Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας

Οι γυναίκες όλων των χωρών του κόσμου, σήμερα 8 Μαρτίου, γιορτάζουν και πάλι την ημέρα τους. Τη Διεθνή ημέρα της γυναίκας. Η γιορτή αυτή καθιερώθηκε το 1910 από τη Διεθνή Γυναικεία Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, ύστερα από πρόταση της μεγάλης φεμινίστριας Κλάρας Τσέτκιν.
Σκοπός της ήταν να διατηρηθεί η ανάμνηση της πρώτης διαδήλωσης των Αμερικανίδων, που είχε γίνει 53 χρόνια νωρίτερα, το 1857.
Στις 8 Μάρτη 1857 οι ράφτρες και υφάντρες της Ν. Υόρκης βγήκαν δυναμικά στους δρόμους στην πρώτη στην ιστορία απεργία εργαζόμενων γυναικών, για να διεκδικήσουν τη μείωση των ωρών εργασίας από 16 σε 12, για ίσα μεροκάματα με τους άνδρες και για ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και ζωής. H συγκέντρωση πνίγηκε στο αίμα. Δύο χρόνια αργότερα, πάλι το Mάρτιο, ξανά οι «εργάτριες ρούχων» οργάνωσαν την πρώτη εργατική ένωση προσπαθώντας να προστατεύσουν τους εαυτούς τους και να κερδίσουν βασικά δικαιώματα στο χώρο εργασίας τους.
Από τότε η μέρα αυτή δεν έπαψε να συμβολίζει τους αγώνες των γυναικών για τα δικαιώματά τους και τη διεθνή αγωνιστική αλληλεγγύη τους. Έτσι η 8η Μαρτίου δίνει την ευκαιρία στις γυναίκες όλων των χωρών μαζί και κάθε χώρας χωριστά να προβάλουν τις γενικές και τις ιδιαίτερες διεκδικήσεις τους και να σφυρηλατούν τους δεσμούς της φιλίας και της αλληλεγγύης τους, στον αγώνα για ένα ευτυχέστερο μέλλον.
Αυτό το οποίο χαρακτηρίζει το γυναικείο κίνημα στη διάρκεια των 80 χρόνων του είναι το γεγονός ότι το ευρύ αυτό κίνημα έπαψε να είναι ξεκομμένο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα λαϊκά προοδευτικά κινήματα, και ότι διοχετεύτηκε μέσα στο μεγάλο κανάλι των λαϊκών και εθνικών αγώνων, αλλά και αυτών για την υπεράσπιση της Παγκόσμιας Ειρήνης, για την αποτροπή του πυρηνικού αφανισμού.
Από το 1910 μέχρι σήμερα η 8η Μαρτίου αποτελεί ακριβώς το σύμβολο αυτής της πάλης. Δεν είναι ημέρα κούφιων πανηγυρισμών, αλλά ημέρα αγώνων δράσης και προβολής των γενικών και ειδικών γυναικείων αιτημάτων. Ας θυμηθούμε μερικά χαρακτηριστικά γεγονότα:
8 Μαρτίου 1911: Τον πρώτο χρόνο μετά την καθιέρωση της γιορτής, οι γυναίκες της Αμερικής και της Γερμανίας, διαδηλώνουν διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας.
8 Μαρτίου 1913: Οι γυναίκες της Τσαρικής Ρωσίας ξεσηκώνονται με την κραυγή «Κάτω η πείνα – Κάτω ο πόλεμος». Τον επόμενο ακριβώς χρόνο οι γυναίκες των λαϊκών συνοικιών του Παρισιού κάνουν διαδηλώσεις και απαιτούν να ελευθερωθεί η επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ, που είχε συλληφθεί στη Γερμανία για τους αγώνες της κατά του επερχόμενου πολέμου.
8 Μαρτίου 1917: Οι εργάτριες της Πετρούπολης, του σημερινού Λένιγκραντ, ξεχύνονται στους δρόμους και ζητούν Ειρήνη και Ψωμί.
