Στρατιωτική παρουσία σε ξένες ΑΟΖ και Stare Decisis

Αλέξανδρος Αλεξάνδρου

Το δόγμα του Stare Decisis είναι η λατινική έκφραση του ρωμαϊκού αξιώματος που προνοούσε τη δεσμευτικότητα του «προηγούμενου». Εν ολίγοις, σύμφωνα με το πιο πάνω δόγμα, η απόφαση που θα δοθεί σε μια υπόθεση δεν πρέπει να διαφέρει από αυτήν που δόθηκε σε άλλη, ήδη δικασμένη απόφαση και της οποίας τα ουσιώδη γεγονότα είναι τα ίδια με αυτά της μεταγενέστερης.

Τα πιο πάνω, εκτός από νομική αρχή, δεν είναι τίποτα άλλο από κοινή λογική, η χρήση της οποίας είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, όταν τίθεται θέμα σωστής αντιμετώπισης ενός περιστατικού, πρέπει να ερευνώνται και να λαμβάνονται υπόψη άλλα, παρόμοιας φύσης περιστατικά. Με τον ίδιο τρόπο σκέψεως όταν τα ουσιώδες γεγονότα διαφέρουν, η προηγούμενη απόφαση/περιστατικό δεν θα καθορίσει τον τρόπο αντιμετώπισης/έκβασης του μεταγενέστερου ζητήματος. Τον Μάρτη του 2009, η αμερικανική Κυβέρνηση έδωσε διαταγή στο ερευνητικό σκάφος USNS Impeccable να διενεργήσει έρευνες χαρτογράφησης βυθού και εντοπισμού στρατιωτικών υποβρυχίων στην Νότια Κινέζικη Θάλασσα και συγκεκριμένα εντός της κινέζικης ΑΟΖ. Όταν κινέζικα σκάφη παρεμπόδισαν την πλεύση του αμερικάνικου ερευνητικού, η Αμερική επιστράτευσε τη χρήση ενός αντιτορπιλικού σκάφους του οποίου ο κατάπλους στην κινέζικη ΑΟΖ, ως προστάτης του USNS Impeccable,  προκάλεσε την κλιμάκωση του επεισοδίου και των τότε σχέσεων των δύο χωρών. Άμεσα η Κίνα αντέδρασε και βασιζόμενη σε βασικές αρχές του Δικαίου της Θάλασσας,  εξέθεσε την αμερικάνικη Κυβέρνηση την οποία κατηγόρησε για κατάφωρη παραβίαση των πιο πάνω αρχών αλλά και του Διεθνούς Δικαίου. Εκτός από τη δημοσιότητα στο γεγονός, η κινέζικη Κυβέρνηση δεν πέτυχε οτιδήποτε το ουσιώδες, κάτι που έγινε προφανές από την αμερικάνικη επιχειρηματολογία, σύμφωνα με την οποία δεν υπήρξε καμία παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου εκ μέρους της.

Σύμφωνα με την προαναφερθείσα «καθημερινή» λογική της αρχής του Stare Decisis, το πιο πάνω περιστατικό υποδεικνύει ότι η κυπριακή Κυβέρνηση, σαν μια άλλη «Κίνα», δεν θα καταφέρει οτιδήποτε σε σχέση με την παρουσία τούρκικων ερευνητικών και στρατιωτικών πλεούμενων εντός της ΑΟΖ της. Παρόλα αυτά, με τις σωστές κινήσεις η κυπριακή Κυβέρνηση μπορεί να πετύχει πολύ περισσότερα διότι ενώ το ουσιώδες γεγονός των δύο περιστατικών είναι το ίδιο, υπάρχουν πολλές άλλες ιδιαιτερότητες οι οποίες μας καθιστούν σε πλεονεκτικότερη θέση.

