Ανδρέας Θεοφίλου: Δυστυχώς οι γιαπωνέζοι δεν ήταν αυστηροί!

  
Χρήστου Δημήτρης
Όπως αποκάλυψε η WikiLeaks η διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είχε από το 1998 προειδοποιήσει τους Ιάπωνες ιθύνοντες για τα πυρηνικά, ότι μερικοί από τους αντιδραστήρες αυτής της χώρας δεν θα άντεχαν σε μεγάλο σεισμό. Παραταύτα δεν έγινε τίποτα.
Συμπερασματικά μπορεί να πούμε ότι δεν υπάρχουν τέλειες μηχανές, όπως δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι. Πάντα υπάρχουν κάποιοι απρόβλεπτοι παράγοντες.
Αφού δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι, δεν μπορούν να υπάρξουν και τέλειες μηχανές συνοψίζει τα συμπεράσματά του ο πυρηνικός φυσικός, τέως διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος” κ. Ανδρέας Θεοφίλου μιλώντας στην “Αυγή”. Δυστυχώς σημειώνει δεν είχαν τηρηθεί οι προδιαγραφές για μεγάλες σεισμικές δονήσεις και κυρίως οι πιθανότητες να προκληθεί τσουνάμι. Αν δεν πετύχει η ψύξη των αντιδραστήρων, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τίποτα. Αναλυτικά η συνέντευξη:


* Οι Ιάπωνες δεν μπορούν να ισχυριστούν πως αιφνιδιάστηκαν από αυτόν τον πολύ μεγάλο σεισμό. Υποτίθεται πως οι προδιαγραφές κατασκευής θα έπρεπε να είναι οι αυστηρότερες. Και όμως, που έγινε ντόμινο ατυχημάτων. Τι δεν πήγε καλά στη συγκεκριμένη περίπτωση και πόσα λάθη έγιναν, αν έγιναν, στη διαχείριση των ατυχημάτων; Πόσο αξιόπιστες θεωρείτε πως είναι οι επίσημες ανακοινώσεις;
Όπως αποκάλυψε η WikiLeaks, η διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είχε από το 1998 προειδοποιήσει τους Ιάπωνες ιθύνοντες για τα πυρηνικά ότι μερικοί από τους αντιδραστήρες αυτής της χώρας δεν θα άντεχαν σε μεγάλο σεισμό. Παραταύτα δεν έγινε τίποτα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως ήταν το τσουνάμι, που καθόλου δεν είχε ληφθεί υπόψιν όταν κατασκεύαζαν αυτούς τους αντιδραστήρες. Έτσι, μετά τον σεισμό, έγινε διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος των πυρηνικών σταθμών και οι γεννήτριες εκτάκτου ανάγκης δούλεψαν μόνο για μερικές ώρες! Αυτό σημαίνει ότι δεν είχε γίνει συντήρηση, για λόγους οικονομίας βέβαια. Αποτέλεσμα ήταν να διακοπεί η ψύξη και, ένεκα του φόβου τήξης της καρδιάς του αντιδραστήρα, άρχισαν να τον λούζουν με νερό της θάλασσας.
Αυτός ο τρόπος απεδείχθη ότι δεν ήταν αποτελεσματικός, μια και γινόταν παραγωγή υδρογόνου από την επαφή του με τα υπέρθερμα μεταλλικά τμήματα της καρδιάς, δηλαδή του όγκου όπου περιέχεται το ουράνιο. Παρ' ότι άνοιξαν διάφορες διόδους για την έξοδο του υδρογόνου, η παραγωγή του ήταν τόσο μεγάλη ώστε σημειώθηκαν εκρήξεις από την ανάφλεξη του υδρογόνου με αποτέλεσμα καταστροφές στα κτήρια των αντιδραστήρων. Μάλιστα σε μια περίπτωση ολόκληρη η οροφή του κτηρίου τινάχτηκε στον αέρα.
Ας δώσουμε όμως μερικές εξηγήσεις, γιατί θερμαίνεται η καρδιά του αντιδραστήρα και μετά το σβήσιμό του, δηλαδή και όταν δεν γίνεται σχάση του ουρανίου. Τα ραδιοϊσότοπα που παράγονται από τη σχάση είναι ραδιενεργά και, επειδή παραμένουν στην καρδιά, μπορούν να θερμαίνουν τη καρδιά του αντιδραστήρα για πολλά χρόνια εφόσον δεν γίνεται ψύξη. Η θερμοκρασία αυτή μπορεί να ανέβει αρκετά ώστε να γίνει τήξη της καρδιάς, με αποτέλεσμα τη διαρροή του υλικού της (ουράνιο, ραδιενεργά υλικά) στο πάτωμα του αντιδραστήρα. Αν δεν παρθούν μέτρα, τότε το πάτωμα λιώνει και ο πυρήνας αρχίζει να θάβει τον εαυτό του στο έδαφος, λόγω τήξης των πετρωμάτων. Όταν συναντήσει νερό ή πολλή υγρασία τότε παράγεται υδρογόνο που οδηγεί σε έκρηξη και εκτίναξη των υλικών της καρδιάς σε πολύ μεγάλο ύψος. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, όλα δείχνουν ότι έγινε μερική τήξη, σε μερικούς λίγο και σε άλλους περισσότερο.