8 Μαρτίου 1923: Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος έχει τελειώσει, 5 χρόνια πριν. Αλλά η κατάληξη του Ρούρ απειλεί να ανάψει νέα πολεμική φωτιά. Δύο χιλιάδες Γαλλίδες συγκεντρώνονται και απαιτούν: «Όχι άλλο πόλεμο!».
8 Μαρτίου 1936: Ενώ οι γυναίκες της Ισπανίας διαδηλώνουν στη Μαδρίτη κατά του φασισμού, στη Γερμανία η χιτλερική τρομοκρατία οργιάζει. Χιλιάδες γυναίκες ρίχνονται στις φυλακές. Ο παγκόσμιος πόλεμος προετοιμάζεται για δεύτερη φορά στον ίδιο αιώνα, από τους Γερμανούς μιλιταριστές. Πολλές γυναικείες οργανώσεις τάσσονται στο πλευρό εκείνων που αγωνίζονται να σώσουν την Ειρήνη. Ο πόλεμος, όμως, ξεσπά για να προκαλέσει στην ανθρωπότητα αμέτρητη καταστροφή και τελικά να καταλήξει στην ήττα των χιτλερικών υποκινητών του.
Το νικηφόρο τέρμα του πολέμου βρίσκει τις γυναίκες αποφασισμένες να μην επιτρέψουν άλλη φορά το ξέσπασμα πολέμου. Το Νοέμβριο του 1945 ιδρύεται η Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικών Γυναικών, που θα συσπειρώσει γύρω της 80 εκατομμύρια γυναίκες και θα γίνει κυριότερος εκφραστής των πόθων τους για την ισότητα των δύο φύλων και για την Παγκόσμια Ειρήνη.
Θα ήταν παράλειψή μας αν την ώρα τούτη, που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, δεν ξαναθυμόμαστε μερικές γυναίκες, εκτός από την Κλάρα Τσέτκιν, που με τον αγώνα τους και τα λόγια τους μένουν αθάνατες στην ιστορία του Παγκόσμιου γυναικείου Κινήματος. Μία τέτοια γυναίκα είναι η Ολυμπία Ντε Γκούς, που ακόμη από τα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης, στη διακήρυξή της για τα δικαιώματα της γυναίκας έλεγε:«Η γυναίκα γεννιέται ελεύθερη και έχει τα ίδια δικαιώματα με τον άνδρα. Όλοι οι πολίτες, άντρες και γυναίκες, είναι ίσοι απέναντι στο νόμο. Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να φορεί την τήβεννο και να κάθεται στη δικαστική έδρα. Γυναίκες ξυπνήστε».
Η Φλώρα Τριστάν έλεγε, το 1843, απευθυνόμενη σε εργάτες: «Ζητώντας δικαιοσύνη για τον εαυτό σας αποδείξτε πρώτα εσείς πως είσθε δίκαιοι. Διακηρύξατε σεις ότι αναγνωρίζετε την γυναίκα σαν ίση σας».Αλλά και ο Γάλλος ουτοπιστής φιλόσοφος Φουριέ, έλεγε πως «η αρμονία δεν θα αποκατασταθεί όσο αποκλείουμε τις γυναίκες από τις επιστήμες και τις κρατάμε σκλάβες της βελόνας και του νοικοκυριού».
Μια άλλη αγωνίστρια του γυναικείου κινήματος στάθηκε η Κουβανέζα Άννα Μπέτανκουρτ. Στις 14 Απριλίου 1869 συνήλθε η ιστορική συνέλευση του Γκουϊμάρο και διακήρυξε το πρώτο Κουβανέζικο σύνταγμα. Τότε η περίφημη Κουβανέζα Άννα Μπέτανκουρτ, που αγωνιζόταν για την κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας, ανέπτυξε για πρώτη φορά τις αρχές του γυναικείου κινήματος, λέγοντας ανάμεσα στ’ άλλα:
«Πολίτες: Η Κουβανέζα γυναίκα, κλεισμένη στο σκοτεινό και ήσυχο σπίτι της, περίμενε υπομονετικά και καρτερικά αυτή την ιερή ώρα, κατά την οποία η Επανάσταση θα της επιτρέψει να χειραφετηθεί. Ζητάμε ίσα δικαιώματα για τη γυναίκα, γιατί τότε μόνον η Ελευθερία θα είναι πλήρης». Ο πρόεδρος της συνέλευσης την συνεχάρη και της είπε: «Κυρία, το όνομά σας θα γραφεί στην εθνική ιστορία της Κούβας ως μοναδικό φαινόμενο του δέκατου ένατου αιώνα».
