Μεταναστεύουν οι Έλληνες

Το σκοτεινό παρόν της άνεργης Φωτεινής

Της Λινας Γιανναρου
«Μετανάστευση σε Καναδά, Αυστραλία - Νόμιμη μετανάστευση, άδειες εργασίας και παραμονής. Τηλ...». Πριν από έξι μήνες, αυτή η αγγελία, κολλημένη όπως όπως σε κάποιο τοίχο της Πατησίων, είχε γίνει η αφορμή ενός ρεπορτάζ της «Κ» για το βουβό κύμα φυγής από τη χώρα («χειρότερο κι από αυτό του ’50», μας έλεγε τότε ο ιδιοκτήτης του γραφείου). Σαν μια πέτρα στον ωκεανό, το δημοσίευμα έχει έκτοτε ξεσηκώσει το δικό του κύμα. Τους πρώτους μήνες, τα τηλέφωνα στην εφημερίδα ήταν καθημερινά: «Μήπως υπάρχει κάποιο στοιχείο επικοινωνίας του κυρίου της αγγελίας;». «Πώς μπορώ να έρθω σε επαφή μαζί του;». Από τις γιορτές και μετά, αρκετά πιο αραιά, λίγο πιο απελπισμένα. Το «σκέφτομαι να φύγω στο εξωτερικό» έγινε: «Πρέπει να φύγω. Μπορείτε να με βοηθήσετε;».
Νωρίς το μεσημέρι της περασμένης Τρίτης, στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν η Φωτεινή.
Αν μπορούσες να τη ζωγραφίσεις από τη φωνή, θα την έκανες έτσι, φωτεινή. «Διάβασα το θέμα για τη μετανάστευση στο εξωτερικό. Με ενδιαφέρει προσωπικά. Εχετε κάποιο τηλέφωνο;» ρώτησε ευγενικά. Ακουσε με ψυχραιμία ότι εκείνο το γραφείο είναι πια κλειστό. Ακουγόταν πολύ νέα - «είμαι στα 31» -, γιατί σκέφτεται τη μετανάστευση; «Γιατί προτίθεμαι να κάνω τα πάντα για να μη μείνω έστω και μια μέρα ακόμα σε αυτή την κατάσταση, χωρίς δουλειά, χωρίς μέλλον. Είναι οδυνηρό, ξέρετε, να συνειδητοποιείς ότι δεν θα πάρεις σύνταξη ποτέ όσο ζεις. Η κατάθλιψη είναι ένα παράθυρο που έρχεται όλο και πιο κοντά».
Κάπως έτσι άρχισε, δειλά στην αρχή, πιο θαρρετά στη συνέχεια, να διηγείται την ιστορία της. Το 2001, με ένα χαρτί από ΙΕΚ στο χέρι (Τουριστικά), ταξίδεψε στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τις σπουδές της. Χάρη στην οικονομική υποστήριξη ενός συγγενικού της προσώπου, το 2006 πήρε πανεπιστημιακό πτυχίο ψυχολογίας μετ’ επαίνων, ενώ ξεκίνησε αμέσως να εργάζεται σε τμήμα επεξεργασίας δεδομένων μεγάλης εταιρείας στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης. Ομως, οι προοπτικές που ανοίγονταν μπροστά της σβήστηκαν μεμιάς όταν κάποια οικογενειακά προβλήματα τής επέβαλαν να επιστρέψει στην πατρίδα.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Φωτεινή πηγαινοέρχεται στο γραφείο του ΟΑΕΔ της πόλης όπου ζει, με το ίδιο επίμονο, αγωνιώδες ερώτημα προς τη σύμβουλο: «Υπάρχει κάτι;». Η φωνή της όμως μάλλον χάνεται ανάμεσα στις φωνές των χιλιάδων νέων ανέργων. Τον Δεκέμβριο, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ έφταναν τα 653.552 άτομα, κατά 4,18% περισσότερα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Από αυτά, 235.125 (35,98%) είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο του ΟΑΕΔ για χρονικό διάστημα άνω των 12 μηνών. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, το ποσοστό που «χτύπησε» η ανεργία στο τέλος του ’10 (13,9%) ήταν το μεγαλύτερο από τον Ιανουάριο του ’04, από τότε δηλαδή που δημοσιεύονται μηνιαία στοιχεία ανεργίας.
