Απολογισμός και οιωνοί

Οι καιροί ου μενετοί

Θουκυδίδης

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Μέρες που είναι,  η αποτίμηση της χρονιάς που φεύγει είναι συνήθεια παλιά. Το 2012 ήταν μια  δύσκολη χρονιά και πλούσια σε γεγονότα. Είναι αδύνατο φυσικά στο πλαίσιο ενός σύντομου άρθρου να καλυφτούν όλα όσα συνέβηκαν. Μόνο τηλεγραφική λοιπόν αναφορά στα πιο σημαντικά.

Η ευρωπαϊκή κρίση επισκίασε σχεδόν όλα τα άλλα σημαντικά που συνέβηκαν στον πλανήτη. Κληρονομημένη από την προηγούμενη χρονιά, η κρίση στην Ευρωζώνη βάθυνε ακόμη περισσότερο το 2012 και κάλυψε το σύνολο του ευρωπαϊκού νότου ενώ πλησίασε επικίνδυνα ακόμη και την Γαλλία. Ταυτόχρονα η Γερμανία επιβεβαίωσε την ηγεμονία της στην Ευρωζώνη και η Άνγκελα Μέρκελ αναδείχτηκε σε μια πετυχημένη μαθήτρια του Μακιαβέλι.

Η Αραβική Άνοιξη, το δεύτερο ίσως σημαντικό γεγονός εν εξελίξει το 2012, μπήκε σε μια κρίση νομιμοποίησης με τους ισλαμιστές να έχουν κατασχέσει το παρόν και το μέλλον της, όπως αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά στην Αίγυπτο και την Τυνησία. Την ίδια ώρα η κατάσταση στην Συρία συνιστά ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα του 2012 με συνέπειες για όλη την περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Πολιτικές αλλαγές με παγκόσμιο ενδιαφέρον συντελέστηκαν στην Γαλλία, την Κίνα και την Ιαπωνία. Στην Γαλλία η Αριστερά κέρδισε τις προεδρικές εκλογές αλλά γρήγορα προσαρμόστηκε στις «πραγματικότητες», όπως αυτές υπαγορεύονται από το Βερολίνο. Στην Κίνα, μια νέα ηγεσία αναλαμβάνει για την επόμενη δκαετία σε μια κρίσιμη καμπή για την χώρα αφού οι κινεζικές οικονομικές εξελίξεις θα είναι αποφασιστικές για την παγκόσμια οικονομία. Στην Ιαπωνία, οι συντηρητικοί φιλελεύθεροι με τον αέρα του εθνικισμού επανέρχονται στην εξουσία, κάτι που μπορεί να έχει συνέπειες στις σχέσεις της χώρας με την Κίνα. Η επανεκλογή του Ομπάμα στις ΗΠΑ  έγινε δεκτή με ικανοποίηση αφού μια πολιτική αλλαγή στην Ουάσιγκτον θα μπορούσε να δημιουργήσει αβεβαιότητα για το πλανητικό σύστημα όσο να προσαρμοστεί με την πολιτική ενός συντηρητικού ρεπουμπλικανού προέδρου. Το ίδιο θα μπορούσε να πεί κανείς και για την εκλογή του Πούτιν στη Ρωσία αφού και εκεί εξασφαλίζρται η συνέχεια μιας πολιτικής με γνωστές μεταβλητές για την σταθερότητα του διεθνούς συστήματος.

Στα καθ’ημάς η κρίση βάθυνε ακόμη περισσότερο  στην Ελλάδα ενώ η Κύπρος υποχρεώθηκε να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης αφού από μόνη της δεν πήρε έγκαιρα τα μέτρα εκείνα που θα είχαν αποτρέψει μνημόνια και επικίνδυνη απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Ούτε το ελληνικό χρέος φαίνεται να είναι ακόμη βιώσιμο παρά τα δύο κουρέματα του, ούτε όμως και το αντίστοιχο κυπριακό όπως μάλλον θα φανεί μελλοντικά. Είναι η ώρα των πολιτών γιατί αν η κατάσταση αφεθεί ανεξέλεγκτα στα χέρια των σημερινών διεφθαρμένων  πολιτικο-οικονομικών ελίτ το μέλλον θα είναι σκοτεινό. Ιδιαίτερα στην Κύπρο οι πολίτες έχουν μια ευκαιρία στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου να απαλλαγούν από τον επικίνδυνο κυρίαρχο διπολισμό.

Οι οιωνοί για το 2013 δεν είναι αίσιοι. Η Μέση Ανατολή παραμένει καζάνι που βράζει με την Συρία να κινδυνεύει να διαμελιστεί ή να πέσει στα χέρια των ισλαμιστών, με την Παλαιστίνη πάντα στο επίκεντρο της κρίσης, με την πιθανότητα μιας σύγκρουσης ΗΠΑ-Ιράν ή Ισραήλ-Ιράν, με την αβεβαιότητα στην Αίγυπτο αλλά και σε άλλες αραβικές χώρες όπως το Ιράκ και ο Λίβανος. Ούτε και η Τουρκία έχει την σταθερότητα εκείνη που πολλοί φαντάζονται. Από τη μια ο ισλαμιστές στην εξουσία γίνονται όλο και πιο αυταρχικοί, σε σημείο που η Τουρκία είναι σήμερα  η χώρα με τους περισσότερους δημοσιογράφους  στην φυλακή και από την άλλη συνεχίζεται η ένοπλη αλλά και η πολιτική σύγκρουση με τους Κούρδους. Στην Ευρώπη η κρίση παραμένει πάντα επικίνδυνη και μόνο μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου υπάρχει μια ελπίδα να αντιμετωπιστούν τα σημερινά προβλήματα με περισσότερη σοβαρότητα. Σε άλλα μέρη του πλανήτη δημιουργούνται ή υπάρχουν ήδη επικίνδυνες εστίες κρίσης : Αφγανιστάν, Πακιστάν, κινεζο-ιαπωνικές σχέσεις, μια νέα οικονομική κρίση στην Αργεντινή που ο Αλέξης Τσίπρας την ήθελε σαν μοντέλο στην αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης, Αφρική με μια σειρά αποσχιστικά κινήματα κ.λπ. , κ.λπ.

Τέλος ενώ οι περιβαλλοντολογικοί κίνδυνοι αυξάνονται,  τα κράτη εγκατέλειψαν σταδιακά ακόμη και εκείνα τα λίγα μέτρα που είχαν αποφασίσει να εφαρμόσουν με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Μια μέρα, που ίσως να μη είναι τόσο μακριά όσο κάποιοι νομίζουν, θα ξυπνήσουμε με οικολογικές καταστροφές μη αναστρέψιμες.

Καλή χρονιά παρ’όλα αυτά-κατά τα ειωθότα!

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

 E-mail:   stephanos.constantinides@gmail.com

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 30/12/2012