υγείας», δήλωνε στον «Φ» τον περασμένο Αύγουστο λίγο μετά την υπουργοποίησή του. Απαντά, μάλιστα, με τρόπο κατηγορηματικό ότι, «βεβαίως και είμαι έτοιμος για ριζοσπαστικές αλλαγές. Σ’ αυτά τα θέματα δεν κάνω πίσω. Πάντοτε, όμως, συναινετικά και συλλογικά. Εκεί που η συναίνεση δεν λειτουργεί, είναι εκεί που παύουν να υπάρχουν τα επιχειρήματα. Όταν είσαι συλλογικός, μεθοδικός και συγκροτημένος στα επιχειρήματά σου, είναι εκεί που θα πρέπει ο άλλος να σε ‘‘πολεμά’’ με σωστά και συγκροτημένα αντι-επιχειρήματα, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες. Δεν ήρθα σ’ αυτό το υπουργείο να κάνω, ούτε επικοινωνιακή πολιτική, ούτε οτιδήποτε άλλο έχει σχέση με την πολιτική μου σταδιοδρομία. Ήρθα εδώ να παράξω έργο, διότι το ζητά η κοινωνία. Η κοινωνία ζητά έργο».
Παραδέχεται ότι η απομάκρυνση, έστω και προσωρινά, από την επιστήμη του, δεν ήταν εύκολη. Διατηρεί, όμως, ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με τους συνεργάτες του και οπωσδήποτε έχει διακόψει οποιαδήποτε εκπόνηση ερευνητικής εργασίας που χρηματοδοτείται από δημόσια ταμεία. Είναι ενθουσιασμένος με την υπουργοποίησή του και δεν το κρύβει, το θεωρεί μεγάλη πρόκληση, «διότι βρίσκω ευρύ πεδίο για να προσθέσω τη δική μου σκέψη. Όπως είπα και στους συνεργάτες μου, είμαι εδώ για να προσθέσω το βάρος της πολιτικής απόφασης σε μια διαδικασία συνδιαμόρφωσης προτάσεων και εισηγήσεων. Και νομίζω έτσι λειτουργούν εδώ, με έναν πολύ συλλογικό τρόπο. Είναι λάθος να χρωματίζουμε ανθρώπους. Όλοι έχουν τις ικανότητές τους, φτάνει να εκμαιεύουμε αυτές τις ικανότητές τους και να μην προσπαθούμε να δημιουργούμε υποκειμενικές προσεγγίσεις με τους ανθρώπους, είτε ανάλογα με τις κομματικές τους πεποιθήσεις, ούτε με το οτιδήποτε άλλο. Και δεν έχω δώσει αυτό το στίγμα, ότι με ενδιαφέρουν οι πολιτικές πεποιθήσεις. Με ενδιαφέρουν οι ικανότητες των συνεργατών μου».
Βεβαίως τότε έλεγε στον «Φ» ότι ολοκληρώνοντας σε 18 μήνες τον κύκλο του στο Υπουργείο Υγείας, θα επιστρέψει στην επιστήμη του. Όμως κάτι του έλεγε πως η πορεία μπορούσε και να διαφοροποιηθεί. Σημείωσε πως η πολιτική κίνηση που έκανε σ’ αυτή την περίοδο της ζωής του θα αναβαθμίσει σημαντικά την εμπλοκή του στα πολιτικά δρώμενα του τόπου. «Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα συνεχίσω να ακονίζω το μυαλό μου. Θα συνεχίσω να προσφέρω στην επιστήμη, θα συνεχίσω να προσφέρω και στην πολιτική μέσα από έναν πιο αναβαθμισμένο ρόλο».

