Στέφανος Κωνσταντινίδης
Η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε ένα συνεχή αναβρασμό. Στα μόνιμα προβλήματα των τελευταίων εξήντα χρόνων που διασυνδέονται ως επί το πλείστον με το Παλαιστινιακό, προστέθηκε και η έκρηξη των τελευταίων μηνών στον αραβικό κόσμο με τελευταία τα γεγονότα στη Λιβύη αλλά και όσα συμβαίνουν στη Συρία. Η κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι κάτω από τα χτυπήματα των νατοϊκών δυνάμεων ανοίγει μια νέα αβεβαιότητα στην περιοχή. Αν η νατοϊκή αυτή επέμβαση στη Λιβύη οδηγήσει στα ίδια αποτελέσματα των προηγούμενων επεμβάσεων στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, δεν μπορεί να είναι κανείς αισιόδοξος για το μέλλον.
Η αβεβαιότητα βεβαίως αφορά το μέλλον του λαού της Λιβύης ενώ την ίδια στιγμή οι εταιρείες πετρελαίου των δυτικών χωρών ετοιμάζονται για τον διαμοιρασμό του πετρελαίου της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε, πως όλοι οι σοβαροί πολιτικοί σχολιαστές διαπιστώνουν πως η Δύση, παρά τις διακηρύξεις περί δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι έτοιμη να αποδεχθεί ένα καθεστώς στη Λιβύη που απλώς θα εξασφαλίζει σταθερότητα στη χώρα προκειμένου να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τους πλουτοπαραγωγικούς της πόρους.
Ο μεγάλος φόβος των δυτικών είναι να επαναληφθεί το προηγούμενο του Ιράκ. Ακόμη οι Δυτικοί φοβούνται αν όχι τον έλεγχο της χώρας από τους Ισλαμιστές, την έντονη παρουσία τους στη νέα εξουσία. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού φαίνεται πως η Ουάσιγκτον και οι άλλες δυτικές πρωτεύουσες ζήτησαν από την Άγκυρα να εξασκήσει την επιρροή της για να αποκλειστούν τα εξτρεμιστικά ισλαμικά στοιχεία και κυρίως να αποκλειστεί η εγκατάσταση στη Λιβύη της Αλ Κάιντα. Αυτός είναι ο λόγος της πρόσφατης επίσκεψης του Αχμέτ Νταβούτογλου στη Βεγγάζη. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι έτσι αναβαθμίζεται ο ρόλος της Άγκυρας στην περιοχή. Είναι καθαρό επίσης ότι οι Δυτικοί θα επιθυμούσαν μια ισλαμική διακυβέρνηση που να βρίσκεται κοντά στο τουρκικό μοντέλο. Κάτι τέτοιο όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί σε μια χώρα με εκατό σαράντα φυλές και χωρίς μια σταθερή εθνική ταυτότητα.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που προκύπτει με τη πτώση του καθεστώτος Καντάφι αφορά τα συμφέροντα στη χώρα αυτή της Ρωσίας και της Κίνας. Ειδικά οι Κινέζοι εισάγουν σημαντικό μέρος του πετρελαίου για την οικονομία τους από τη Λιβύη. Ήδη το Πεκίνο διεκδίκησε δημόσια τα συμφέροντα του ενώ και η Μόσχα ανήσυχη για τις εξελίξεις στην περιοχή στέλνει στη Μεσόγειο δυο πυρηνικά υποβρύχιά της. Δεν είναι επίσης τυχαίο που η Μόσχα και το Πεκίνο αντιτίθενται σε οποιαδήποτε επέμβαση στη Συρία, ενώ στη περίπτωση της Λιβύης επέτρεψαν την νατοϊκή επέμβαση και τη νομιμοποίηση της έστω και με μια αμφισβητούμενη απόφαση του Συμβούλιου Ασφαλείας. Επομένως οι Δυτικοί, αν θέλουν να υπάρξει ένα κλίμα συνεργασίας στις σχέσεις τους με τη Ρωσία και τη Κίνα, θα πρέπει να διασφαλίσουν στη Λιβύη και τα συμφέροντα, οικονομικά αλλά και στρατηγικά των δυο αυτών χωρών. Για την Ελλάδα και την Κύπρο η αναβάθμιση της Τουρκίας και ο ρόλος που φαίνεται να της αναθέτουν οι Δυτικοί στη Λιβύη δεν είναι ένας καλός οιωνός.
