Ζωγράφου, η φοιτητούπολη της Αθήνας

Στη γειτονιά των φοιτητών υπάρχει πάντα κίνηση: Οι δρόμοι και τα μαγαζιά είναι νυχθημερόν γεμάτα από νιάτα, ενώ και οι ιδιαίτερα δραστήριοι μόνιμοι κάτοικοι συσπειρώνονται και κινητοποιούνται για να διασώσουν τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην άλλοτε καταπράσινη πόλη τους.

Ελίνα Γιαννουλοπούλου

ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ZΩΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ
Είναι από τους πιο πυκνοδομημένους και πυκνοκατοικημένους δήμους της Ευρώπης, κάτοχος του αρνητικού ευρωπαϊκού ρεκόρ για το μικρότερο ποσοστό κοινόχρηστων χώρων ανά κάτοικο, και «πρωταθλητής» στην άναρχη δόμηση, με πολυώροφα τσιμεντένια κτίρια χωρίς κανένα σχέδιο και λογική σε στενούς δρόμους.Σήμερα ίσως μοιάζει απίστευτο, όμως μέχρι και τη δεκαετία του '70 του Ζωγράφου ήταν μια ειδυλλιακή, κατάφυτη περιοχή με δάση και αλεπούδες. Δεν είναι τυχαίο που αρχικά είχε βαπτιστεί «Καμπούνια», από Υδραίους και Σπετσιώτες ναυτικούς, στους οποίους η μορφολογία του εδάφους θύμιζε τη φουρτουνιασμένη θάλασσα όταν το καμπούνι του πλοίου τους ανεβοκατέβαινε στα κύματα.

«Τριφύλλι». Η περιοχή είναι δεμένη με την ιστορία του Παναθηναϊκού -στις αλάνες της

 μάλιστα πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες προπονήσεις του ΠΑΟ. Οι περισσότεροι

 Ζωγραφιώτες είναι φανατικοί Παναθηναϊκοί -ο πρώτος τους σύνδεσμος ιδρύθηκε το 1966.

Στα νεότερα χρόνια, η ιστορία και το όνομα της περιοχής ταυτίζεται με τον καθηγητή Πανεπιστημίου Ιωάννη Ζωγράφο: Το 1902 αγοράζει μια μεγάλη έκταση από τον επίσης ακαδημαϊκό Βουρνάζο, τη μοιράζει σε μικρά οικόπεδα και αρχίζει να χτίζει σπίτια, τα οποία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο πουλά με δόσεις προς 112 δρχ. τον μήνα. Το 1929, ο οικισμός, που μετρά περί τα 100 σπίτια, αποσπάται από τον Δήμο Αθηναίων και αναγνωρίζεται ως κοινότητα, ενώ το 1947 γίνεται δήμος, με πρώτο δήμαρχο τον γιο του Ιωάννη Ζωγράφου, Σωτήρη.
Ως «φιλέτο» των Αθηνών, με καλό κλίμα και εγγύτητα στο κέντρο, από τα πρώτα χρόνια της σύστασής του προσελκύει μεγαλοαστούς και ανθρώπους των τεχνών και της διανόησης που χτίζουν εκεί τις οικίες τους. Κάποιες από αυτές, όπως η εξοχική βίλα της Μαρίκας Κοτοπούλη και το σπίτι και ατελιέ του Γεώργιου Γουναρόπουλου, διασώζονται και σήμερα λειτουργούν ως μουσεία. Ομως, η εικόνα του Ζωγράφου έχει αλλάξει άρδην. Οι παλιότεροι Ζωγραφιώτες ακόμα αναπολούν τις παρελθοντικές «δόξες»: «Ηρθα εδώ από τη Ραφήνα το '64. Τότε ήταν παρθένα περιοχή, να φανταστείς, από την Πανεπιστημιούπολη και πάνω ήταν δάσος. Ηταν πολύ ωραία χρόνια. Παίξαμε και χαρήκαμε το παιχνίδι πραγματικά. Σταδιακά, με την εξέλιξη, τα καταπράσινα βουνά έδωσαν τη θέση τους στις πολυκατοικίες: Η δεκαετία του '70 και του '80 ήταν η χαρά των οικοπεδοφάγων και των κατασκευαστών, και η λύπη η δικιά μας», τονίζει ο παλαίμαχος τερματοφύλακας Νίκος Σαργκάνης.
«Από το '60 και ειδικά το '70, το ρεύμα αστυφιλίας συμπαρέσυρε χιλιάδες κόσμο από την επαρχία, που έπρεπε κάπου να μείνει. Οι μονοκατοικίες έδωσαν τη θέση τους σε πολυκατοικίες και του Ζωγράφου μετατράπηκε σε πολυάνθρωπη περιοχή, γεγονός από το οποίο πηγάζουν όλα τα σημερινά του προβλήματα. Υπάρχει πολύς κόσμος και λίγοι κεντρικοί δρόμοι. Στη λεωφόρο Παπάγου, για παράδειγμα, που συγκεντρώνει όλες τις εμπορικές και ψυχαγωγικές χρήσεις, το κυκλοφοριακό είναι ανυπόφορο. Ετσι και σου πέσει λεωφορείο... τελείωσες! Ταυτόχρονα, ο συνδυασμός πολύ υψηλής δόμησης -ακόμα και εννέα όροφοι- και στενών δρόμων σημαίνει ότι πολλά σπίτια είναι ανήλιαγα. Οι πολυκατοικίες επίσης έχουν πολλά διαμερίσματα -αυτή πάνω από το θέατρο διαθέτει 64, άρα με το θέμα πάρκιγκ γίνεται πανικός».