Το πτυχίο ως εμπόδιοΣτην περίπτωση της Φωτεινής, η αναγνώριση του πτυχίου της υπήρξε το μεγαλύτερο εμπόδιο. «Περίμενα ένα οκτάμηνο την αρμόδια υπηρεσία να απαντήσει και βέβαια η απάντηση ήταν αρνητική», λέει η ίδια στην «Κ». «Ο νόμος του 2005 δεν αναγνωρίζει τα κολέγια και εγώ ξεκίνησα τις σπουδές μου τα πρώτα δύο χρόνια από κολλέγιο - τι κι αν ήταν από τα καλύτερα στη χώρα;». Εδώ και πολύ καιρό, η Φωτεινή έχει βάλει αρκετό νερό στο κρασί της: δεν ψάχνει δουλειά μόνο στο αντικείμενό της. «Ποιος είναι τόσο εκλεκτικός σήμερα;». Ομως και πάλι, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Η μόνη ενημέρωση που είχε ήταν για άκρως κακοπληρωμένες θέσεις, που ακροβατούσαν στα όρια της εργατικής νομοθεσίας. «Το καλοκαίρι κάθε Δευτέρα ενημερωνόμουν για τους νέους διορισμούς. Πήγαινα με το χαρτί την επόμενη μέρα και μου έλεγαν ότι οι θέσεις είχαν πληρωθεί. Τρεις φορές το ίδιο πράγμα. “Μα πότε πρόλαβαν να πληρωθούν;” ρώταγα. Αλλά εκείνοι φώναζαν ήδη τον επόμενο να περάσει μέσα...».
Τότε έπεσε στα χέρια της το ρεπορτάζ της «Κ» που αφορούσε τη μετανάστευση σε Καναδά και Αυστραλία. Τα ελληνικά βιογραφικά έχουν κατακλύσει την Ευρώπη, η οποία επίσης μαστίζεται από πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας. Η Γη της Επαγγελίας πρέπει να είναι πιο μακρινή. Σχεδόν απλησίαστη. «Επικοινωνώ με εταιρείες στον Καναδά που μου λένε ότι θα πρέπει πρώτα να είμαι νόμιμη κάτοικος της χώρας και μετά να με πάρουν. Θα πρέπει δηλαδή να μετακομίσω στον Καναδά, χωρίς τίποτα χειροπιαστό». Η απόκτηση επαγγελματικής βίζας είναι χρονοβόρος διαδικασία. «Το θέμα είναι ότι εγώ δεν μπορώ άλλο να βλέπω τα παραγωγικά μου χρόνια να φεύγουν έτσι άσκοπα. Ειλικρινά, δεν ξέρω πώς βρίσκει δουλειά κάποιος στην Ελλάδα. Ισως παίζουν οι γνωριμίες ρόλο, γνωριμίες που δεν έχω. Νόμιζα ότι το πτυχίο μπορεί να κάνει τη διαφορά, αλλά τελικά πιο άσχημα αισθάνομαι που έφαγα πέντε χρόνια από τη ζωή μου σπουδάζοντας. Ολοι πια ζητούν “εμπειρία”, “προϋπηρεσία”. Εμπειρία να φτιάχνεις καφέ και να κάνεις φωτοτυπίες; Κουράστηκα να ψάχνω τον τρόπο να εισχωρήσω στην αγορά εργασίας. Βρίσκομαι σε αδιέξοδο». Αν μπορούσες να ζωγραφίσεις από τη φωνή, θα έφτιαχνες μια σκοτεινιά.