Χρήστος Λεοντής: "Οι εξουσίες είναι ένα απολύτως τίποτα"

Τα τελευταία πενήντα χρόνια δεν είναι πολλοί εκείνοι οι συνθέτες που όχι μόνο έγραψαν με χρυσά γράμματα το όνομά τους στο πάνθεον του ελληνικού τραγουδιού, αλλά, παράλληλα, δημιούργησαν σχολή για το καλό τραγούδι. Ο Χρήστος Λεοντής, ο Κρητικός λεβέντης που είχε πάντα όνειρο να σηκώνει το ανάστημά του με τη μουσική σε δύσκολες εποχές, υπήρξε για τα ελληνικά μουσικά δεδομένα ένας από τους πιο ολοκληρωμένους δημιουργούς, συνθέτοντας τραγούδια τόσο για αρχαίες τραγωδίες όσο και για τον καλό ελληνικό κινηματογράφο. Επίσης, δεν πρέπει να λησμονούμε ανεπανάληπτες δισκογραφικές συνεργασίες με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Λοΐζο, τον Κώστα Βίρβο και σχεδόν το σύνολο των μεγάλων της ελληνικής μουσικής. «Καταχνιά», «Ανάσταση ονείρων», «Παραστάσεις», «Καπνισμένο τσουκάλι», «Μαντζουράνα στο κατώφλι» είναι μερικές από τις ιστορικές ηχογραφήσεις σε ολοκληρωμένες δισκογραφικές δουλειές του. Παράλληλα, πρέπει να του δώσουμε τα εύσημα για τις ογκώδεις συναυλίες κατά τα χρόνια της δικτατορίας αλλά και μετά, όταν μαζί με τη Μελίνα, τον Ξυλούρη, τον Μανώλη Μητσιά, την Τάνια Τσανακλίδου τα τραγούδια μιλούσαν στην ψυχή του λαού. Συναντήσαμε το σπουδαίο δημιουργό στο σπίτι του, στην Παιανία, σε οργασμό εργασίας. Δεν μιλήσαμε για νότες, αλλά για πολιτική. Γιατί σήμερα έχει μεγαλύτερη σημασία να μαθαίνεις από τους εργάτες της τέχνης τι σημαίνει επανάσταση σε δύσκολους μνημονιακούς καιρούς και πώς αυτή μπορεί να γίνει πραγματικότητα! Κύριε Λεοντή, καταρχάς σας ευχαριστούμε για τη συνέντευξη που μας παραχωρήσατε. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεστε στα σύγχρονα φώτα της δημοσιότητας όλο και πιο σπάνια. Αλήθεια, την αποφεύγετε ή σας αποφεύγει; Τι θα πει δημοσιότητα; Όταν έχεις κάτι να πεις, θα βρεις τον τρόπο να το πεις. Νομίζω πως το μέτρο σε όλα αυτά είναι το ζητούμενο. Δεν χρειά ζεται να λες ούτε πολλά αλλά ούτε και να σιωπάς. Για έναν μουσικό όμως το σημαντικότερο είναι το ίδιο του το έργο, που μιλάει μόνο του. Πιστεύετε ότι τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν σε ευτελή θέματα; Εγώ θεωρώ ότι είναι μεθοδευμένη αυτή η δημοσιότητα, προκειμένου να αποχαυνώσουν τους πολίτες αυτής της χώρας. Είναι ένα σύστημα που προσπαθεί να επιβιώσει παγκόσμια. Και επιβιώνει μόνο όταν ο πολίτης είναι σε αδράνεια. Αυτό το ρόλο παίζουν τα περισσότερα ΜΜΕ. Και δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα ΜΜΕ βρίσκονται στα χέρια εκείνων των κεφαλαιούχων που διαλαλούν την πραμάτεια τους. Γι’ αυτό και βλέπετε το άθλιο επίπεδο των εκπομπών. Βλέπετε εκπομπές, ας