Πιασμένη στη μέγκενη της Συρίας η Τουρκία

 

Η Άγκυρα ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά 

μιας στρατιωτικής επέμβασης εντός του συριακού εδάφους

 

 

 

 

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα είναι για την Άγκυρα οι εξελίξεις στη Συρία: να καθίσει άπραγη να παρατηρεί τους Κούρδους αντάρτες του ΡΚΚ να εξασφαλίζουν βάσεις στα συροτουρκικά σύνορα ή να αναλάβει στρατιωτική δράση εντός της Συρίας για να τους εμποδίσει; Το πιθανότερο είναι ότι η Τουρκία θα το σκεφθεί πολύ καλά προτού αποφασίσει να επέμβει στρατιωτικά διότι οι επιπτώσεις τού να δράσει μόνη της στη Συρία και όχι ως μέρος μιας διεθνούς στρατιωτικής επέμβασης, θα ήταν πολύ σοβαρές. Θα έφθαναν, σε ένα ακραίο σενάριο, ως και σε μια έκρηξη συγκρούσεων στη χώρα, με τους Κούρδους να τραβούν από τη μια πλευρά και τους αλεβίτες από την άλλη. Όταν άρχισε η εξέγερση στη Συρία, η Άγκυρα αρχικά απέφευγε να συγκρουστεί με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Όσο όμως επιδεινωνόταν η κατάσταση και αυξάνονταν οι νεκροί ανάμεσα στους αμάχους -σήμερα υπολογίζεται ότι 20.000 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους από τον Μάρτιο του 2011 όταν ξέσπασαν οι ταραχές- η Τουρκία άρχισε να αλλάζει στάση.
Το καθοριστικό γεγονός συνέβη στη διάρκεια του περσινού Ραμαζανιού: ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου επισκέφθηκε τη Δαμασκό για να ζητήσει από τον πρόεδρο Άσαντ να τερματίσει τη βίαιη πάταξη των εξεγερμένων ως ένδειξη σεβασμού προς τον ιερό μήνα των μουσουλμάνων. Ο Άσαντ όχι μόνο αγνόησε την παράκληση του Νταβούτογλου αλλά έστειλε και τα τανκς του στην πόλη Χάμα, όπου εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση εναντίον αμάχων.
Τον τελευταίο χρόνο η Τουρκία επέλεξε να υποστηρίξει τη συριακή αντιπολίτευση: παρέχει ασφαλές καταφύγιο στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου της Συρίας (της μεγαλύτερης οργάνωσης της εξόριστης αντιπολίτευσης), φιλοξενεί Σύρους πρόσφυγες στο έδαφός της (πλησιάζουν τις 50.000 σήμερα) και εξοπλίζει τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, ο οποίος πολεμά τις δυνάμεις του Άσαντ. Ως απάντηση ο Σύρος πρόεδρος επέτρεψε στο ΡΚΚ να επανεγκαθιδρύσει τη βάση του στη Βόρεια Συρία, κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία, προκειμένου να αποκτήσει ένα χαρτί με το οποίο να μπορεί να πιέζει την Άγκυρα. Υπενθυμίζουμε ότι ο Χαφέζ αλ Ασαντ, πατέρας του σημερινού προέδρου, φιλοξενούσε στη Δαμασκό τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ώσπου η Τουρκία τού έτριξε τα δόντια στα τέλη του 1998 και ο ηγέτης του ΡΚΚ απελάθηκε από τη Συρία (για να αναζητήσει καταφύγιο σε άλλες χώρες, πράγμα που οδήγησε στη σύλληψή του από Τούρκους πράκτορες στην ελληνική πρεσβεία του Ναϊρόμπι λίγους μήνες αργότερα). Τους τελευταίους μήνες εντάθηκε η δραστηριότητα του ΡΚΚ εντός της Συρίας, σε βαθμό που η κουρδική οργάνωση μετέφερε τη βάση της από το Καντίλ στα ιρανοϊρακινά σύνορα, όπου έδρευε την τελευταία δεκαετία, στη Βόρεια Συρία. Όσο για τους Κούρδους της Συρίας, οι περισσότεροι δεν εμπιστεύονται την Τουρκία και πολλοί υποστηρίζουν το ΡΚΚ.