Who iswho

Ο δρ Σταύρος Μαλάς είναι διδάκτωρ Γενετικής και κάτοχος πτυχίου Β.Scεπίσης στη Γενετική του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UniversityCollege London). Εργάστηκε ως ερευνητής στο Αυτοκρατορικό Κολέγιο Λονδίνου (Ιmperial College London) κατά την περίοδο 1995-2001. Το 2001 επιστρέφει στην Κύπρο και ιδρύει ερευνητική ομάδα στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου και εισάγει στην Κύπρο την υποδομή και τεχνολογία παραγωγής γενετικά τροποποιημένων ποντικιών για σκοπούς μοντελοποίησης και μελέτης βιολογικών λειτουργιών και ασθενειών. Η έρευνά του επικεντρώνεται στη μελέτη της ανάπτυξης του κεντρικού νευρικού συστήματος κατά την εμβρυϊκή ηλικία. Από το 2002, ο δρ Μαλάς διατέλεσε ως εθνικός εκπρόσωπος της Κύπρου σε πολλές επιτροπές κατάρτισης πολιτικής στον τομέα των βιοϊατρικών ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το 2006 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας για την καλύτερη επίδοση σε εξασφάλιση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων έρευνας από το πρόγραμμα «Συνεργασία» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπηρέτησε ως Ειδικός Σύμβουλος της πρώην Επιτρόπου Υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κας Ανδρούλας Βασιλείου με εντολή την εκπόνηση μελέτης διαχείρισης σπάνιων νοσημάτων σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Το 2008 εκλέγεται πρώτος πρόεδρος των εκπροσώπων των Κρατών Μελών της Ε.Ε. στην ευρωπαϊκή κοινοπραξία Ιnnovative ΜedicinesΙnitiative, που σκοπό έχει τη συγχρηματοδότηση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα καινοτόμων ερευνών για ανακάλυψη πιο αποτελεσματικών φαρμάκων για ανίατες ασθένειες. Διατέλεσε σύμβουλος χρηματοδοτικών οργανισμών σε θέματα αξιολόγησης ερευνητικών προγραμμάτων και συγγραφέας πρωτότυπων ερευνητικών μελετών σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Μέχρι τον διορισμό του ως υπουργός Υγείας διατέλεσε ακαδημαϊκός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Πανεπιστημίου του Λονδίνου για εκπόνηση διδακτορικών διατριβών από υποψηφίους διδάκτορες. Ο δρ Σταύρος Μαλάς γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1967. Είναι παντρεμένος με την κ. Ζαχαρούλα Μαλά (εκπαιδευτικό) και είναι πατέρας τεσσάρων παιδιών.

Γενετιστής μετά από ταξίδι στην Ολλανδία

Η γενετική προέκυψε μετά από ένα ταξίδι στην Ολλανδία, όταν ήταν μαθητής, το 1982. «Συνάντησα έναν άνθρωπο που δεν είχε σπουδάσει γενετική, αλλά ήταν γενετιστής της πράξης, εκείνος ο οποίος έκανε τη γενετική επιλογή, όπως εισηγήθηκε ο Δαρβίνος στην παραγωγή λουλουδιών. Εργάστηκα στην επιχείρηση εκείνη δύο μήνες και τότε ήταν που αποφάσισα ότι η γενετική ήταν εκείνο που ήθελα να σπουδάσω». Αν δεν ακολουθούσε τη γενετική, θα σπούδαζε ιατρική, όπως οι δύο αδελφές του. Τον χαροποιεί, όμως, το ότι επέλεξε τη γενετική, «διότι είναι η επιστήμη που σου παρέχει τη δυνατότητα αναλυτικής σκέψης». Είναι πατέρας τεσσάρων παιδιών και μαζί τους απολαμβάνει στιγμές χαλάρωσης στη θάλασσα, στο μικρό σκάφος της οικογένειάς του. Ανήκει, όμως, και στη μεγάλη οικογένεια των κυνηγών, αλλά των συνεχιστών του κυπριακού παραδοσιακού κυνηγίου, όπως διευκρινίζει. Και εξηγεί. «Να περπατάς μέσα στη φύση, ακόμα και σε απόκρημνες περιοχές, χωρίς το κυνήγι του θηράματος να είναι αυτοσκοπός. Δυστυχώς, για μια μερίδα κυνηγών έχει καταντήσει σε άθλημα κρεατοφαγίας». Με τα νέα δεδομένα θα πρέπει να αλλάξει μερικώς στόχευση και αντί τις πέρδικες και τους λαγούς να στραφεί προς αλίευση ψηφοφόρων.