* Και αν δεν πετύχει η ψύξη;
Μετά την αποτυχία ψύξης με θαλάσσιο νερό, που πρέπει να σημειώσουμε ότι ξαναπέφτει στη θάλασσα μαζί με ραδιενεργά υλικά, οι Ιάπωνες προσπάθησαν να ψύξουν τους αντιδραστήρες με νερό που έριχναν από ελικόπτερα. Το νερό αυτό περιείχε βόριο, που συμβάλλει στην καταστολή των αντιδράσεων σχάσης. Το βόριο προστέθηκε γιατί φοβόνταν βλάβη στο σύστημα καταστολής των αντιδράσεων σχάσης που γίνεται με ράβδους βόριου ή κάδμειου, υλικών που απορροφούν πολλά νετρόνια. Ούτε όμως με νερό από τα ελικόπτερα μπόρεσαν να ψύξουν αρκετά τους αντιδραστήρες. Έτσι, ο κίνδυνος ανεξέλικτης κατάστασης παραμένει.
Σύμφωνα με τις τελευταίες ειδήσεις πρόκειται σύντομα να αποκατασταθεί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι δεν θα υπάρξουν προβλήματά στα συστήματα ψύξης. Ευχόμαστε ότι όλα θα λειτουργήσουν ομαλά, αν και η κατάσταση των περισσοτέρων αντιδραστήρων είναι εκτός ελέγχου.


* Και τι συμπέρασμα βγαίνει από όλα αυτά;
Συμπερασματικά μπορούμε να χουμε ότι δεν υπάρχουν τέλειες μηχανές, όπως δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι. Πάντα υπάρχουν κάποιοι απρόβλεπτοι παράγοντες.
Το ερώτημα είναι αν με περισσότερα συστήματα ασφάλειας μαζί με του πιο αυστηρούς κανονισμούς μπορεί να οδηγηθούμε σε απόλυτα ασφαλείς αντιδραστήρες. Οι κανονισμοί δεν τηρούνται ούτε καν στην Ιαπωνία, που ο λαός της θεωρείται ενός από τους πιο πειθαρχημένους στη γη.

* Πόσο αξιόπιστες είναι οι επίσημες ανακοινώσεις;
Οι ανακοινώσεις συνήθως αποβλέπουν στο καθησυχασμό του κόσμου. Ακόμη και ο Ιάπωνας πρωθυπουργός δήλωσε οι δεν ενημερωνόταν επαρκώς. Πολλές φορές οι ανακοινώσεις αυτές αντιφάσκουν με τα επιστημονικά δεδομένα.


* Τα ατυχήματα στους πυρηνικούς σταθμούς στην Ιαπωνία επαναφέρουν στη δημόσια συζήτηση, για επανεξέταση, το θέμα της χρήσης πυρηνικής τεχνολογίας για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ο κόσμος πλέον πιστεύει πως απόλυτη ασφάλεια δεν υπάρχει και το ρίσκο είναι τεράστιο. Είναι έτσι ή απλώς οι σεισμογενείς περιοχές πρέπει να αποκλειστούν από τέτοια εγχειρήματα;
Τα φαινόμενα που συνδέονται με τη λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων είναι τόσα πολλά, ώστε μπορεί πάντοτε κάτι να μη ληφθεί υπόψιν. Ήδη τα συστήματα ασφάλειας αποτελούν μεγάλο μέρους του κόστους ενός αντιδραστήρα που κάνουν τη πυρηνική ενεργεία αντιοικονομική. Δεν είναι μόνο το θέμα της σεισμογένειας. Πάντοτε κάποιος από το προσωπικό μπορεί να παραβλέψει κάποιο κανονισμό η να κάνει κάποιο μοιραίο λάθος.


* Έχει δικαίωμα μια χώρα να αποφασίζει μονομερώς την την παραγωγή ηλεκτρισμού από τη στιγμή που σε περίπτωση ατυχήματος το κόστος αφορά την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων στις γειτονικές περιοχές;
Ηθικό δικαίωμα δεν έχει, αλλά ακόμη δεν υπάρχει κάποιος διεθνής νόμος που να αναγκάζει μια χώρα να αποζημιώνει την άλλη σε περίπτωση ατυχήματος.


* Υπάρχει η εντύπωση πως η παραγωγή ηλεκτρισμού από πυρηνικά εργοστάσια
είναι φτηνή; Είναι;
Δεν είναι φθηνή. Ακόμη και η Αγγλία την επιχορηγεί, ενώ στις ΗΠΑ λόγω υψηλού κόστους δεν γίνεται εγκατάσταση νέων πυρηνικών αντιδραστήρων. Με την ευκαιρία, ένας μονό αντιδραστήρας στοιχίζει περισσότερο από δύο δισεκατομμύρια ευρώ και η απόδοση μιας τέτοιας επένδυσής αποδίδει μετά από δέκα και περισσότερα χρόνια. Καταλαβαίνεται ότι μια τέτοια επένδυση για την Ελλάδα θα σήμαινε σημαντική αύξηση του δημοσίου χρέους. Αντίθετα με τις ανεμογεννήτριες που τις εγκαθιστά κανείς σταδιακά έχει άμεση απόδοση και δεν χρειάζεται να καταφύγει κανείς σε τέτοιου μεγέθους δάνεια.

Πηγή: www.avgi.gr