Είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος Ελληνας πεζογράφος, μετά τον Νίκο Καζαντζάκη. Πολλά από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες, ενώ από την ποικιλόμορφη συγγραφική του δραστηριότητα η τριλογία «Το φύλλο. Το πηγάδι. Τ' αγγέλιασμα» θεωρείται -αναμφίβολα- διαχρονικής αξίας. Αλλά ήταν με το θρυλικό, πια, μυθιστόρημά του «Ζ» για την υπόθεση Λαμπράκη (μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά), που ο Βασίλης Βασιλικός θα συγκλόνιζε τον κόσμο - έργο το οποίο του προσέδωσε παγκόσμια φήμη.
Ενα εμβληματικό μυθιστόρημα στο οποίο η μυθοπλασία καταγράφει και ανασυνθέτει -με τρόπο θαυμαστό- την ιστορική εξέλιξη των γεγονότων. Μερικές μόνο από τις σημαντικές τιμητικές διακρίσεις του: Ταξιάρχης Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας, Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1980), επίτιμος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών στην έδρα της Φιλολογίας.
Συνέντευξη στον Γιώργο Βαϊλάκη
Κύριε Βασιλικέ, σήμερα βιώνουμε, κατά κάποιον τρόπο, το τέλος μιας εποχής. Ποιες είναι οι συνέπειες στην Ελλάδα;
Εξαρτάται πώς βιώνεται «το τέλος μιας εποχής». Γιατί υπάρχει και το ευχάριστο τέλος. Οπως το τέλος ενός πολέμου ή το τέλος μιας δικτατορίας. Σήμερα το πιο δυσάρεστο είναι ότι αυτό το τέλος δεν μοιάζει να έχει τέλος. Είναι ένας επιθανάτιος ρόγχος με πιθανότητες πενήντα-πενήντα εάν ο βαρύτατα ασθενής που είναι η οικονομία, θα επιβιώσει ή θα αποθάνει. Και είναι οι συνέπειες αυτής της αναμονής που γίνονται αβάσταχτες.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος σε ποια στοιχεία του παρόντος θα πρέπει να καταφύγουν για να μας καταλάβουν καλύτερα; Για παράδειγμα, οι Ελληνες δεν φημιζόμαστε για την ικανότητα να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, ακόμα και όταν ο κίνδυνος είναι ορατός.
Θα επικρατήσουν τα στοιχεία εκείνα που θα επιλέξει «ο νικητής». Ξέρουμε ότι η ιστορία γράφεται από την πλευρά του νικητή πάντα. Αλίμονο όμως, για τον νικητή που θα βρει «ηττημένη» τη χώρα. Σωστά λέτε ότι δεν φημιζόμαστε για την ικανότητα να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Φημιζόμαστε όμως για την ανικανότητά μας στο θέμα αυτό. Ολοι οι εμφύλιοι στον τόπο μας προέκυψαν από αυτό. Κάτι που φαίνεται ότι υπάρχει στο DNA μας, από αρχαιοτάτων χρόνων. Μπρος στον κίνδυνο των Περσών, είχαμε το «πλην Λακεδαιμονίων» και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Ο κίνδυνος πλέον είναι διαφορετικός. Διότι ο εχθρός δεν έχει πρόσωπο. Λέγεται παγκοσμιοποίηση, «αγορές», οίκοι αξιολόγησης κ.τ.λ. Κι ενώ επιμηκύνεται το προσδόκιμο της ζωής, κονταίνουν οι συντάξεις, αλλά και η κοινωνική πρόνοια.
Πώς αντιλαμβάνεστε την οικονομική κρίση που βιώνουμε τα τελευταία τρία χρόνια; Ποιες αιτίες μας έφεραν στα Μνημόνια;
Οι αιτίες που μας έφεραν στα Μνημόνια είναι πολλές και ποικίλες και τοις πάσι σχεδόν γνωστές. Εκεί όμως που εντοπίζω εγώ το μοιραίο λάθος είναι η έλλειψη οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης του πρώτου Μνημονίου από την τότε κυβέρνηση. Δεν θέλω να «λαϊκίσω» λέγοντας, αυτό που παραδέχτηκε με θάρρος ένας μόνο υπουργός, ότι ούτε καν το διάβασε. Θέλω να πω ότι ισοδυναμεί, βαριά η λέξη, αλλά θα την πω, «με εθνική προδοσία» η μη διαπραγμάτευση.
Ποιο θεωρείτε το πιο επικίνδυνο φαινόμενο στην Ελλάδα της κρίσης; Κινδυνεύει, άραγε, η δημοκρατία;
Η δημοκρατία βρίσκεται υπό δοκιμασίαν. Αλλά δεν κινδυνεύει. Εκείνο που κινδυνεύει είναι όταν πάψει να σημαίνει εκείνο χάριν του οποίου ιδρύθηκε. Το αντίθετο της δημοκρατίας δεν είναι πια η ολιγαρχία, οι τύραννοι, αλλά το αξίωμα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Αυτό απεύχομαι να συμβεί. Και τα δείγματα αλληλεγγύης που υπάρχουν σήμερα, όσο κι αν είναι λίγα, μάλλον το αποκλείουν.
