Ο Όμηρος αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό μας μέσα στους αιώνες

Εκθεση σκίτσων του Νάνου Βαλαωρίτη στην αίθουσα τέχνης Αστρολάβος

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ 

«Το αυτοκίνητο κορίτσι της Τροίας»

Μια σειρά περίπου 60 σκίτσων του ποιητή, πεζογράφου, δοκιμιογράφου αλλά και καλλιτέχνη Νάνου Βαλαωρίτη θα εκτίθενται από την Τρίτη 8 Φεβρουαρίου και για σχεδόν έναν μήνα στην αίθουσα τέχνης Αστρολάβος. Πρόκειται για σκίτσα με χρωματιστούς μαρκαδόρους και μαύρη μελάνη σε χαρτί, που απεικονίζουν κυρίως θηλυκές μορφές, «Θεές, γυναίκες και τέρατα στον Ομηρο», με τη γνωστή υπερρεαλιστική γραφή του Βαλαωρίτη.
Αντλεί την έμπνευσή του από σκηνές αρχαιοελληνικών αγγείων, είπε σε επικοινωνία του με το «Βήμα» ο Νάνος Βαλαωρίτης, και παρουσιάζει μυθολογικά πρόσωπα και θέματα με τον δικό του τρόπο, «είτε ως παρωδία είτε ως φανταστικά σχέδια – δεν πρόκειται για νεοκλασική μίμηση, δίνω τη δική μου εκδοχή που μπορεί να την πει κανείς μπαρόκ, μοντέρνα, ευφάνταστη, οτιδήποτε».
Εκδοχές, ποιητικές πάντοτε, που σχεδιάστηκαν σύμφωνα με την ανάγνωση των ομηρικών επών από τον Νάνο Βαλαωρίτη και «με αγάπη και σεβασμό στα αρχαία αυτά αριστουργηματικά ποιήματα».
Η έκθεση έπεται της πρόσφατης ομηρόθεμης έκδοσης του Βαλαωρίτη «Ο Ομηρος και το αλφάβητο» (Ελληνοαμερικανική Ενωση, 2010), μιας ιδιότυπης αποκωδικοποίησης του Ομήρου με βάση το ελληνικό αλφάβητο από τον χαρισματικό, με νεανική ενεργητικότητα και πάντοτε πρωτοποριακή σκέψη συγγραφέα.
Η ρητορική των επών οργανώνεται, κατά τον Νάνο Βαλαωρίτη, επάνω στο ελληνικό αλφάβητο, και τα γράμματα της αλφαβήτου-τίτλοι των ραψωδιών αποτελούν εργαλεία για το ξεκλείδωμα της θεματολογίας κάθε ραψωδίας. Κάθε γράμμα υποδεικνύει τα θέματα της ραψωδίας, τα οποία αρχίζουν από το γράμμα αυτό: η ραψωδία ε της «Οδύσσειας» παραπέμπει, για παράδειγμα, στον έρωτα της Καλυψώς για τον Οδυσσέα και στους θεούς που «ερίζουν», που τη φθονούν που ερωτεύτηκε θνητό.
Παρ’ ότι δεν συνδέονται άμεσα, έκθεση και βιβλίο αποτυπώνουν το ενδιαφέρον και τη μακρά ενασχόληση του νεοέλληνα ποιητή με τον Ομηρο, που ξεκινά από τα χρόνια της αυτοεξορίας στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, την εποχή της δικτατορίας: «Μην ξέροντας πότε θα γυρίσω πίσω στην Ελλάδα, σκέφτηκα τι να κάνω για να μην ξεχάσω τη γλώσσα και τη χώρα μου, σε τι μπορώ να πατήσω που θα με “σηκώσει”; Και άρχισα να ξαναδιαβάζω και να ερευνώ τον Ομηρο», μας λέει.
Πιστεύει ότι ο Ομηρος έχει διαμελιστεί από τους φιλολόγους, κυρίως τους Γάλλους και τους Γερμανούς: «Πολλοί λένε ότι δεν ήταν καν υπαρκτό πρόσωπο. Αυτά τα βρίσκω γελοία, γιατί τον Ομηρο τον διαβάζουμε και συγκινούμαστε μέχρι σήμερα, τα έπη του διατηρήθηκαν για χιλιετίες και αποτελούν κεφαλαιώδες έργο για όλους τους πολιτισμούς».
Τι προτείνει; Μια ανανεωτική ανάγνωση του Ομήρου, από την οποία θα αναδυθεί το πρόσωπο του αρχαίου ποιητή όπως δεν το έχουν αναδείξει οι φιλόλογοι, μια ανάγνωση που «θα μας βοηθήσει να αποκτήσουμε το κέντρο που μας λείπει». Και καταλήγει, επίκαιρα: «Σήμερα που βρισκόμαστε σε κρίση, είναι πολύ καλό να συσπειρωθούμε γύρω από ένα τέτοιο πρόσωπο, που αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό μας μέσα στους αιώνες».