Λόγω όλων αυτών οι Τούρκοι βιώνουν σήμερα ένα εφιαλτικό deja vu: στο παρελθόν το ΡΚΚ χρησιμοποιούσε βάσεις εντός του κουρδικού βορείου Ιράκ για να εξαπολύει επιθέσεις εναντίον της Τουρκίας, στην άλλη πλευρά των συνόρων.
Ο μεγαλύτερος φόβος της Τουρκίας σήμερα είναι ότι οι Κούρδοι του Ιράκ, που απολαμβάνουν ένα καθεστώς αυτονομίας, θα συνεργαστούν με τους Κούρδους της Συρίας με στόχο να προσαρτήσουν κομμάτια της Τουρκίας και του Ιράν για να σχηματίσουν ένα μεγάλο Κουρδιστάν.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι Τούρκοι μπορεί να έχουν παραδεχθεί πλέον την ύπαρξη των Κούρδων, την οποία ως πρόσφατα αρνούνταν, ο όρος όμως «Κουρδιστάν» αποτελεί ακόμη ταμπού. Τα σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και τη Συρία έχουν μήκος 900 χλμ.
Οι Κούρδοι ζουν και στις δύο πλευρές, σε ένα τμήμα 300-400 χλμ και έχουν στενές πολιτικές, οικονομικές και οικογενειακές σχέσεις. Σήμερα τα σύνορα από την πλευρά της Συρίας έχουν γίνει ξέφραγο αμπέλι και δεν ελέγχονται καθόλου από τη Δαμασκό. Ο Άσαντ συγκέντρωσε τις δυνάμεις του στην πρωτεύουσα για να υπερασπιστούν τον ίδιο και το καθεστώς του και άφησε τα σύνορα στο έλεος των Κούρδων ανταρτών που πραγματοποιούν όλο και περισσότερες επιθέσεις εναντίον του τουρκικού στρατού.
Η Άγκυρα χρησιμοποιεί όποιον δίαυλο διαθέτει για να διαμηνύσει στους Κούρδους της Συρίας να επικεντρωθούν στην ανατροπή του Άσαντ. Αν όμως ο Τούρκος πρωθυπουργός αποφασίσει να εισβάλει στη Συρία για να σχηματίσει μια νεκρή ζώνη κατά μήκος των συνόρων την οποία θα καθαρίσει ο τουρκικός στρατός από τους αντάρτες του ΡΚΚ, κινδυνεύει να πυροδοτήσει σοβαρές εντάσεις εντός της Τουρκίας. Μεγάλο πρόβλημα αποτελούν οι αλεβίτες, μειονότητα την οποία καταπιέζει η σουνιτική τουρκική κυβέρνηση. Ο κίνδυνος γίνεται ακόμη μεγαλύτερος όσο η διαμάχη στη Συρία παίρνει τον χαρακτήρα «σουνίτες εναντίον αλεβιτών». Οι Τούρκοι αλεβίτες αισθάνονται κοντά στους αλεβίτες της Συρίας και ενδέχεται να αντιταχθούν σθεναρά σε μια επέμβαση εναντίον του (αλεβίτη) Άσαντ την οποία θα αποφασίσει το κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν, που δεν έχει καμία απήχηση στους αλεβίτες.
Δεν είναι τυχαίο που ενώσεις Τούρκων αλεβιτών στην Ευρώπη υψώνουν όλο και περισσότερο τη φωνή τους τελευταίως κατηγορώντας τον Ταγίπ Ερντογάν ότι «οδεύει σταδιακά προς έναν εμφύλιο πόλεμο». Το πιθανότερο είναι ότι η Άγκυρα δεν θα εισβάλει στη Συρία αν δεν εξασφαλίσει προηγουμένως υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα. Και σε κάθε περίπτωση η στρατιωτική επέμβαση θα περιοριστεί στη βόρεια Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία.