· Στις 9 Απριλίου 1871, η αταλάντευτη Άννα Μπέτανκουρτ συλλαμβάνεται από τις Ισπανικές αρχές και κλείνεται στις φυλακές για επαναστατική δραστηριότητα. Για να την εκβιάσουν ψυχολογικά της είπαν μέσα στη φυλακή ότι ο σύζυγός της αξίωνε να υποσχεθεί πως θα σταματήσει κάθε επαναστατική δραστηριότητα, οπότε και θα την άφηναν να επιστρέψει σπίτι της. Τότε η Άννα Μπέτανκουρτ διαμαρτυρήθηκε ζωηρά και είπε:«Προτιμώ να είμαι χήρα ενός υπερήφανου και τίμιου άντρα, παρά γυναίκα ενός συζύγου που μου ζητεί να προδώσω τον αγώνα για την χειραφέτηση της Κουβανέζας γυναίκας».
· Στις 8 Μάρτη 1945 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ράβενσμπρουκ οι κρατούμενες γιόρτασαν την Ημέρα της Γυναίκας.
Ιδιαιτερότητα παρουσίασε ο γιορτασμός της Παγκοσμίου Ημέρας της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου 1946. Η Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών κάλεσε τις γυναίκες να υπερασπιστούν τα παιδιά θύματα του πολέμου. Την ίδια ημέρα οι Αμερικανίδες διακήρυτταν: «Αναλάβαμε την υποχρέωση να οικοδομήσουμε, μαζί με τις γυναίκες των άλλων ηπείρων, έναν καλύτερο κόσμο για τα παιδιά μας».
Έτσι με την διακήρυξη αυτή ιδρύθηκε το αμερικάνικο τμήμα της οργάνωσης.
Μία άλλη σημαδιακή γιορτή, στον Ελληνικό χώρο τώρα είναι η γιορτή της 8ης Μαρτίου 1947. Τότε η Πανελλήνια Ένωση Γυναικών, η οποία είχε σημειώσει λαμπρούς αγώνες για ζητήματα των γυναικών και της δημοκρατίας στην Ελλάδα, γιόρτασε την ημέρα της γυναίκας για τελευταία φορά. Λίγο αργότερα στον πυρετό του εμφύλιου πολέμου διατάχτηκε η διάλυσή της. Η συμμετοχή των γυναικών στην Πανελλήνια Οργάνωση θεωρήθηκε αδίκημα και πάρα πολλές γυναίκες καταδικάστηκαν. Το γυναικείο κίνημα είχε υποστεί σκληρό πλήγμα.
Στα επόμενα χρόνια των πολέμων της Κορέας και της Ινδοκίνας, η Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών παρέχει την υποστήριξή της στις δυνάμεις που αγωνίζονται για να ρυθμιστούν οι διαφορές κατά τρόπο ειρηνικό και περιέλαβε στα συνθήματα του εορτασμού της 8ης Μαρτίου την αξίωση για τον τερματισμό της αιματοχυσίας.
Στη διάρκεια της δεκαετίας του «ψυχρού πολέμου» και της προετοιμασίας ενός νέου θερμοπυρηνικού πολέμου, η 8η Μαρτίου ήταν ημέρα δράσης των γυναικών όλων των χωρών για την διάσωση της ΕΙΡΗΝΗΣ. Πριν 30 χρόνια, στα 1959, το πρόβλημα της Ειρήνης έμπαινε με μεγάλη οξύτητα. Στις 8 Μαρτίου 1959 η Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών σήμανε συναγερμό των γυναικών του κόσμου. Μοναδικό σύνθημα του εορτασμού στάθηκε το σταμάτημα των ατομικών δοκιμών και ο αφοπλισμός.
