Ποια θα είναι η επόμενη Φουκουσίμα;

Καθώς κανείς δεν πίστευε ότι αυτό που τελικά συνέβη ήταν δυνατόν

του Τζον Βιντάλ / The Guardian
Η συνήθως ενθουσιώδης πυρηνική βιομηχανία βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Και μάλιστα τη στιγμή που ετοιμαζόταν να πανηγυρίσει τον επόμενο μήνα μαζί με τη μαζορέτα της -τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας- τη συμπλήρωση 25 χρόνων από το ατύχημα του Τσέρνομπιλ με δηλώσεις που θα χαιρέτιζαν την έλευση μιας νέας εποχής ασφάλειας και καθαρής ατομικής ενέργειας. Τη γιορτή όμως χάλασε μια σειρά καταστροφικών αλλά εξίσου αποφευκτέων ατυχημάτων, όχι σε έναν, αλλά σε τρεις αντιδραστήρες μιας από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου.


Η Φουκουσίμα δεν είναι ένα σκουριασμένο και απαρχαιωμένο εργοστάσιο σε κάποιο κράτος υπό κατάρρευση. Δεν διευθύνεται από παιδαρέλια με πλημμελή εκπαίδευση, αλλά υποτίθεται ότι αποτελεί έναν από τους ασφαλέστερους σταθμούς σε μια χώρα διάσημη για τους αυστηρούς κανόνες ασφαλείας της και τους καλύτερους μηχανικούς και τεχνικούς στον κόσμο.
Το Τσέρνομπιλ δεν εξερράγη εξαιτίας κάποιας βλάβης του αντιδραστήρα, αλλά εξαιτίας ενός ατυχούς πειράματος για να διαπιστωθεί για πόσο διάστημα θα λειτουργούσαν οι συσκευές ελέγχου αν το εργοστάσιο έμενε κλειστό για πολύ. Έτσι και στην Ιαπωνία, δεν ήταν το πυρηνικό μέρος του σταθμού εκείνο που επλήγη, αλλά η συμβατική του τεχνολογία. Οι αντλίες δεν λειτούργησαν, επειδή η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος διακόπηκε και δεν υπήρχε κάποιο εφεδρικό σύστημα υποστήριξης καθώς κανείς δεν πίστευε ότι αυτό που τελικά συνέβη ήταν δυνατόν.
Παρ' ότι η Ιαπωνία είχε προειδοποιηθεί πολλές φορές ότι η πιο επικίνδυνη τοποθεσία για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων ήταν οι ακτές της, κανείς δεν έλαβε υπόψη τις διπλά καταστροφικές επιπτώσεις ενός τσουνάμι και ενός σεισμού στη συμβατική τεχνολογία. Είναι εύκολο να είναι κανείς σοφός ύστερα από μια καταστροφή, αλλά οι αυριανές έρευνες οπωσδήποτε θα δείξουν ότι το ατύχημα δεν προκλήθηκε από κάποια απρόβλεπτη φυσική καταστροφή αλλά από μια σειρά εσφαλμένες ανθρώπινες αποφάσεις.
Το ερώτημα σήμερα είναι αν μπορεί κανείς να εμπιστευτεί την πυρηνική βιομηχανία οπουδήποτε στον κόσμο. Αν επρόκειτο για μια ανώνυμη εταιρεία, οι μέτοχοί της θα την είχαν εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια. Μέσα σε μία μόλις γενιά, σκότωσε, σακάτεψε και κατέστρεψε τις ζωές πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ άπλωσε τα απόβλητά της σε εκατομμύρια στρέμματα γης.
Και όλο αυτό το διάστημα, λάμβανε επιδοτήσεις ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς να υπολογίσει κανείς τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που θα απαιτηθούν για να αντιμετωπιστούν τα ατυχήματα που προκάλεσε ή τα απόβλητα που δημιούργησε. Είχε τρεις καταστροφικές αποτυχίες μέσα σε 25 χρόνια και δεκάδες άλλα παρ' ολίγον ατυχήματα. Τα έργα της συγκαλύφτηκαν με ψεύδη, μυστικότητα και αδιαφάνεια.
Δυστυχώς, το μέλλον προβάλλει ακόμα χειρότερο. Ο κόσμος διαθέτει μια γενιά αντιδραστήρων που φτάνουν στο τέλος της ζωής τους και οι πολιτικοί ηγέτες θα δεχτούν τεράστιες πιέσεις να παρατείνουν τη λειτουργία τους πέρα από τα όρια των σχεδιαστών. Σχεδιάζουμε να διπλασιάσουμε την παγκόσμια παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από πυρηνικά εργοστάσια μέσα στην επόμενη 20ετία χωρίς να διαθέτουμε πεπειραμένους μηχανικούς για να διευθύνουν τα όλο και μεγαλύτερα εργοστάσια. Έχουμε ιδιωτικές εταιρείες που λανσάρουν νέες εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι, υποτίθεται, ασφαλέστερες χωρίς να έχει αποδειχτεί κάτι τέτοιο. Και έχουμε 10 νέες χώρες που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την πυρηνική ενέργεια μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Και υπάρχουν ακόμη χειρότερα νέα. Περισσότεροι από 100 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε περιοχές υψηλής σεισμικής δραστηριότητας και πολλοί από τους 350 νέους σταθμούς σχεδιάζονται για την εξαιρετικά ευμετάβλητη περιοχή του Ειρηνικού, όπου οι σεισμοί, τα τσουνάμι και άλλοι φυσικοί κίνδυνοι είναι στην ημερήσια διάταξη. Ακόμη δεν έχουμε βρει τον τρόπο να αποθηκεύουμε με ασφάλεια τα πυρηνικά απόβλητα και γνωρίζουμε τώρα ότι δεν μπορούμε να προστατέψουμε τους σταθμούς από κάθε ενδεχόμενο.
Αυτό που δεν μπορούν να αποδεχτούν οι κυβερνήσεις και η πυρηνική βιομηχανία είναι δύο αμετάβλητοι νόμοι της ζωής -τον νόμο του Μέρφι και τον νόμο των αθέλητων επιπτώσεων. Αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει τελικά στραβά. Και μπορεί να είναι πιθανό να ανιχνεύσει κανείς τις τεχνολογικές αδυναμίες, αλλά είναι αδύνατον να προβλέψει τους αστάθμητους παράγοντες.
Την επόμενη φορά, η καταστροφή μπορεί να μην έχει σχέση με σεισμό ή τσουνάμι, αλλά να οφείλεται στην τρομοκρατία, την κλιματική αλλαγή, ένα μοιραίο μηχανικό λάθος σε κάποιο ανώνυμο έργο, τη διάδοση του πλουτωνίου ή έναν παράφρονα διευθυντή εργοστασίου. Αν δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική λύση από την πυρηνική ενέργεια για να ανάψουμε μια λάμπα ή για να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τότε θα μπορούσαμε να συγχωρήσουμε την πυρηνική βιομηχανία και τις κυβερνήσεις μας. Όταν όμως το διακύβευμα είναι τόσο σημαντικό, η κλίμακα τόσο μεγάλη και διαθέτουμε 100 άλλους ασφαλείς τρόπους, μοιάζει καθαρή τρέλα να συνεχίζουμε σε αυτόν τον δρόμο.

Πηγή:  www.guardian.co.uk, (επεξέργασια, μετάφραση) www.avgi.gr