Κινδυνεύουν τα μνημεία της Συρίας

ΤΟΝ ΚΩΔΩΝΑτου κινδύνου σχετικά με τη διατήρηση των ιστορικών μνημείων στη Συρία κρούει ο Ρόμπερτ Φισκ, βετεράνος πολεμικός ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας Ιndependentμε έδρα τη Βηρυτό. Ο έγκριτος αρθρογράφος σημειώνει πως το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ δείχνει μια πρωτοφανή έλλειψη σεβασμού απέναντι την πολιτιστική παράδοση της χώρας, αφήνοντας να καταστραφούν από βομβαρδισμούς τα αρχαιολογικά μνημεία της Παλμίρας, οι πύργοι των Σταυροφόρων ιπποτών Κρακ-ντε-Σεβαλιέ και το κάστρο του Σαλαντίν, το Καλιάτ-Σαλάχ-αντ-Ντιν, ενώ έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές το κάστρο αλ-Μαντίκ στην Απάμεια, το τζαμί του Ομάρ στην Ντεράα και ο ναός του Αγίου Ηλία στη Χομς. «Με την τελική μάχη, όπως λένε οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις, να πλησιάζει απειλητικά, πρέπει οπωσδήποτε να προστατευθεί η πρωτεύουσα Δαμασκός από την πολιτιστική καταστροφή που έχει ενσκήψει στην υπόλοιπη χώρα», έγραψε ο Ρόμπερτ Φισκ, προσθέτοντας πως οι σαλαφιστές αντίπαλοι του Άσαντ δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα, με την είσοδό τους στη Δαμασκό, να καταστρέψουν τον τάφο του Σαλαντίν ή να συλήσουν το σημείο όπου βρίσκεται, σύμφωνα με την παράδοση, το ακέφαλο πτώμα του Ιωάννη του Βαπτιστή δίπλα στο Μέγα Τέμενος των Ομεϊάδων στην Παλιά Πόλη. Όμως το μνημείο που αντικατοπτρίζει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την παρουσία της δυναστείας Άσαντ στη Συρία είναι η ομώνυμη Βιβλιοθήκη στη πλατεία Ομεϊγιαδών, υπονοώντας πως ο πραγματικός στόχος των αντικαθεστωτικών δυνάμεων ίσως να είναι ακριβώς αυτός.
Η Βιβλιοθήκη Ασαντ, ένα πλινθόκτιστο κτήριο στο χρώμα της ώχρας, αποτελεί το σύμβολο της οικογένειας Άσαντ, αφού μπροστά του υψώνεται το επιβλητικό σιδερένιο άγαλμα του Χαφέζ αλ Ασαντ, πατέρα του σημερινού προέδρου της χώρας. «Επισκέφτηκα στο παρελθόν την αχανή αυτή βιβλιοθήκη και είδα με τα μάτια μου τα 19.300 αυθεντικά χειρόγραφα που στεγάζονται μέσα της, το παλαιότερο εκ των οποίων χρονολογείται στον 11ο αιώνα», έγραψε ο βετεράνος ρεπόρτερ, εξιστορώντας τις εντυπώσεις του από «τα 300.000 βιβλία που περιέχει, το κέντρο ηλεκτρονικών υπολογιστών που διαθέτει καθώς και το, εξαιρετικής καλαισθησίας, τμήμα αποκατάστασης των φθαρμένων χειρογράφων».

Πότε θα αρχίσει η επέμβαση; Όταν η Ρωσία αλλάξει στάση. Μέχρι στιγμής η Μόσχα μπλοκάρει κάθε διεθνή δράση εναντίον της Συρίας. Η Αγκυρα δεν έχει καμία διάθεση να έρθει σε έντονη αντιπαράθεση με τη Ρωσία, από την οποία προμηθεύεται περισσότερο από το 50% των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Όταν εξασφαλίσει την υποστήριξη των Αράβων. Ο Ερντογάν προσέγγισε τους Άραβες την τελευταία δεκαετία. Αν ο Αραβικός Σύνδεσμος και κυρίως το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (η Άγκυρα έχει ιδιαίτερα καλές σχέσεις με ορισμένα μέλη του, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ) υποστηρίξουν μια στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, τα χέρια του Ερντογάν θα είναι πιο λυμένα. Όταν κλείσει το τουρκικό προξενείο στο Χαλέπι. Η Τουρκία έκλεισε την πρεσβεία της στη Δαμασκό τον Μάρτιο. Αν αποφασίσει να κάνει το ίδιο με το προξενείο στο Χαλέπι, ίσως να σημαίνει ότι επιθυμεί να προστατεύσει τους διπλωμάτες της από τυχόν αντίποινα σε περίπτωση εισβολής του τουρκικού στρατού στη Συρία. Στις 18 Ιουλίου η Άγκυρα ανακάλεσε τους διπλωμάτες της από την πόλη αλλά άφησε το προξενείο ανοιχτό με προσωπικό ασφαλείας. Όταν ο τουρκικός στρατός πραγματοποιήσει ασκήσεις στα σύνορα με τη Συρία. Οι ασκήσεις αυτές μπορούν να θεωρηθούν προάγγελος στρατιωτικής επέμβασης αλλά μπορούν να θεωρηθούν και αποτρεπτικό εργαλείο (το 1998 η Άγκυρα έπεισε τη Δαμασκό να απελάσει τον Οτσαλάν πραγματοποιώντας μια τεράστια στρατιωτική άσκηση στα σύνορα). Όταν τελειώσει το Ραμαζάνι. Μέλη της τουρκικής κυβέρνησης επικρίνουν επανειλημμένως τον Άσαντ επειδή οι δυνάμεις του συνεχίζουν τον ανελέητο πόλεμο στη διάρκεια του Ραμαζανιού, γι’ αυτό είναι απίθανο να κάνει το ίδιο και η Τουρκία πριν από το τέλος του ιερού μήνα στις 18 Αυγούστου. 



Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 12/08/2012