Οι γυναικείες οργανώσεις όλων των χωρών ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του Παγκόσμιου Οργάνου τους με παντοειδείς εκδηλώσεις και εκκλήσεις προς τους αντιπροσώπους των τριών μεγάλων δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στην Γενεύη για το σταμάτημα των ατομικών δοκιμών. Η Πανελλήνια Ένωση Γυναικών σ’ αυτό τον εορτασμό συμμετείχε ολόψυχα και δραστήρια στην Παγκόσμια κινητοποίηση. Πέρα από αυτό, όμως, κινητοποίησε τις γυναίκες και για τα ειδικά προβλήματα, που απασχολούσαν τότε τις γυναίκες του Ελληνικού χώρου.
Τέτοια προβλήματα ήταν οι διεκδικήσεις τους για ίση αμοιβή, για ίση εργασία. Η κατάργηση των διακρίσεων, που υφίσταντο σε βάρος τους, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό βίο. Την οργάνωση ενός αποτελεσματικού συστήματος για την προστασία της εργαζόμενης μητέρας και του παιδιού. Την κοινωνική ασφάλιση τόσων και τόσων κλάδων εργαζομένων γυναικών και πολλά άλλα.
Στην πατρίδα μας υπήρξαν, κατά καιρούς, όπως υπάρχουν και σήμερα μεγάλες Ελληνίδες πρωτοπόρες του Γυναικείου Κινήματος. Βέβαια η πρώτη που κατέχει τα σκήπτρα είναι η Καλλιρόη Παρέν. Ήταν η πρώτη που σήκωσε το βάρος του αγώνα για τα δικαιώματα και τη χειραφέτηση της γυναίκας. Τέτοιες άξιες γυναίκες υπήρξαν, μέχρι σήμερα, πάρα πολλές. Η Αύρα Θεοδωροπούλου, η Μαρία Σβώλου, η Ρόζα Ιμβριώτη, η Αγνή Ρουσοπούλου, η Θάλεια Κολυβά, η Λιλή Ιακωβίδη, η Αλεξάνδρα Γραικιώτου και άλλες.
Στα 1962 στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, η μεγάλη Ελληνίδα παιδαγωγός και από τις πιο θαρραλέες πρωτοπόρους του γυναικείου κινήματος Ρόζα Ιμβριώτη, σε εφημερίδα της εποχής έγραφε: «Σήμερα όπως κάθε χρόνο στις 8 του Μάρτη γιορτάζουμε την ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ. Πιο σωστό είναι να πούμε πως αυτή την ημέρα κάνουμε απολογισμό της δουλειάς μας, οι γυναίκες. Σκεφτόμαστε το δρόμο που περάσαμε και το δρόμο που ξανοίγεται μπροστά μας. Ο απολογισμός του γυναικείου μόχθου είναι πάντα βαρύς και πολύμορφος και επιβεβαιώνει τη μεγάλη αλήθεια που είπε ο Γκόρκι: “Οι λαϊκές μάζες είναι οι πραγματικοί, οι συνειδητοί δημιουργοί μιας νέας ζωής”.
Όσο παρακολουθεί κανείς τις σκέψεις και τις πράξεις τα συναισθήματα του Λαού μέσα στην Κατοχή και κατοπινά βλέπει πόσο οι άντρες μα κυρίως οι γυναίκες, υπερπηδώντας καθυστέρηση αιώνων, μπόρεσαν να οικειοποιηθούν τις προοδευτικές ιδέες της ανθρωπότητας και βοήθησαν και βοηθούν με βάση αυτές, στην αποκατάσταση της Εθνικής Ανεξαρτησίας και την ανοικοδόμηση της Εθνικής ζωής. Μέσα σε τέτοιες στιγμές νοιώθει κανείς ότι η Ελληνίδα πραγματώνει μιαν αθάνατη μορφή όπως αθάνατος είναι και ο λαός μας».