Δόμηση. Του Ζωγράφου είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες και πυκνοδομημένες 

περιοχές, με τις πολυώροφες πολυκατοικίες να κυριαρχούν.

«Εξοργιστικό είναι και το ότι δεν υπάρχει οικοδομικό πλάνο: Η δόμηση είναι άναρχη, βλέπεις τη μια πολυκατοικία να μπαίνει μέσα από τον δρόμο ένα μέτρο και τη διπλανή τρία...», προσθέτει με τη σειρά του ο ηθοποιός Θανάσης Παπαγεωργίου, που το 1971 ίδρυσε στην περιοχή το θέατρο Στοά.
Μπορεί του Ζωγράφου να είχε την τύχη των περισσότερων περιοχών της Αθήνας, ίσως και να πλήγηκε συγκριτικά περισσότερο από την «ανάπτυξη». Δεν είναι, όμως, τα πάντα αρνητικά: Εδώ βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη άρα και οι φοιτητές, γεγονός που συνεπάγεται ότι είναι από τα πιο ζωντανά σημεία της Αθήνας. Σε μια πόλη όπου τα μαγαζιά ερημώνουν και τα ενοικιαστήρια πληθαίνουν, στου Ζωγράφου υπάρχει κίνηση πρωί και βράδυ, και σαφώς λιγότερα άδεια διαμερίσματα, παρά τις «τσιμπημένες» τιμές. «Από το '80, όταν λειτούργησαν τα κτίρια στην Πανεπιστημιούπολη, μαζεύτηκε πολύς φοιτητόκοσμος, έτσι η περιοχή αναπτύχθηκε εμπορικά, ενώ πήραν τεράστια αξία τα ακίνητα», τονίζει ο Νίκος Σαργκάνης.

Τέχνη. Το ατελιέ και σπίτι του Γεώργιου Γουναρόπουλου έχει μετατραπεί σε μουσείο

 και πολιτιστικό κέντρο.

 

«Το θετικό είναι ότι έχει τις διαφορές σχολές και αυτό του δίνει ιδιαίτερη ζωή. Υπάρχει πολλή νεολαία, πολλά καφενεία, μπαράκια, στέκια που είναι γεμάτα. Οπως το καινούργιο τσιπουράδικο που έχει βάλει χαμηλές τιμές και είναι φίσκα, γίνεται χαμός μέχρι τις πέντε το πρωί. Είναι ωραίο να ακούς το "ζουζούνισμα"...», λέει ο κ. Παπαγεωργίου.
Τα μαγαζιά του Ζωγράφου δεν είναι όμως αποκλειστικά για φοιτητές: «Στην Ούλοφ Πάλμε υπάρχει το Urban, ένα καφέ-μπαρ με πολύ ιδιαίτερη μουσική και ατμόσφαιρα. Θα μπορούσε να βρίσκεται ακόμα και στο Κολωνάκι, έχει αναβαθμίσει σημαντικά τη νυχτερινή ζωή στη γειτονιά μας», λέει ο ηθοποιός Αλέξανδρος Λογοθέτης, που έχει περάσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην περιοχή. «Υπάρχουν γενικώς ωραία πράγματα για όλα τα γούστα. Προσωπικά, ξεχωρίζω τα σουβλάκια του Ηλία στην Παπάγου -είναι από τα καλύτερα της Αθήνας- και ένα ακόμα κλασικό σουβλατζίδικο, τα Δύο Αδέλφια», προσθέτει.

Κατοικίδιο. Οι Ζωγραφιώτες διακρίνονται για τη φιλοζωία.

