Η καταστροφική λιτότητα των Ευρωπαίων

Ο θάνατος ενός παραμυθιού

ΤΑ ΝΕΑ / THE NEW YORK TIMES, Του Paul Krugman

Τα δύο τελευταία χρόνια οι περισσότεροι από αυτούς που διαμορφώνουν την πολιτική στην Ευρώπη έχουν απορροφηθεί πλήρως από ένα καταστροφικό οικονομικό δόγμα. Σύμφωνα με το δόγμα αυτό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να απαντήσουν στη σοβαρή ύφεση της οικονομίας όχι με τον τρόπο που προτείνουν τα οικονομικά εγχειρίδια - δαπανώντας περισσότερα για να αντισταθμίσουν την πτώση της ιδιωτικής ζήτησης -, αλλά με χρηματοπιστωτική λιτότητα, μειώνοντας τις δαπάνες, σε μια προσπάθεια να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους.

Οι επικριτές προειδοποίησαν εξαρχής ότι η λιτότητα εν μέσω ύφεσης απλώς θα επιδεινώσει την ύφεση. Οι οπαδοί της λιτότητας όμως επέμεναν ότι θα συμβεί το αντίστροφο. Γιατί; Η εμπιστοσύνη! «Πολιτικές που εμπνέουν εμπιστοσύνη θα προωθήσουν και δεν θα εμποδίσουν την οικονομική ανάκαμψη», δήλωνε ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ή, όπως το είχα θέσει τότε, η ιδέα ήταν ότι η νεράιδα της εμπιστοσύνης θα ερχόταν και θα αντάμειβε τους πολιτικούς για τη δημοσιονομική αρετή τους.

Ωστόσο κάτι έχει αλλάξει τις λίγες τελευταίες εβδομάδες. Αρκετά γεγονότα - η κατάρρευση της ολλανδικής κυβέρνησης λόγω των μέτρων λιτότητας που πρότεινε, η ισχυρή επίδοση στον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών του Φρανσουά Ολάντ που είναι αορίστως κατά της λιτότητας και μια οικονομική έκθεση που δείχνει ότι η Βρετανία τα πάει χειρότερα στην τρέχουσα ύφεση απ' ό,τι σε εκείνη της δεκαετίας του 1930 - φαίνεται ότι προκάλεσαν επιτέλους ρήγμα στο τείχος της άρνησης. Ξαφνικά όλοι παραδέχονται ότι η λιτότητα δεν λειτουργεί.

Τώρα οι ισχυρισμοί ότι μόνον η λιτότητα μπορεί να ηρεμήσει τις αγορές ομολόγων αποδείχθηκαν τόσο εσφαλμένες όσο και οι ισχυρισμοί πως η νεράιδα της εμπιστοσύνης θα φέρει ευημερία. Οι σοβαροί αναλυτές υποστηρίζουν τώρα ότι η δημοσιονομική λιτότητα σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση φέρνει πιθανόν αποτελέσματα αντίθετα από τα προσδοκώμενα: συρρικνώνοντας την οικονομία και πλήττοντας το μακροπρόθεσμο εισόδημα, η λιτότητα επιδεινώνει μάλλον παρά βελτιώνει την κατάσταση του χρέους.

Ζούμε τώρα σε έναν κόσμο νεκροζώντανων οικονομικών πολιτικών - πολιτικών που θα έπρεπε να έχουν ακυρωθεί από τα στοιχεία ότι όλες οι προϋποθέσεις στις οποίες βασίστηκαν είναι εσφαλμένες, εντούτοις συνεχίζουν να παραπαίουν. Και είναι άγνωστο πότε η βασιλεία τους θα τερματιστεί.