Γεωοικονομικά παιχνίδια στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Ρωσία χάνει πολλά από τα κυπριακά κοιτάσματα

Μ. Οικονομίδης: Βλέπουν τεράστιες απώλειες εσόδων από τον ενδεχόμενο ανταγωνισμό

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

Η Ρωσία θέλει να έχει επιρροή στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Κύπρου και γενικά της Ανατολικής Μεσογείου, όχι για να αυξήσει τα κέρδη της ή για να έχει πολιτική επιρροή, αλλά για να διατηρήσει έλεγχο στις τιμές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, ώστε να μη μειωθούν. Αυτή είναι η τοποθέτηση του γνωστού διεθνώς Κύπριου καθηγητή Μιχάλη Οικονομίδη που εκφράζεται σε άρθρο του στο διεθνές εξειδικευμένο περιοδικό Εnergy Τribune που εκδίδεται στο Τέξας.
Όπως αναφέρει στο άρθρο που δημοσίευσε σε συνεργασία με τον νομικό και συνεργάτη του σε θέματα φυσικού αερίου, Νίκο Μίτσο, το οποίο αναδημοσιεύεται σε πολλά διεθνή μέσα, «Η συμμετοχή της Ρωσίας στις εξελίξεις φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο παρακινείται από κάτι περισσότερο από μια επιθυμία για κέρδος ή την επιδίωξη πολιτικών στόχων. Είναι μια αμυντική δράση για την προστασία των εθνικών εισοδημάτων της Ρωσίας από τις ανταγωνιστικές προμήθειες φυσικού αερίου από νέους υποψήφιους εξαγωγείς στην Ευρώπη».
Όπως εξηγούν, «η Ρωσία εξαρτάται από τα έσοδα πετρελαίου και φυσικού αερίου για τουλάχιστον το 70% ή και ίσως το 80% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της. Αυτό καθιστά τη ρώσικη κυβέρνηση ευάλωτη στις μειώσεις των διεθνών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, στο διεθνή ανταγωνισμό πωλήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και στις διαταραχές ή επιπλοκές που σχετίζονται με την εγχώρια παραγωγή ή επεξεργασία του».
Αναφέρεται ως παράδειγμα το ότι «το 2013, όσον αφορά στο φυσικό αέριο που θα εξαχθεί προς την Ευρώπη, η Ρωσία αναμένει πτώση των τιμών από $11,33 ανά Μscf (χίλια κυβικά πόδια) στα $10,50 ανά Μscf. Η Ρωσία εξάγει περίπου 5 Τcf ετησίως στην Ευρώπη, άρα αυτή η μείωση των τιμών θα μειώσει τα ετήσια έσοδα από τις εξαγωγές της Ρωσίας κατά $4,5 δισ, ή 1,25% του συνολικού προϋπολογισμού της Ρωσίας των $360 δισ. Η Ρωσία είναι επίσης ευάλωτη στις πτώσεις των τιμών πετρελαίου, για κάθε μείωση ενός δολαρίου ανά βαρέλι στις τιμές πετρελαίου, τα έσοδα από τις εξαγωγές της Ρωσίας μειώνονται κατά 0,7%».
Οι ανακαλύψεις μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στα υπεράκτια του Ισραήλ και της Κύπρου, και οι πιθανές ανακαλύψεις κοιτασμάτων υπεράκτια της Ελλάδας, παρουσιάζουν την πιο προφανή και άμεση απειλή στα ρώσικα ομοσπονδιακά έσοδα, επειδή η πιο πιθανή αγορά για αυτό το αέριο είναι η Ευρώπη, σημειώνουν στο ιδιαίτερα ενδιαφέρον τους άρθρο οι δύο ειδικοί. Εξηγούν σχετικά ότι «η παραγωγή αερίου στη Νορβηγία, ο δεύτερος μεγάλος εξαγωγέας αερίου στην Ευρώπη, υποχωρεί σταδιακά, καθώς ωριμάζουν τα πεδία του. Όσον αφορά στο φυσικό αέριο από το Ιράκ και την Κασπία, ο αγωγός Νabucco για τη μεταφορά του αερίου στην Ευρώπη ίσως να μην κατασκευαστεί ποτέ».
Όπως υπογραμμίζουν χαρακτηριστικά στο Εnergy Τribune, λόγω της ένταξης Κύπρου και Ελλάδας στην Ευρωζώνη, και στο μέγεθος των πιθανών αποθεμάτων τους, είναι προς το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας να επιδιώξει να συμμετάσχει στις εξελίξεις– αλλά όχι με προώθηση της μέγιστης παραγωγής γρήγορα.
Η οικονομική λογική είναι απλή, σύμφωνα με τους συγγραφείς: «Όταν η Ρωσία εξάγει φυσικό αέριο από τους εγχώριους τομείς της, λαμβάνει το 100% των εσόδων. Αν όμως η Ρωσία παράγει και εξάγει αέριο από ξένα οικόπεδα, στην καλύτερη των περιπτώσεων μπορεί να αναμένει να λάβει το 30% των εσόδων. Επιπλέον, προσθέτοντας νέες προμήθειες φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό σύστημα, βλάπτεται το ρώσικο εισόδημα».
«Αν η Κύπρος θα κατασκεύαζε τρία τρένα φυσικού αερίου, για την εξαγωγή 20 εκατομμυρίων μετρικών τόνων (ΜΤ) ανά έτος για την Ευρώπη, αυτό θα ισούταν με το 20% των σημερινών συνολικών εξαγωγών της Ρωσίας προς την Ευρώπη το οποίο θα είναι επαρκές για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου», υποδεικνύουν οι Μ. Οικονομίδης και Ν. Μήτσος .
Όπως αναφέρουν στο ίδιο άρθρο τους, «τον περασμένο μήνα επιλέχθηκε στην Κύπρο μια ρώσικη εταιρεία από το κυπριακό Υπουργικό Συμβούλιο ως μέρος των πλειοδοτών που νίκησαν για το οικόπεδο 9, αν και η προσφορά κατετάγη τέταρτη από την επιτροπή αξιολόγησης. Υπήρξαν καταγγελίες στον Τύπο ότι το βραβείο αυτό παρακινήθηκε από μια επιθυμία του Κύπριου προέδρου να διασφαλίσει για τη χώρα ένα απελπιστικά αναγκαίο δάνειο του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ από τη Ρωσία πριν από τις εθνικές εκλογές στις αρχές του 2013. Στη συνέχεια, η προσφορά αυτή απορρίφθηκε, για αδιευκρίνιστους λόγους. Όμως το μοντέλο φαίνεται να είναι ότι η ρωσική γενναιοδωρία στην κυπριακή κυβέρνηση κρύβει μια κρυφή ανταλλαγή που περιλαμβάνει το φυσικό αέριο».
«Δεν είναι προς το εθνικό συμφέρον της κυβέρνησης της Ρωσίας να βοηθήσει την Ελλάδα και την Κύπρο να γίνουν σημαντικοί εξαγωγείς φυσικού αερίου. Οι κυβερνήσεις της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτή την πραγματικότητα, καθώς αναζητούν εταίρους για να αναπτύξουν τους πόρους υδρογονανθράκων τους», καταλήγουν στο άρθρο τους που αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παγκόσμια.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Όπως εξηγούν οι Μ. Οικονομίδης και Ν. Μήτσου στο Εnergy Τribune, η Ελλάδα έχει επίσης τη δυνατότητα ανάπτυξης κοιτασμάτων του φυσικού αερίου και την εξαγωγή ακόμη περισσότερου φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού, περαιτέρω μείωση των τιμών και παράλληλα των ρωσικών εσόδων από τις εξαγωγές. «Χωρίς καμία αμφιβολία οι Ρώσοι αξιωματούχοι γνώριζαν σχετικά με αυτά όταν η ελληνική κυβέρνηση διεξήγαγε πρόσφατα ένα γύρο υποβολής προσφορών για την πώληση της ελέγχουσας συμμετοχής στη ΔΕΠΑ, την εθνική εταιρεία φυσικού αερίου. Η ΔΕΠΑ κατέχει και λειτουργεί τον αγωγό φυσικού αερίου που μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ελλάδα από τη Ρωσία. Παράτο γεγονός ότι η ΔΕΠΑ δεν προσέλκυσε μεγάλους δυτικοευρωπαϊκούς πλειοδότες, πήρε μια προσφορά από την Gazprom. Είναι προφανές ότι αν η Gazprom κερδίσει τον έλεγχο αυτού του αγωγού, δεν θα είναι συνεργάσιμη αν και όποτε η ροή του αγωγού θα πρέπει να αντιστραφεί για την πώληση ελληνικού φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό δίκτυο», υποδεικνύουν οι ίδιοι.