 

Δραστήριοι κάτοικοι
Εκτός από τη ζωντάνια, πολύ βασικό πλεονέκτημα του Ζωγράφου είναι και το ότι περιλαμβάνει στα όριά του έναν από τους σημαντικότερους πνεύμονες πράσινου στην Αθήνα: Το Πάρκο Γουδί το οποίο συγκεντρώνει πληθώρα αθλητικών, αλλά και πολιτιστικών δραστηριοτήτων: «Το σύνθημα στο στόμα όλων των δημοτών είναι "Πάμε στο Πάρκο". Πάνω από 500 άτομα έρχονται εδώ καθημερινά για περπάτημα και βόλτα. Υπάρχουν επίσης τέσσερα γήπεδα 5Χ5, ένα 11Χ11, γήπεδα μπάσκετ, τένις. Στο αθλητικό μας κέντρο στο πάρκο λειτουργούν ακαδημίες ποδοσφαίρου, σχολή χορού υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μεταξόπουλου και σχολή τερματοφυλάκων, ενώ γίνονται και μαθήματα πολεμικών τεχνών. Το μήνυμα που προσπαθούμε να περάσουμε στα παιδιά είναι ότι ο αθλητισμός είναι ψυχαγωγία, είναι υγεία, είναι πολιτισμός. Σε αυτό το πλαίσιο συνεργαζόμαστε συστηματικά με τον δήμο: Προγραμματίζουμε ομιλίες σε σχολειά και εκδηλώσεις με παλαίμαχους ποδοσφαιριστές προκειμένου να τους γνωρίσουν οι νεότεροι και να καταλάβουν ότι τα όνειρά τους δεν είναι άπιαστα. Μέσα στο πάρκο επίσης έχει προστεθεί και η Μουσική Σχολή, σε κτίριο που παραχώρησα στον δήμο. Γενικά η πλειονότητα των αθλητικο-πολιτιστικών εκδηλώσεων γίνεται στο πάρκο. Κάθε εβδομάδα περνούν από εδώ πάνω από 3.000 παιδιά. Αν δεν υπήρχε ο χώρος, δεν θα υπήρχαν όλα αυτά», τονίζει ο κ. Σαργκάνης.

Σινεμά. Η «Αλέκα» είναι κλασικό σινεφίλ στέκι.

 

Το άλλο κόσμημα της περιοχής είναι η Βίλα Ζωγράφου. Συνοδεύεται από μια «πονεμένη» ιστορία, που ωστόσο φαίνεται πως βαίνει προς αίσιο τέλος. «Πολλοί δήμαρχοι φλέρταραν με την ιδέα της μετατροπής της σε εμπορικό κέντρο. Ο προηγούμενος, μάλιστα, είχε εμπλακεί και σε ένα μεγάλο σκάνδαλο, με το δάνειο που πήρε προκειμένου να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες, το οποίο παραλίγο να τινάξει και τη συμφωνία με το ΔΝΤ για την 5η δόση δανείου, όταν το τελευταίο ανακάλυψε το χρέος του δήμου. Ο τωρινός προσπαθεί να συμμαζέψει τα πράγματα. Τεράστιο ρόλο βέβαια έπαιξαν οι κινητοποιήσεις των πολιτών που δημιούργησαν την Επιτροπή Αγώνα Κατοίκων για να σώσουν τη βίλα και το κτήμα. Είναι πολύ σημαντικό που στου Ζωγράφου υπάρχει ένα ζωντανό κομμάτι πολιτικοποιημένων, ενεργών δημοτών. Ο κόσμος δεν κοιμάται. Υπάρχουν πολλές οργανώσεις, όπως π.χ. ο Σύλλογος Παλαίμαχων Ζωγραφιωτών, που οργανώνει διαφορές εκδηλώσεις. Εκδίδονται επίσης τέσσερεις - πέντε τοπικές εφημερίδες, που σημαίνει ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται», αναφέρει η Λήδα Πρωτοψάλτη, που έχει ταυτιστεί με το θέατρο Στοά.

Ζωγραφιώτης. Ο Αλέξανδρος Λογοθέτης είναι από τους τυχερούς που μένουν δίπλα στο 

Αλσος Συγγρού.

 

ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Δήμος Ζωγράφου σε αριθμούς

• 9.000 στρέμματα είναι η έκταση του Δήμου και περί τους 150.000 οι κάτοικοι του.
• 2,5 τ.μ. Μόλις κοινόχρηστου χώρου αντιστοιχούν σε κάθε κάτοικο, ενώ διεθνώς ο στόχος είναι 12 τ.μ.
• 49 % του συνόλου των αλλο-δαπών κατοίκων του Δήμου είναι αλβανικής καταγωγής και 23% κυπριακής.
• €7 ανά τ.μ. είναι η μέση τιμή ενοικίασης ακινήτων.
• 9,5 στρέμματα καταλαμβάνει η Βίλα Ζωγράφου.
• 965 στρέμματα καταλαμβάνει το Πάρκο Γουδή, ένας από τους μεγαλύτερους και βασικότερους εναπομείναντες χώρους πρασίνου στην Αθήνα.

Κόσμημα. Η Βίλα Ζωγράφου έχει αποτελέσει πλειστάκις το μήλο της έριδος μεταξύ 

των δημοτικών αρχών και των δημοτών.

 

 

Πηγή: www.ethnos.gr

Δημοσιεύτηκε στις 19/03/2012