Η μόνη θαμπή ακτίδα φωτός για την Ελλάδα σ’ αυτό το θολό τοπίο ομίχλης, είναι να υπάρξει μια αλλαγή στην Ευρώπη, να πειστεί ή να υποχρεωθεί η Γερμανία να εγκαταλείψει την πολιτική της λιτότητας

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Ελλάδα: Τοπίο στην ομίχλη

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής στην Ελλάδα, συνέχεια αυτών της 6ης Μαΐου, διαμόρφωσαν ένα νέο πολιτικό χάρτη και άλλαξαν τους πολιτικούς συσχετισμούς. Όσον αφορά όμως τη βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση, δεν έχουν αλλάξει τίποτε. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της χώρας και ιδιαίτερα το Βερολίνο δήλωσαν κατηγορηματικά πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να πορεύεται με τα μνημόνια που της επιβλήθηκαν, ενώ παρόμοια είναι και η θέση του ΔΝΤ. Στην καλύτερη περίπτωση θα υπάρξει κάποια παράταση των χρονοδιαγραμμάτων εφαρμογής των μνημονίων. Από την άλλη η νέα ελληνική Κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, στηριγμένη στις φθαρμένες μνημονιακές δυνάμεις, στις δυνάμεις εκείνες που έφεραν τη χώρα στα σημερινά χάλια, θα είναι μάλλον μια πολιτική παρένθεση ως τις επόμενες εκλογές που θα φέρουν στην εξουσία το ΣΥΡΙΖΑ. Ο κίνδυνος μιας κοινωνικής έκρηξης παραμένει, αφού η πολιτική της λιτότητας θα συνεχιστεί και η νέα Κυβέρνηση δεν έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει μια διαφορετική πολιτική. Στην πραγματικότητα, νικητής των εκλογών της περασμένης Κυριακής είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν έφτασε στην εξουσία, αυτό οφείλεται στο φόβο που ενέσπειραν στον κόσμο τόσο ο ξένος παράγοντας όσο και οι ντόπιες συντηρητικές δυνάμεις. Την επόμενη φορά κάτι τέτοιο δεν θα ισχύσει, καθώς η κρίση θα βαθύνει ακόμη περισσότερο και η ανεργία θα εκτοξευθεί σε νέα ύψη.
Η άνοδος όμως του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματα. Διότι οι επιλογές του είναι περιορισμένες. Εντός της Ευρωζώνης θα είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει την πολιτική των μνημονίων, παρά την όποια επικοινωνιακή ρητορική του που θα μείνει χωρίς αντίκρισμα. Εκτός Ευρωζώνης με τη δραχμή, το επίπεδο ζωής των Ελλήνων θα πάει ακόμη πιο πίσω.
Η επάνοδος στη δραχμή θα είχε κάποιο νόημα αν η χώρα διέθετε μια ανταγωνιστική οικονομία. Αλλά η Ελλάδα του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού και των μεταπρατών τι έχει να εξάγει; Ελάχιστα. Η παραγωγικότητα της χώρας είναι από τις πιο χαμηλές της Ευρωζώνης. Εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ, στο μέτρο που θα αποτελέσει τον έτερο πόλο του δικομματισμού στη θέση του ΠΑΣΟΚ, θα ενσωματωθεί σταδιακά στο σύστημα, όπως συνέβη και με το ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε από τις παραμονές αυτών των εκλογών άρχισε να βάζει νερό στο κρασί του. Η περίπτωση να υπάρξει μια εναλλακτική αριστερή πρόταση εξουσίας ΚΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ και άλλων συνιστωσών της Αριστεράς, χάθηκε από τη στιγμή που το ΚΚΕ παρέμεινε προσκολλημένο στη μεσσιανική πολιτική της Δευτέρας Παρουσίας, με αποτέλεσμα να αφήσει ανοιχτό το δρόμο σε μια Αριστερά που επί της ουσίας δεν θα αμφισβητήσει τις βαθύτερες δομές του συστήματος. Το αποτέλεσμα ήταν να κατρακυλήσει το ΚΚΕ στα πιο χαμηλά εκλογικά επίπεδα της μεταπολίτευσης.
Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να έχει τελειώσει τον κύκλο του. Ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ απορρόφησε όχι μόνο τους ψηφοφόρους του αλλά και σημαντικό στελεχιακό δυναμικό του. Η ΔΗΜΑΡείναι ένα κόμμα χωρίς μέλλον. Η Άκρα Δεξιά, ως αντισυστημική πολιτική δύναμη, φαίνεται να επιβιώνει. Η Νέα Δημοκρατία κατάφερε να εμποδίσει τη δημιουργία ενός νεοφιλελεύθερου χώρου και μόνο από την Ακροδεξιά χάνει έδαφος. Ένας νέος δικομματισμός φαίνεται να αναβιώνει με το δίπολο Δεξιά-Αριστερά, έκφραση του οποίου θα είναι η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ.
Η μόνη θαμπή ακτίδα φωτός σ’ αυτό το θολό τοπίο ομίχλης, είναι να υπάρξει μια αλλαγή στην Ευρώπη, να πειστεί ή να υποχρεωθεί η Γερμανία να εγκαταλείψει την πολιτική της λιτότητας. Μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική περισσότερο ισορροπημένη ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Βορρά και τον ευρωπαϊκό Νότο μπορεί να δώσει και στην Ελλάδα μια κάποια ελπίδα.
Αυτός ο νέος πολιτικός χάρτης της Ελλάδας δημιουργεί και για την Κύπρο νέα δεδομένα. Στο χώρο της Δεξιάς δεν υπάρχει αμφιβολία πως η παρουσία του Σαμαρά είναι ένα θετικό στοιχείο, δεδομένων των θέσεών του στο Κυπριακό. Στο χώρο του ΣΥΡΙΖΑ, αν κρίνει κανείς από την εποχή του σχεδίου Ανάν, υπάρχουν και δυνάμεις που θα σταθούν στο πλευρό της Κύπρου αλλά και άλλες που θα υιοθετήσουν, όπως και στο παρελθόν, την πολιτική της Νέας Τάξης. Άλλωστε το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στο χώρο της Δεξιάς, ανεξάρτητα των θέσεων Σαμαρά. Δυστύχημα για την Κύπρο αποτελεί η αποδυνάμωση του ΚΚΕ, αρκεί να θυμηθεί κανείς τη σταθερή θέση του ενάντια στο νεοαποικιακό σχέδιο Ανάν.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ε-mail stephanos.constantinides@gmail.com