πούμε, για το πώς θα ψήσουν τις φακές. Λες και δεν ξέρουν οι Ελληνίδες πώς τις φτιάχνουν! Από την άλλη, βλέπετε δεκάδες εφημερίδες που δεν χρειάζονται. Και με ένα περιεχόμενο άθλιο τις περισσότερες φορές. Ζούμε σε μια εποχή παρακμής. Γι’ αυτό ο κάθε άνθρωπος πρέπει να ενεργοποιήσει το σύστημά του για να αντιμετωπίσει την κακομοιριά και τη λαίλαπα που μας έχουν φέρει. Την οικονομική κρίση πώς τη βιώνετε εσείς; Αποτέλεσμα ενός συστήματος είναι αυτό: οδηγούν τους λαούς στο να παραιτηθούν, να φοβηθούν και να εισπράττουν ακόμα περισσότερα. Το χρήμα είναι εξουσία. Και η εξουσία δεν έχει όρια. Είναι μια Λερναία Ύδρα που επιδιώκει να μην αφήνει τίποτα όρθιο. Γι’ αυτό ο κόσμος θα πρέπει να αντισταθεί σε όλη αυτή την ιστορία. Το θεωρώ μεγάλο δούλεμα αυτό που γίνεται. Λες και είμαστε χαζοπολίτες μάς αντιμετωπίζουν. Μας τρομοκρατούν ότι θα πεινάσουμε κι άλλα τέτοια συναφή. Βλέπετε ότι βήχει κάποιος στην άλλη μεριά του Ατλαντικού και πέφτει το Χρηματιστήριο. Αρρωσταίνει κάποιος άλλος, έπεσε πάλι το Χρηματιστήριο. Δηλαδή συνεχώς δούλεμα. Και ο λαός τι πρέπει να κάνει; Αντίσταση και μόνο αντίσταση. Θα πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας. Βλέπετε τι γίνεται στην Αίγυπτο. Ο λαός ξεσηκώθηκε και η άλλοτε πανίσχυρη κυβέρνηση παραιτείται. Ξέρετε, μόνο η δύναμη του λαού μπορεί να επιβάλει τον τρόπο που πρέπει να διακυβερνηθεί. Θεωρείτε πως ο λαός θα ξεσηκωθεί; Στο παρελθόν ο λαός, όταν είχε φτάσει στα όριά του, είχε ξεσηκωθεί. Υποθέτω ότι κάποια στιγμή θα φτάσει και εδώ στα όριά του. Ελπίζω τουλάχιστον ότι αυτός ο λαός, που κατά το παρελθόν έχει δείξει δείγματα αξιοπρέπειας, αυτή τη φορά να μην μείνει δούλος… Μήπως όλη αυτή η κατάσταση προήλθε από τη σήψη της πολιτικής ζωής του τόπου μας; Σαφώς. Διάβαζα ότι στη Γαλλία περνάνε από δικαστήριο τον πρώην πρόεδρο, τον Σιράκ. Κι εδώ βλέπετε ότι έχει γίνει της κακομοίρας από κλεψιές, από αδεξιότητες και δεν ανοίγει μύτη. Αυτό είναι Δημοκρατία, δηλαδή; Εγώ ξέρω ότι κύριο χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας είναι η δικαιοσύνη και η ισότητα. Δεν αρκεί μόνο η λέξη «Δημοκρατία» που μας λένε για να έχουμε και το πολίτευμα. Βλέπεις ότι, αν είσαι στην άρχουσα τάξη, τη γλιτώνεις. Αν δεν είσαι, την πληρώνεις, και μάλιστα άγρια. Ξέρετε, η νεολαία είναι απογοητευμένη. Δεν γνωρίζουμε αν έχουμε μέλλον… Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο εσείς οι νέοι θα πρέπει να κατανοήσετε την κατάσταση και να αντιδράσετε. Η παραίτηση στην οποία σας οδηγούν και την αποδέχεστε δεν είναι λύση. Η λύση είναι η αντίστασή σας. Στο τραγούδι, ας πούμε, υπάρχει σήμερα η βλακεία σε όλο της το μεγαλείο. Αλήθεια, γιατί