Το θετικό στοιχείο όμως υπό τις περιστάσεις, είναι η καλή εξέλιξη των σχέσεων με το Ισραήλ. Φυσικά αυτό δεν θα πρέπει να οδηγήσει την Αθήνα και τη Λευκωσία στην εγκατάλειψη του αραβικού και του ισλαμικού κόσμου. Και η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν σημαντικά συμφέροντα στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο. Χρειάζεται επομένως μια ισορροπία στις σχέσεις μας με όλες τις χώρες της περιοχής.
Όπως χρειάζεται και η αναζήτηση ερεισμάτων στον δυτικό κόσμο και ειδικότερα στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φυσικά και οι παραδοσιακά καλές σχέσεις με τη Μόσχα θα πρέπει να διατηρηθούν στο καλύτερο δυνατό επίπεδο. Ακόμη και με την Ουάσιγκτον έχουμε κάθε συμφέρον να διατηρήσουμε καλές σχέσεις και να τις αναπτύξουμε έστω και αν πολλές φορές είναι έντονο το συναίσθημα της αδικίας που διαπράχθηκε σε βάρος μας κατά καιρούς από την υπερδύναμη. Χρειαζόμαστε στο σημερινό αβέβαιο κόσμο μια πολυδιάστατη διπλωματία για να αντιμετωπίσουμε τον τουρκικό επεκτατισμό και τις συνεχείς απειλές της Άγκυρας. Μια τέτοια όμως πολιτική έχει ανάγκη από μια ισχυρή οικονομία η οποία θα αποτελέσει το υπόβαθρο της και θα βοηθήσει στην ισχυροποίηση της διεθνούς υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δυστυχώς η διαχείριση της κυπριακής οικονομίας μας έχει οδηγήσει σε τραγικά αδιέξοδα. Αν οδηγηθούμε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης θα τινάξουμε στον αέρα την διεθνή υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα δεχτούμε αφόρητες πιέσεις για μια λύση στο Κυπριακό που θα βάζει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση μας. Υπό τις περιστάσεις ούτε η νεοφιλελεύθερη πολιτική που προβάλλουν κάποιοι είναι λύση αλλά ούτε και η υπεράσπιση προνομίων από την πολιτικο-συνδικαλιστική νομενκλατούρα. Δυστυχώς η απαξίωση του πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα της κυβέρνησης μετά τα τελευταία τραγικά γεγονότα στο Μαρί δεν βοηθούν για μια υπεύθυνη, σοβαρή και ισορροπημένη οικονομική πολιτική. Είναι η ώρα των πολιτών που πρέπει να συνεχίσουν να κινητοποιούνται για τη σωτηρία του τόπου.
* Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εmail: stephanos.constantinides@gmail.com
Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 28/08/2011
Η αβεβαιότητα βεβαίως αφορά το μέλλον του λαού της Λιβύης ενώ την ίδια στιγμή οι εταιρείες πετρελαίου των δυτικών χωρών ετοιμάζονται για τον διαμοιρασμό του πετρελαίου της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε, πως όλοι οι σοβαροί πολιτικοί σχολιαστές διαπιστώνουν πως η Δύση, παρά τις διακηρύξεις περί δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι έτοιμη να αποδεχθεί ένα καθεστώς στη Λιβύη που απλώς θα εξασφαλίζει σταθερότητα στη χώρα προκειμένου να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τους πλουτοπαραγωγικούς της πόρους.
Ο μεγάλος φόβος των δυτικών είναι να επαναληφθεί το προηγούμενο του Ιράκ. Ακόμη οι Δυτικοί φοβούνται αν όχι τον έλεγχο της χώρας από τους Ισλαμιστές, την έντονη παρουσία τους στη νέα εξουσία. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού φαίνεται πως η Ουάσιγκτον και οι άλλες δυτικές πρωτεύουσες ζήτησαν από την Άγκυρα να εξασκήσει την επιρροή της για να αποκλειστούν τα εξτρεμιστικά ισλαμικά στοιχεία και κυρίως να αποκλειστεί η εγκατάσταση στη Λιβύη της Αλ Κάιντα. Αυτός είναι ο λόγος της πρόσφατης επίσκεψης του Αχμέτ Νταβούτογλου στη Βεγγάζη. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι έτσι αναβαθμίζεται ο ρόλος της Άγκυρας στην περιοχή. Είναι καθαρό επίσης ότι οι Δυτικοί θα επιθυμούσαν μια ισλαμική διακυβέρνηση που να βρίσκεται κοντά στο τουρκικό μοντέλο. Κάτι τέτοιο όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί σε μια χώρα με εκατό σαράντα φυλές και χωρίς μια σταθερή εθνική ταυτότητα.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που προκύπτει με τη πτώση του καθεστώτος Καντάφι αφορά τα συμφέροντα στη χώρα αυτή της Ρωσίας και της Κίνας. Ειδικά οι Κινέζοι εισάγουν σημαντικό μέρος του πετρελαίου για την οικονομία τους από τη Λιβύη. Ήδη το Πεκίνο διεκδίκησε δημόσια τα συμφέροντα του ενώ και η Μόσχα ανήσυχη για τις εξελίξεις στην περιοχή στέλνει στη Μεσόγειο δυο πυρηνικά υποβρύχιά της. Δεν είναι επίσης τυχαίο που η Μόσχα και το Πεκίνο αντιτίθενται σε οποιαδήποτε επέμβαση στη Συρία, ενώ στη περίπτωση της Λιβύης επέτρεψαν την νατοϊκή επέμβαση και τη νομιμοποίηση της έστω και με μια αμφισβητούμενη απόφαση του Συμβούλιου Ασφαλείας. Επομένως οι Δυτικοί, αν θέλουν να υπάρξει ένα κλίμα συνεργασίας στις σχέσεις τους με τη Ρωσία και τη Κίνα, θα πρέπει να διασφαλίσουν στη Λιβύη και τα συμφέροντα, οικονομικά αλλά και στρατηγικά των δυο αυτών χωρών. Για την Ελλάδα και την Κύπρο η αναβάθμιση της Τουρκίας και ο ρόλος που φαίνεται να της αναθέτουν οι Δυτικοί στη Λιβύη δεν είναι ένας καλός οιωνός.
Το θετικό στοιχείο όμως υπό τις περιστάσεις, είναι η καλή εξέλιξη των σχέσεων με το Ισραήλ. Φυσικά αυτό δεν θα πρέπει να οδηγήσει την Αθήνα και τη Λευκωσία στην εγκατάλειψη του αραβικού και του ισλαμικού κόσμου. Και η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν σημαντικά συμφέροντα στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο. Χρειάζεται επομένως μια ισορροπία στις σχέσεις μας με όλες τις χώρες της περιοχής.
Όπως χρειάζεται και η αναζήτηση ερεισμάτων στον δυτικό κόσμο και ειδικότερα στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φυσικά και οι παραδοσιακά καλές σχέσεις με τη Μόσχα θα πρέπει να διατηρηθούν στο καλύτερο δυνατό επίπεδο. Ακόμη και με την Ουάσιγκτον έχουμε κάθε συμφέρον να διατηρήσουμε καλές σχέσεις και να τις αναπτύξουμε έστω και αν πολλές φορές είναι έντονο το συναίσθημα της αδικίας που διαπράχθηκε σε βάρος μας κατά καιρούς από την υπερδύναμη. Χρειαζόμαστε στο σημερινό αβέβαιο κόσμο μια πολυδιάστατη διπλωματία για να αντιμετωπίσουμε τον τουρκικό επεκτατισμό και τις συνεχείς απειλές της Άγκυρας. Μια τέτοια όμως πολιτική έχει ανάγκη από μια ισχυρή οικονομία η οποία θα αποτελέσει το υπόβαθρο της και θα βοηθήσει στην ισχυροποίηση της διεθνούς υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δυστυχώς η διαχείριση της κυπριακής οικονομίας μας έχει οδηγήσει σε τραγικά αδιέξοδα. Αν οδηγηθούμε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης θα τινάξουμε στον αέρα την διεθνή υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα δεχτούμε αφόρητες πιέσεις για μια λύση στο Κυπριακό που θα βάζει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση μας. Υπό τις περιστάσεις ούτε η νεοφιλελεύθερη πολιτική που προβάλλουν κάποιοι είναι λύση αλλά ούτε και η υπεράσπιση προνομίων από την πολιτικο-συνδικαλιστική νομενκλατούρα. Δυστυχώς η απαξίωση του πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα της κυβέρνησης μετά τα τελευταία τραγικά γεγονότα στο Μαρί δεν βοηθούν για μια υπεύθυνη, σοβαρή και ισορροπημένη οικονομική πολιτική. Είναι η ώρα των πολιτών που πρέπει να συνεχίσουν να κινητοποιούνται για τη σωτηρία του τόπου.
* Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εmail: stephanos.constantinides@gmail.com
Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 28/08/2011
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire