Κινεζικά διλήμματα

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Σε μια εποχή κρίσης που μαστίζει την ευρωζώνη αλλά και τις ΗΠΑ, την μητρόπολη του καπιταλισμού, η Κίνα, με κομμουνιστικό καθεστώς, τουλάχιστον ως επίσημη αναφορά, παραμένει μια από τις λίγες οικονομίες του πλανήτη που γνωρίζει ακόμη τεράστια ανάπτυξη. Είναι η χώρα στην οποία προσβλέπουν όλοι, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να διαδραματίσει θετικό ρόλο στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι πήρε από τις ΗΠΑ την πρώτη θέση στην κατανάλωση ενέργειας ενώ παραμένει και η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Είναι επίσης γνωστό πως στην κατάσταση που βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Κίνα έχει γίνει λίγο-πολύ ο τραπεζίτης τους με την αγορά δισεκατομμυρίων αμερικανικών ομολόγων. Με άλλα λόγια η Κίνα δανείζει τους Αμερικανούς για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το τεράστιο δημοσιονομικό τους έλλειμμα. Είναι επίσης γνωστό πως το Πεκίνο κρατά χαμηλά την ισοτιμία του γουάν σε σχέση με το δολάριο, κάτι που διευκολύνει τις κινεζικές εξαγωγές αλλά αποτελείκαι σημείο τριβής με την Ουάσιγκτον.
Επιπλέον η Κίνα αγοράζει τα τελευταία χρόνια και ευρωπαϊκά ομόλογα. Εκφράστηκε μάλιστα τις τελευταίες μέρες και κάποια ανησυχία για τις κινεζικές επενδύσεις στην ευρωζώνη λόγω της κρίσης που περνά αυτός ο χώρος.
Σε κάθε περίπτωση η Κίνα διαθέτει 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα, τα μεγαλύτερα διεθνώς, και αυτά συνεχίζουν να μεγεθύνονται χάρη στα εμπορικά της πλεονάσματα και τις εισροές κεφαλαίων. Το χάσμα όμως ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς βαθαίνει καθημερινά.
Αν και η κινεζική οικονομία παραμένει αρκετά ισχυρή και με ρυθμούς ανάπτυξης από τους πιο σημαντικούς παγκόσμια, άρχισαν τον τελευταίο καιρό να εκδηλώνονται κάποιες ανησυχίες για το μέλλον της. Υπάρχει κατ’ αρχήν το προηγούμενο της Ιαπωνίας που για πολλά χρόνια εθεωρείτο το μοντέλο καπιταλιστικής οικονομικής ανάπτυξης. Και όμως εδώ και περισσότερο από 20 χρόνια η ιαπωνική οικονομία υπεχώρησε, έχασε την παγκόσμια αίγλη της και βρίσκεται ουσιαστικά σε μόνιμη ύφεση. Μιλάμε φυσικά πριν από το τσουνάμι και την πυρηνική καταστροφή που έπαθε πριν μερικούς μήνες και που βεβαίως έχουν επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Είναι δυνατόν να συμβεί κάτι παρόμοιο με την κινεζική οικονομία; Πολλοί παρατηρητές το φοβούνται. Βέβαια η κινεζική κυβέρνηση, λόγω της μορφής του καθεστώτος ασκεί ένα σημαντικό έλεγχο στην οικονομία και είναι πιο εύκολο να επιβάλει διορθωτικές κινήσεις.
Το στοιχείο που τελευταία ανησυχεί πολλούς παρατηρητές αλλά και τους ίδιους τους Κινέζους, έχει να κάνει με την αγορά ακινήτων. Γίνεται λόγος για την πιθανότητα μιας κινεζικής φούσκας στον τομέα αυτό. Κάτι που θα είχε ενδεχομένως τρομακτικές συνέπειες για την κινεζική οικονομία και κατ’επέκταση για την αντίστοιχη παγκόσμια. Ας μην ξεχνάμε πως η κρίση που ταλανίζει αυτή τη στιγμή την παγκοσμιοποιημένη καπιταλιστική οικονομία ξεκίνησε από τη φούσκα της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ. Είναι γεγονός ότι στις μεγάλες κινεζικές πόλεις έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες χρονιές μια σημαντική υπερθέρμανση της αγοράς αυτής. Κι αυτό γιατί κατά εκατομμύρια οι Κινέζοι εγκαταλείπουν την ύπαιθρο για να εγκατασταθούν στις μεγάλες πόλεις με την τεράστια βιομηχανική ανάπτυξη. Επιπλέον εκφράζονται και φόβοι για πληθωριστικές τάσεις, σε μια οικονομία με τόσο σημαντική ανάπτυξη. Κάτι που θα δυσχέραινε ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Ένα άλλο ανησυχητικό σημάδι για την κινεζική οικονομία είναι το γεγονός πως οι πλούσιοι Κινέζοι έχουν αρχίσει τον τελευταίο καιρό να εξάγουν κεφάλαια στο εξωτερικό. Αν και λόγω της μορφής του καθεστώτος η εξαγωγή αυτή παραμένει ελεγχόμενη, εντούτοις δεν θα πρέπει και να υποτιμηθεί. Επιπλέον αν οι ίδιοι οι Κινέζοι έχουν αμφιβολίες για την υγεία της οικονομίας τους, αυτό σημαίνει πως διακρίνουν οι ίδιοι αδυναμίες που τη χαρακτηρίζουν. Συμπερασματικά υπάρχουν σίγουρα ανησυχίες για το μέλλον της κινεζικής οικονομίας αλλά οι Κινέζοι ηγέτες έχουν αποδείξει μέχρι σήμερα πως η διαχείριση τους είναι αρκετά προσεκτική και μετρημένη, κάτι που παρέχει ελπίδες σωστής αντιμετώπισης των πιθανών δυσκολιών.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης stephanos.constantinides@gmail.com

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 25/09/2011