Οι κύριες αυτές ιδιαιτερότητες είναι η ιδιότητά μας ως κράτος-μέλος της ΕΕ αλλά και το γεγονός ότι η Τουρκία παράνομα διατηρεί υπό την κατοχή της εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το κυριότερο πλεονέκτημα που αποφέρουν τα πιο πάνω είναι την πρόσβασή μας σε φόρουμ τα οποία επιτρέπουν όχι μόνο να εκθέσουμε την Τουρκία, αλλά και την πιθανή λήψη μέτρων που μπορούν να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο σε συμφέροντα της ίδιας της Τουρκίας. Τέτοια μέτρα είναι μεταξύ άλλων η έγερση του θέματος των τουρκικών ενεργειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τρόπο που να έχει αντίκτυπο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας αλλά και η χρήση όλων των νομικών όπλων που αποφέρει η κατοχή του 37% των εδαφών μας, όπως είναι η ζήτηση αποζημιώσεων από το ΕΔΑΔ για την απώλεια της χρήσης των περιουσιών όλων των προσφύγων και συνάμα η αξιοποίηση της 4ης Διακρατικής Απόφασης. Σ' αυτές τις ιδιαιτερότητες έρχεται να προστεθεί  και ο νεοαποκτηθείς γεωστρατηγικός μας ρόλος λόγω κυρίως των υπερπολύτιμων, για τη Δύση, κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Τα επιχειρήματα της Τουρκίας ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου δεν ανήκουν στην Κύπρο, ειδικά ενόψει του ισχυρισμού της μη νόμιμης ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, όχι μόνο υπολείπονται νομικής βάσης άλλα παράλληλα στερούνται και στοιχειώδους λογικής. Αυτό όχι μόνο επειδή η Τουρκία αναζητά νόμιμα δικαιώματα σε μια ξένη και αναγνωρισμένη ΑΟΖ αλλά και επειδή στην ουσία διεκδικεί ξένο έδαφος.

Με τις πράξεις της η Τουρκία παραβιάζει κατάφωρα βασικά άρθρα της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, όπως είναι τα άρθρα 88 και 301, τα οποία προνοούν ότι το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης επιτρέπεται μόνο για σκοπούς ειρήνης ("for peaceful purposes") και επαναλαμβάνουν το στοιχειώδη άρθρο 2(4) του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ που απαγορεύει την «απειλή ή χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους ή καθοιονδήποτε άλλον τρόπο ασυμβίβαστο προς τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών».

Τα πιο πάνω και ειδικά η Σύµβαση της Γενεύης του 1958 και η Σύβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS) θεωρούνται αντανάκλαση του διεθνούς εθιμικού δίκαιου, γεγονός το οποίο τα καθιστά δεσμευτικά για όλα τα κράτη του κόσμου, καθιστώντας έτσι την πεισματική μη αποδοχή των πιο πάνω συμβάσεων από την Τουρκία τελείως ανωφελή ως προς την συμμόρφωσή της με αυτά. Παρόμοιες ενέργειες με της σημερινές επανέλαβε η Τουρκία και στο Αιγαίο όπου, λόγω κακής και όμοιας με την δική μας στρατηγική εκ μέρους της ελληνικής Κυβέρνησης, πέτυχε μέσω της συμφωνίας της Μαδρίτης, μεταξύ Σημίτη-Ντεμιρέλ, την  επισημοποίηση της θεωρίας περί «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο. Ας μην είμαστε λοιπόν, και αυτή τη φορά, οι αιωνίως θυσιασθέντες του Διεθνές Δικαίου των δύο μέτρων και δύο σταθμών.

Δεν θέλουμε άλλα τετελεσμένα!

Θέλουμε πλήρη και άμεση διεκδίκηση των νομίμων δικαιωμάτων μας και δη αυτών που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο αλλά και από την ύπαρξή μας ως κράτος-μέλος της ΕΕ. Απαιτείται πλέον η λήψη δραστικών μέτρων που να θέτουν την Τουρκία στο σκαμνί και που να διασφαλίζουν τα συμφέροντα αλλά και την επιβίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι που μας επιτρέπουν οι πιο πάνω ιδιαιτερότητες της περίστασής μας να πράξουμε σε νομικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο.
 

*  Ο Αλέξανδρος Αλεξάνδρου είναι Law (Leicester), LLM Public International Law (Leiden).

Αλέξανδρος Αλεξάνδρου

Φιλελεύθερος, Τετάρτη, 29 Οκτωβρίου 2014 9:30 πμ