δεν αντιδράτε στο γεγονός ότι σας περνούν για ηλίθιους και χαζοχαρούμενους; Δεν βλέπετε τα πρωινάδικα ότι απευθύνονται σε16άρικα παιδιά; Σηκώστε την πατσαβούρα και ρίξτε τους! Εσείς την εποχή της δεκαετίας του ’70 κάνατε μεγάλους αγώνες… Ας μην τα μεγαλοποιούμε. Προσπαθήσαμε να σταθούμε όρθιοι. Κάναμε έναν αγώνα αξιοπρέπειας. Κι αυτό είναι το ζητούμενο για κάθε χώρα, για κάθε χρονική στιγμή. Δεν πρέπει να δέχεσαι ό,τι σου πασάρουν άκριτα και χωρίς λογική. Δεν μπορούν τα κόμματα να σου επιβάλλουν όσα θέλουν, χωρίς να υπάρχει σκεπτικισμός από την πλευρά σου. Δεν υπήρχε όμως φόβος μήπως και σας συλλάβουν; Και λοιπόν; Ο φόβος δεν είναι καλός σύμβουλος. Ο κόσμος πρέπει να ζητήσει όσα του ανήκουν. Οι εξουσίες μην νομίζετε ότι είναι παντοδύναμες. Ένα τίποτα είναι. Ένα απολύτως τίποτα. Έτσι και ξεσηκωθεί ο κόσμος, τελειώνουν τα πράγματα. Ένας αέρας είναι. Μήπως όμως τότε ήσασταν περισσότερο ενωμένοι απ’ ό,τι σήμερα; Ασφαλώς. Προϋπόθεση όλων είναι το «εμείς». Γι’ αυτό και σε όλες τις μεγάλες στιγμές του έθνους ο ένας ενδιαφερόταν για τον διπλανό του. Σήμερα έχουμε το εξής τραγικό: Ωχ καημένε, κοίταξε τη δουλειά σου! Δεν είναι όμως έτσι. Όλο τον πλούτο της Γης να σου δώσουν, αν δεν έχεις ενδιαφέρον για τον διπλανό σου, είναι σαν να μην έχεις τίποτα. Πιστεύετε πως η σπίθα της Αιγύπτου μπορεί να ανάψει και για άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα και τα Βαλκάνια, για παράδειγμα; Γιατί όχι; Οι λαοί πρέπει να ζητήσουν την αξιο πρέπειά τους. Ξέρετε, πολλοί λαοί έχουν σκύψει το κεφάλι. Είναι καιρός να το σηκώσουν. Τα τραγούδια παίζουν καταλυτικό ρόλο σε τέτοιες σκληρές περιόδους; Τα τραγούδια είναι όπλα για το μυαλό. Είναι όπλα για την αφύπνισή σου. Είναι όπλα για να κρατούν τη συνείδησή σου και την ψυχή σου όρθια. Δεν είναι όπλα για να σκοτώνουν. Εγώ σήμερα απλά κάνω το καθήκον μου και βγάζω αυτά που ορίζει η ψυχή μου. Ερχόμενος σε επαφή με τον κόσμο, είτε σε συναυλίες είτε σε παραστάσεις, βλέπω ότι ο κόσμος υπάρχει, όπως υπήρχε και τότε. Μην νομίζετε πως ο λαός είναι βλάκας. Στις συναυλίες που έκανα πέρσι για τον Ρίτσο, ο κόσμος γέμιζε και ξαναγέμιζε τα στάδια. Και δεν ήταν μόνο το πλήθος του κόσμου, αλλά και ο παλμός και η αγάπη του. Πέρσι, σε μια συναυλία στη Σπάρτη, ένα μικρό παιδάκι στο τέλος της συναυλίας έβγαλε από την τσέπη του ένα μικρό παιχνιδάκι και μου το χάρισε. Αυτό σημαίνει ότι ακούμπησα την ψυχή του μέσα από τη μουσική μου. Πάντα υπήρχε και υπάρχει κόσμος που αγωνιά με βαθύτερες ρίζες. Όλα τα υπόλοιπα είναι φτιαχτά. Κι είναι στο χέρι του λαού να τα παραμερίσει. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα"