Η βαριά σκιά του Αφγανιστάν στο Μάλι

Nougayrede Natalie  
ΤΟ ΒΗΜΑ - Le Monde

Κάθε κρίση είναι διαφορετική, κάθε υπόθεση έχει τις ιδιαιτερότητές της. Η σύγκριση ανάμεσα στον πόλεμο στο Μάλι και στον πόλεμο στο Αφγανιστάν σε βάζει όμως σε πειρασμό.

Η απερχόμενη υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον αναφέρθηκε, στις 23 Ιανουαρίου, στις ομοιότητες των διακυβευμάτων, και του αγώνα κατά της αλ-Κάιντα και των «θυγατρικών» της. Μίλησε ακόμη και για ορισμένες ομοιότητες στο έδαφος: «Η απειλή θα είναι σοβαρή και διαρκής, γιατί αν κοιτάξουμε το βόρειο άκρο του Μάλι δεν είναι παρά έρημος, υπάρχουν σπηλιές, αυτά θυμίζουν κάτι άλλο...» Η επέμβαση στο Μάλι είναι ένας «αναγκαίος αγώνας», πρόσθεσε. Κάτι που θυμίζει την φράση του προέδρου Ομπάμα, που χαρακτήριζε το Αφγανιστάν σαν «αναγκαίο πόλεμο», αντίθετα από το Ιράκ, που ήταν ένας «πόλεμος από επιλογή».

Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Γαλλίας δεν βιάζονται να της δώσουν χείρα βοηθείας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Μάλι. Μετά από 10 χρόνια αδιεξόδου στα αφγανικά βουνά, η κόπωση από τον πόλεμο έχει πάρει το πάνω χέρι, και κανείς δεν θέλει να εισβάλει στις άμμους του Σαχέλ.

Και όμως. Η απειλή για την ασφάλεια της γηραιάς ηπείρου από τα δίκτυα των ισλαμιστών που πληθαίνουν στην Αφρική μοιάζει πολύ πιο άμεση, κοντινή και ανησυχητική. Η Αφρική είναι η άμεση γειτονιά της Ευρώπης. Στην υπόθεση του Μάλι υπάρχει ένα εμφανές έλλειμμα αλληλεγγύης ανάμεσα στους Δυτικούς. Οι σύμμαχοι της Γαλλίας της λένε στην ουσία: «Είμαστε πίσω σας - και θέλουμε να μείνουμε στα μετόπισθεν».

Στο Αφγανιστάν, η αρχή «μπαίνουμε μαζί, βγαίνουμε μαζί» επικυρώθηκε εντός του ΝΑΤΟ. Ηταν το 2009, μετά από ρητή έκκληση της Γαλλίας, που αύξανε τότε την συμμετοχή της.

Η Γαλλία έγινε στη συνέχεια η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα που απομακρύνθηκε από αυτόν τον κανόνα. Την στροφή την έκανε ο Νικολά Σαρκοζί, που ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2012 την αποχώρηση στα τέλη του 2013, δηλαδή ένα χρόνο νωρίτερα από την προθεσμία που είχε ορίσει η συμμαχία.

Ο Φρανσουά Ολάντ πήγε πιο μακριά, αποσύροντας στα τέλη του 2012 τις τελευταίες μάχιμες γαλλικές δυνάμεις. Πριν από την ρήξη της αλληλεγγύης ανάμεσα στους Δυτικούς στο Μάλι, υπήρξε ένα «γαλλικό σόλο» στο Αφγανιστάν.

Αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη εντύπωση σήμερα, είναι η εμφανής αποχή της κυβέρνησης Ομπάμα από τις υποθέσεις του Σαχέλ. Θυμόμαστε το διάσημο αμερικανικό δόγμα της «ηγεσίας από τα μετόπισθεν», που εφαρμόστηκε στην Λιβύη το 2011. Στο Μάλι, η ομάδα του Ομπάμα θέλει να εκτεθεί ακόμη λιγότερο. Βοηθάει στις πληροφορίες και στις αερομεταφορές, αλλά διστάζει να εμπλακεί περισσότερο. Γνωρίζει ότι η αμερικανική κοινή γνώμη είναι αλλεργική σε κάθε νέα στρατιωτική επιχείρηση μετά την «δεκαετία των πολέμων» του Μπους.

Μπορούμε να συζητάμε επ' άπειρον τις ομοιότητες ανάμεσα στο Αφγανιστάν και στο Μάλι. Αλλά είναι δύσκολο να αρνηθούμε ότι η μία υπόθεση βαραίνει πάνω στην άλλη.

* H Natalie Nougayrede είναι διπλωματική συντάκτρια της εφημερίδας Le Monde