Σε άλλο σημείο, η αξέχαστη παιδαγωγός και αγωνίστρια Ρόζα Ιμβριώτη γράφει:
«Η Ελληνίδα δίνει μέσα στην Κατοχή κι έπειτα πάλι μια παγκόσμια ηθική μορφή τη γυναίκα της Πίνδου, όπως έδωσε παλιότερα την Σουλιώτισα και στην αρχαιότητα την Σπαρτιάτισσα. Στέκει η Ελληνίδα η “άνοιξη” της εθνικής ζωής. Δεν είναι αυτά που λέμε απλοί διθύραμβοι ούτε καυχησιολογίες. Είναι η ίδια η πραγματικότητα. Προσπαθούν κάποιοι εχθροί, να σβήσουν από τη μνήμη μας τα μαθήματα της ιστορίας, τους αγώνες του Λαού για τη Λευτεριά και την Ανεξαρτησία. Δεν κόπηκε το σχοινί ανάμεσα στους αιώνες. Η τελευταία σύγκρουση με το φασισμό μας άφησε βαριές επιταγές. Νίκησε ο Λαός το φασισμό και δεν άντεξε να ταπεινώνεται από τους ξένους καταχτητές. Οργάνωσε την Εθνική Αντίσταση και αυτό στάθηκε το “σχολείο” του Λαού».
Οι μετανάστριες είναι τα ευκολότερα θύματα, συνήθως χωρίς καμία πρόσβαση σε θεσμοθετημένα δίκτυα προστασίας.
Το ζήτημα αυτό αναδείχτηκε με το δραματικότερο τρόπο στις 22 Δεκέμβρη 2008 όταν δέχτηκε δολοφονική επίθεση με βιτριόλι η εργάτρια στην Ελλάδα και Ιστορικός στη Βουλγαρία Κωνσταντίνα Κούνεβα, γραμματέας της Παναττικής Ένωσης Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού, η οποία και νοσηλεύεται ακόμη στην Εντατική Μονάδα του νοσοκομείου Ευαγγελισμός έχοντας υποστεί σοβαρές βλάβες στο πρόσωπο και μόνιμες αναπηρίες σε ζωτικά όργανα, ενώ έχει ήδη χάσει την όρασή της από το ένα μάτι.
Η δολοφονική αυτή επίθεση είχε ως στόχο τη συνδικαλιστική δράσης της, τον αγώνα της για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των συναδέλφων της. Η Κωνσταντίνα –μητέρα ανήλικου παιδιού, εργαζόμενη – συνδικαλίστρια και μετανάστρια– οργάνωσε τον αγώνα των συναδελφισσών της ενάντια στις συνθήκες του σύγχρονου δουλεμπορίου που υφίστανται χιλιάδες γυναίκες, με πρώτες τις μετανάστριες. Πρόκειται για ένα γυναικείο πρότυπο που μπορεί να εμπνεύσει τους σημερινούς αγώνες των γυναικών στο πλάι του συνδικαλιστικού κινήματος, καθώς, παρά τις απάνθρωπες συνθήκες από τη μεριά της εργοδοσίας, θέλει και επιμένει να είναι πραγματική συνδικαλίστρια και αγωνίζεται για την προάσπιση των εργατικών δικαιωμάτων .
Η 8η Μάρτη αναγνωρίστηκε επίσημα το 1977 από τον ΟΗΕ ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Δεν πρόκειται για πανηγυρική επέτειο σαν αυτές που κατακλύζουν το ημερολόγιο. Έχει καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση ως μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, καθώς είναι μέρα μνήμης των αγώνων των γυναικών, μέρα αποτίμησης των κατακτήσεων και αφετηρία νέων αγώνων ενάντια στην εκμετάλλευση και στις διακρίσεις του φύλου.