Τι έχετε να πείτε για τη Χρυσή Αυγή, αλλά και για τους 400.000 ανθρώπους που την ψήφισαν;
Αλλο η Χρυσή Αυγή και άλλο οι 400.000 που την ψήφισαν. Δεν πρέπει να συγχέουμε τα πράγματα. Οταν κάποιος αγανακτεί και δεν έχει την απαραίτητη παιδεία και την ψυχραιμία να χαλιναγωγήσει την αγανάκτησή του, φτάνει στα άκρα. Τα άκρα (και υπάρχει μόνο ένα, όχι δύο: η Χρυσή Αυγή) αυτή τη στιγμή ακριβώς περιμένουν για την καλή ψαριά. Ευχαριστώ και πάλι τον υπουργό Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη Νίκο Δένδια, που «σαν αστραπή» ολοκλήρωσε εν μια νυκτί εκείνο που όφειλε να είχε γίνει το 1990. Αδραξε την ευκαιρία που του προσφέρθηκε με τη λαϊκή αγανάκτηση για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και μάντρωσε τα σκυλόψαρα. Τώρα πρέπει να βρεθεί κι ο αντίστοιχος νέος εθνικός δικαστής, ο νέος δηλαδή Γιάννης Ντεγιάννης, που με τρόπο απαράμιλλο προήδρευσε στη δίκη των χουντικών.
Τι συμβουλεύετε τους νέους για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εκείνοι στην εποχή τους;
Καμία συμβουλή δεν μπορεί να δοθεί σε έναν νέο άνθρωπο που πνίγεται. Μόνο ένα πράγμα πρέπει να κάνεις: να του ρίξεις σωσίβιο. Οι συμβουλές είναι χρήσιμες στη διαπαιδαγώγηση. Οταν τον συμβούλευες να πάρει όσα περισσότερα πτυχία και μεταπτυχιακά μπορούσε και το έκανε και τώρα δεν ξέρει τι να τα κάνει, το μόνο που σου απομένει είναι να του πεις: «Δεν μπορούσα να προβλέψω, όχι εγώ, αλλά κανείς μας τέτοια κατρακύλα. Ειλικρινά σου ζητώ συγγνώμη ελπίζοντας να μη συγχωρήσεις ποτέ».
Ποια πράξη θεωρείτε επαναστατική σήμερα;
Την πράξη που μόνο ως επαναστατική δεν αυτοαποκαλείται.
Και από τώρα και στο εξής τι θα μπορούσε να γίνει για να πάνε τα πράγματα καλύτερα; Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να ανακάμψει σε ορατό ορίζοντα;
Δεν είμαι πολιτικός για να κάνω συγκεκριμένες προτάσεις. Σαν συγγραφέας όμως που είμαι (και κάθε δημιουργός είναι από τη φύση του αισιόδοξος παρόλο που τα θέματα της δημιουργίας του μπορεί να 'ναι μαύρα): Πιστεύω ότι ως ένας λαός που εξακολουθεί να μιλάει την ίδια γλώσσα για 3.000 χρόνια και εξακολουθεί να κατοικεί στον ίδιο γεωγραφικό χώρο θα το ξεπεράσουμε κι αυτό. Και θα βγούμε καθαρότεροι απ' τη δοκιμασία.
Από το αμερικάνικο κραχ του 1929 ξεπήδηξε μια ολόκληρη γενιά σπουδαίων συγγραφέων (Φιτζέραλντ, Στάινμπεκ, Χέμινγκουεϊ). Η κρίση εμπνέει τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες ή τους αδρανοποιεί;
Σίγουρα τους εμπνέει, όπως δείχνουν τα παραδείγματα που αναφέρατε. Αλλά δυστυχώς οι μεγάλοι πραγματικά συγγραφείς γεννιούνται σε αυτοκρατορίες που είτε αναδύονται είτε καταρρέουν. Η τσαρική Ρωσία εν καταρρεύσει, η αμερικανική ήπειρος εν ανόδω, η Γαλλία όταν είχε τις αποικίες της και η Αγγλία με την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Η χώρα μας υπήρξε αυτοκρατορία την 1η χιλιετία π.Χ. Την 3η μ.Χ. είναι ένα «θέμα» (μια μικρή επαρχιακή περιοχή, όπως ήταν επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας), της παγκόσμιας δικτατορίας του κεφαλαίου.
Μπορούν η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης;
Οι δημιουργοί τέχνης (γραφή, εικαστικά, μουσική, θέατρο, χορός, κινηματογράφος, φωτογραφία κ.τ.λ.), είναι κατ' εξοχήν άνθρωποι που ζουν σε μόνιμη κρίση με τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους. Και μπορούν να συμβάλουν μόνο στον εντοπισμό μιας κοινωνικής κρίσης, όπως αυτή που περνάμε τώρα, ποτέ στη θεραπεία της. Τρίβουν δηλαδή το μπράτσο με οινόπνευμα όπου ο γιατρός θα βάλει την ένεση. Δεν είναι γιατροί. Είναι θεραπευόμενοι-θεραπευτές της θεάς Τέχνης.
ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Η διάλυση της κοινωνίας
Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα;
Η διάλυσή της. Οχι ότι υπήρξε ποτέ στη χώρα μας κοινωνία συγκροτημένη σε τάξεις: προλεταριάτο, μικροαστική τάξη, αστική (αυτή κι αν έλειπε πάντα), μεγαλοαστική. Αλλά και αυτή η υποτυπώδης κοινωνική διαστρωμάτωση που υπήρχε, διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη. Σήμερα υπάρχουν πάμφτωχοι, φτωχοί, στα όρια της φτώχειας και πλούσιοι, πολύ πλούσιοι, πάμπλουτοι που έχουν τα χρήματά τους εκτός Ελλάδος. Οι εφοπλιστές αποτελούσαν ανέκαθεν μια τάξη -για- τον εαυτό της.
Πηγή: Ημερησία
Δημοσιεύτηκε στις 25/10/2013
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire