Δεν θα περάσει ο φασισμός

Πανούκλα

Του Λευτέρη Π. Παπαδόπουλου

Τέτοιες μέρες, θυμάμαι πάντοτε και έντονα τον Γιάννη Νεγρεπόντη. Τον ποιητή, που με μουσική του Μάνου Λοΐζου, έγραψε το ιστορικό τραγούδι «Δεν θα περάσει ο φασισμός». Ενα τραγούδι που αγαπήθηκε πολύ τη δεκαετία του '60. Και ήταν σύμβολο αγώνα. Ιδίως για τους νέους στα χρόνια της δικτατορίας. Το σιγοτραγουδάω, μέσα μου, καθώς γέρνει προς τη δύση της η 28η Οκτωβρίου: «Στη γειτονιά μου την παλιά είχα ένα φίλο/που ήξερε και έπαιζε ακορντεόν/Οταν τραγούδαγε, φτυστός ήταν ο ήλιος/φωτιές στα χέρια του άναβε το ακορντεόν/Μα ένα βράδυ σκοτεινό σαν όλα τ' άλλα/φύλαγε τσίλιες παίζοντας ακορντεόν/Γερμανικά καμιόνια στάθηκαν στη μάντρα/και μια ριπή σταμάτησε το ακορντεόν/Το αρχινισμένο σύνθημα πάντα μου μένει/όποτε ακούω, από τότε, ακορντεόν/Κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει:/Δεν θα περά-, δεν θα περάσει ο φασισμός».

Ο τίτλος του τραγουδιού είναι «Το ακορντεόν». Πρωτακούστηκε στην ταινία του Λάμπρου Λιαρόπουλου «Γράμμα απ' το Σαρλερουά» και έκανε μεγάλη εντύπωση. Το ερμήνευε, πολύ συχνά, στις προδικτατορικές μπουάτ της Πλάκας ο Γιώργος Ζωγράφος και άλλοι νέοι τραγουδιστές της εποχής. Το παρουσίαζε και ο ίδιος ο Λοΐζος στις συναυλίες του Μίκη, στις οποίες συμμετείχε, μαζί με τον Λεοντή. Παρουσίαζε επίσης και τον «3ο Παγκόσμιο», πάλι σε στίχους του Νεγρεπόντη, όπως και τα κλασικά τραγούδια του, σε στίχους της Κωστούλας Μητροπούλου «Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία» και το «Εμβατήριο».

Ο Νεγρεπόντης ήταν στενός φίλος μου. Και, πριν από μένα, φίλος του Λοΐζου και του Λεοντή. Αριστερός, κυνηγήθηκε για τις ιδέες του και εξορίστηκε στη Γυάρο από τη χούντα των συνταγματαρχών. Στην εξορία γνώρισε τον Αντώνη Καρκαγιάννη, που τον εκτιμούσε πολύ. Τον εκτιμούσε πολύ και ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Και οι δύο στάθηκαν δίπλα του, όταν ο ποιητής τούς χρειάστηκε. Ο Καμπανέλλης, μόλις έγινε διευθυντής της Κρατικής Ραδιοφωνίας, ύστερα από παράκληση του Ανδρέα Παπανδρέου, τον προσέλαβε στο ραδιόφωνο. Και ο Καρκαγιάννης, ως διευθυντής της «Καθημερινής», του έδωσε το κυριακάτικο χρονογράφημα της εφημερίδας.

Συγχωρήστε την πολυλογία μου, αλλά σπάνια ακούγεται το όνομα του Νεγρεπόντη. Ενός ποιητή, που έχει γράψει του κόσμου τα βιβλία - ποίηση, πεζογραφία, παιδικά - και, ακόμη, τα περίφημα «Μικροαστικά» με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, όπως και τα «Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας», με τον ίδιο συνθέτη.

Το 1968, έγραψα κι εγώ ένα - λαϊκό - τραγούδι, με θέμα την 28η Οκτωβρίου. Το μελοποίησαν και ο Μίμης Πλέσσας και ο Κηλαηδόνης. Ξεχνάω τα λόγια του. Πάντως, στην πρώτη και τρίτη στροφή έλεγε: «Οκτώβρης ήταν και με φιλούσες/και από φαντάρους κάργα ο σταθμός/ κι απ' το βαγόνι μού τραγουδούσες/"Δεν θα περάσει ο φασισμός"/...Κλαίω τα βράδια στη θύμησή σου/κι είναι το δάκρυ μου κατακλυσμός/που 'χεις πληρώσει με τη ζωή σου/κι έχει περάσει ο φασισμός».

Ο φασισμός και ο ναζισμός . Η πανούκλα.