Το βαρίδι των ΕΔΗ

Έτσι λοιπόν ένα χρόνο μετά από δύο αποτυχημένες απόπειρες εισδοχής στη Βουλή και αφού βρέθηκε στο πόστο του υπουργού έρχεται αντιμέτωπος με την πλέον κρίσιμη και καθοριστική καμπή της πολιτικής του καριέρας. Να διεκδικήσει με τη στήριξη του ΑΚΕΛ την Προεδρία της Δημοκρατίας ως διάδοχος του Δημήτρη Χριστόφια. Μια πορεία που δεν θα είναι και τόσο εύκολη αφού πέραν του ότι θα φορτωθεί το βαρύ φορτίο της παρούσας διακυβέρνησης θα έχει και τα βαρίδια του δικού του πρότερου πολιτικού βίου. Έχοντας περάσει από τις τάξεις των Ενωμένων Δημοκρατών δεν μπορεί παρά να ενστερνιζόταν τις θέσεις του κόμματος στο Κυπριακό. Θέσεις που για κάποιους είναι πιο προχωρημένες από αυτές του ΑΚΕΛ και του Προέδρου Χριστόφια. Γνωστές οι θέσεις των ΕΔΗ τόσο στη διάρκεια του δημοψηφίσματος, αλλά και μετά από αυτό. Υποστήριζαν συνομιλίες και με χρονοδιαγράμματα και αν χρειαζόταν και με επιδιαιτησία. Και όταν εκφράζονταν αυτές οι θέσεις, ο κ. Μαλάς ήταν εκεί, δεν ήταν απών. Και σε μια προεκλογική σύγκρουση στην οποία το Κυπριακό παίζει το δικό του ρόλο είναι ζητήματα που θα τα βρει μπροστά του και πάνω σε κάτι τέτοια θα επενδύσουν οι ανθυποψήφιοί του. Απ’ εκεί και πέρα, εναπόκειται στον ίδιο να δώσει τη μάχη για να την κερδίσει. Ούτως ή άλλως έχει πίσω του μια πολύ ισχυρή στήριξη, ενδεχομένως την πιο ισχυρή.

Από τον Μακάριο στον Βασιλείου ΟΠΩΣσημείωσε ο ίδιος σε εκείνη τη συνέντευξή στον «Φ»: Ανάμεσα στους ανθρώπους που καθόρισαν τη ζωή του - για τον ένα δεν χρειάστηκε καν να ρωτήσουμε - ήταν ο Μακάριος. Δεν ήμασταν όμως έτοιμοι να ακούσουμε το παρακάτω: «Μεταφέρω τα γονίδια δύο προέδρων. Ο δεύτερος ήταν ο Γιώργος Βασιλείου», συγγενής από την πλευρά του πατέρα του. «Στην οικογένειά μας έγινε πρόσμιξη γονιδίων δύο προέδρων». Κι εμείς, αστεϊζόμενοι μάλλον τον ρωτάμε αν αυτό στέκει επιστημονικά. «Βεβαίως, ως γενετιστής μπορώ να σας βεβαιώσω ότι αυτό έχει γίνει. Είναι μια υβριδοποίηση, πρόσμιξη δύο διαφορετικών πραγμάτων, μεταξύ των γονιδίων του Μακαρίου και των γονιδίων του Βασιλείου. Ο Μακάριος ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα για πολλούς και διάφορους λόγους και ο Βασιλείου έφερε μια μεγάλη αλλαγή στην πολιτική ζωή της Κύπρου, την οποία όμως δεν αξιοποιήσαμε στον βαθμό που έπρεπε. Και οι δύο ήταν άνθρωποι από τους οποίους μπορεί κάποιος να παραδειγματιστεί, και να παραδειγματιστεί θετικά. Σίγουρα, αυτό έχει επηρεάσει την πορεία και την προσέγγισή μου σε πάρα πολλά θέματα».