Κύπρος : Τα αδιέξοδα του πολιτικού συστήματος

 

                                                           

 Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Το κυπριακό πολιτικό σύστημα γεννήθηκε μέσα από αμαρτωλές διαδικασίες στην πρώτη δεκαετία ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανδρώθηκε εν αμαρτίαις και επιβιώνει εν διαφθορά και διαπλοκή. ΄Ολες οι έρευνες δείχνουν την αναξιοπιστία του και η μεγάλη αποχή στις εκλογικές αναμετρήσεις  των τελευταίων χρόνων, επιβεβαιώνει την αποξένωση του από μεγάλη μερίδα των πολιτών. Το βασικό χαρακτηριστικό του είναι ο μόνιμος πελατειακός οργασμός... Χωρίς τους πελατειακούς μηχανισμούς το σύστημα είναι  αμφίβολον αν θα επιβίωνε. Τα κόμματα από κύτταρα της δημοκρατίας, όπως αυτάρεσκα επαναλαμβάνεται συχνά, μετατράπηκαν σε μηχανισμούς ευνοιοκρατίας και ρουσφετιού. Η συγκάλυψη των κομματικών αμαρτιών έχει γίνει εθνικό σπορ. Γίνεται μάλιστα με αγαστή συνεργασία ανάμεσα στους κομματικούς μηχανισμούς. Ο πολίτης ασφυκτιά μέσα σε ένα κλίμα κομματοκρατίας, όπου χωρίς κομματική παρέμβαση κανένα του πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Είναι έτσι υποχρεωμένος να διαπλέκεται καθημερινά με τους κομματικούς μηχανισμούς, να εξαχρειώνεται  και να χάνει κάθε ίχνος αξιοπρέπειας. Πέραν τούτου, οι κομματικοί μηχανισμοί βιώνουν την αδιαφάνεια, χρηματοδοτούνται από τα οργανωμένα συμφέροντα και διαπλέκονται μαζί τους.

  Η Κύπρος βιώνει ένα μόνιμο κομματικό διπολισμό ο οποίος με την πάροδο του χρόνου  ισχυροποιείται. Λόγω και της αδυναμίας και της πολυδιάσπασης του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, ο δικομματισμός είναι κυρίαρχος και επιβάλλει κατά κανόνα τη θέληση του. Φυσικά και τα κόμματα του διπολισμού εκπροσωπούν διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, διαφορετικά ταξικά συμφέροντα. Στην κορυφή τους όμως, οι διαφορές  έχουν, πέρα από ρητορείες, αμβλυνθεί κατά πολύ, σε σημείο που να συμβαδίζουν τόσο  στο Κυπριακό όσον και σε πολλά θέματα της κοινωνικής πολιτικής και της οικονομίας. Η διακυβέρνηση του τόπου από το ΑΚΕΛ, με τραπεζίτες υπουργούς  Οικονομικών, απομυθοποίησε την αριστερή ρητορική και έδειξε τα όρια της ακελικής νομενκλατούρας όπως και την προθυμία της να συνεργαστεί αγαστά με ισχυρές ομάδες  της αστικής τάξης. Ακόμη, η πρόσφατη ψήφιση μνημονιακού νομοσχεδίου και από τα δύο κόμματα του διπολισμού, έδειξε τα όρια της όποιας   «επαναστατικής» επικοινωνιακής γυμναστικής... Η φημολογούμενη επίσης συμφωνία ανάμεσα στο ΑΚΕΛ και τον ΔΗΣΥ για το εκλογικό μέτρο, με στόχο να αποκλειστούν από τη Βουλή οι μικροί κομματικοί σχηματισμοί, και που δεν έχει διαψευσθεί, είναι ακόμη μια ένδειξη συμπόρευσης των κομμάτων του διπολισμού. Και για μεν την Δεξιά, αυτή η πολιτική εντάσσεται στα πλαίσια των ιδεολογικών  της  μεταβλητών. Η Αριστερά όμως που πάντα, σε όλο τον κόσμο, διεκδικούσε την απλή αναλογική, πως δικαιολογείται να στηρίζει μια τέτοια πολιτική; Όταν μάλιστα η Κύπρος είναι προεδρική δημοκρατία και δεν  αντιμετωπίζει θέμα πολιτικής σταθερότητας;

Τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου  διευκολύνουν και ενισχύουν με την πολιτική τους τον δικομματισμό. Είναι υποχρεωμένα σε συμμαχίες που κατά κανόνα ευνοούν το ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία σπανίως τηρούν τις προεκλογικές συμφωνίες μαζί τους όπως συνέβηκε με τους δύο τελευταίους προέδρους. Το μόνο που κερδίζουν είναι μια πρόσβαση στους πελατειακούς μηχανισμούς και το ρουσφέτι. Ακόμη και ένα αντισυστημικό κόμμα όπως οι Οικολόγοι, με τολμηρές θέσεις σε πολλά θέματα, έδωσε την εντύπωση διαπλοκής με τον Αναστασιάδη, τη στιγμή που η Γενική  Γραμματέας του  αποδέχτηκε θέση στην κυβέρνηση του. Η μόνη λύση για τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, αν δεν θέλουν να  είναι θεραπαινίδες των δύο μεγάλων κομμάτων, είναι να αφήσουν πίσω το αμαρτωλό παρελθόν τους και να δημιουργήσουν ένα ισχυρό τρίτο πόλο. Να υιοθετήσουν ταυτόχρονα  προοδευτικές ιδέες, να αποκοπούν από τους πελατειακούς μηχανισμούς, τη διαφθορά και την διαπλοκή και να εργαστούν στη βάση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου που θα διασφαλίζει τους εργαζόμενους και γενικά τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, παράγοντας δε  πολιτική που θα διασώσει ότι διασώζεται από τη χαμένη τιμή του πολιτικού κόσμου. Διότι από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν μπορεί να περιμένει κανείς την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος από τη στιγμή που συζητούν αύξηση του εκλογικού μέτρου και ακόμη, εν μέσω κρίσης, αύξηση και των βουλευτικών εδρών! Θα τολμήσουν όμως τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου; Και οι πολίτες θα απεγκλωβιστούν κάποτε, αναλαμβάνοντας τις δικές τους ευθύνες, από τους κομματικούς πελατειακούς μηχανισμούς;

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com