Σίφνος - Στα μονοπάτια της παράδοσης, ένα νησί από πηλό και αρχοντιά

Το κυκλαδικό νησί αποκτά ολοένα και περισσότερους θαυμαστές στον κόσμο. Αιτία για αυτό δεν είναι μόνο οι φυσικές ομορφιές, η Ακρόπολη του Αγίου Ανδρέα ή τα 360 ξωκλήσια. Αλλά και η δραστηριοποίηση αναγνωρίσιμων, μα και απλών ανθρώπων που επιδιώκουν μέσω αξιόλογων δράσεων να δώσουν στο νησί διεθνή ακτινοβολία και να συνεχίσουν επάξια τη μακραίωνη Ιστορία του.

ΡΟΖΑ ΚΡΑΜΕΡΗ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΥΣΑ ΝΙΚΟΛΕΡΗ

Καυτός ήλιος. Ηχος από τριζόνια και μυρωδιά από αλάτι. «Οσοι θυμούνται τη Σίφνο με τους χωματόδρομους και τα παιδιά να τρέχουν έχουν άλλη νοσταλγία», ομολογεί ο Γιώργος Βερνίκος. Από τις πιο παλιές οικογένειες κρατάει τις ωραιότερες αναμνήσεις από τα καλοκαίρια με τις παρέες όταν ακόμα δεν υπήρχε ηλεκτρικό. «Μια άλλη Ελλάδα. Το ίδιο, όμως, βαθιά συναισθηματική και ας έχουν αλλάξει πολλά από τότε».

Παρελθόν. Μυλόπετρα που χρησίμευε στο γυάλισμα των πήλινων.

Το παράδοξο με τη Σίφνο είναι ότι διατηρεί μια απόκοσμη ηρεμία. To Kάστρο, η πρώτη πρωτεύουσα και αρχαίο άστυ του Ηρόδοτου, η Παναγιά Πουλάτη, ο Μαύρος Πύργος στα Εξάμπελα, τα ορυχεία στις Καμάρες, το ακρωτήρι της Χρυσοπηγής και η Ακρόπολη του Αγιου Ανδρέα. «Η απάντηση στην αιώνια μάχη ανάμεσα στην ανάπτυξη και το περιβάλλον είναι πάντα η ποιότητα», συνεχίζει ο Γιώργος Βερνίκος.
«Αυτή είναι η στιγμή», ομολογεί ο Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης, πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου και με βαθιές οικογενειακές ρίζες στο νησί, «που πρέπει να αποδείξουμε τι μπορούμε να κάνουμε για τον τόπο μας. Το μέλλον της Ελλάδας είναι στην περιφέρεια αλλά χρειάζεται δουλειά, δουλειά, δουλειά».
Τα τελευταία χρόνια, το Πολιτιστικό Κέντρο Σίφνου «Μαριάνθη Σίμου» που υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Ευγενίδου, έχει ξεκινήσει σημαντικό έργο παράλληλα με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού του ζεύγους Λυδίας και Κώστα Καρρά. Από τις 14 μέχρι τις 16 Οκτωβρίου, μάλιστα, οργανώνεται ένα τριήμερο εκδηλώσεων με βραβεύσεις και παρουσίαση των πολιτιστικών μονοπατιών της Σίφνου.

Θέα. Το Αιγαίο Πέλαγος πανταχού παρόν, όπου και αν βρεθείς στη Σίφνο.

«Πρόκειται για έργα σπάνιας λαϊκής σοφίας που συνδέουν τον πολιτισμό, την Ιστορία και την τοπική οικονομία», αναφέρει η Λυδία Καρρά που είχε την πρωτοβουλία μαζί με τις Αμαλία Ζέππου και Εμμανουέλα Μαγγανάρη. «Αποτελούν, μάλιστα, την αιχμή του δόρατος στον περιπατητικό τουρισμό που αυξάνεται όλο και περισσότερο με Γάλλους, Ελβετούς και Γερμανούς, που επιστρέφουν κάθε χρόνο στο νησί περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια και τις ξερολιθιές». Ο στόχος, μάλιστα, είναι κάθε σχολείο να υιοθετήσει το δικό του μονοπάτι πολιτισμού με σκοπό να δημιουργηθεί ένα δίκτυο γνώσης σε όλα τα σχολεία της χώρας.
«Η επιστροφή στη γνησιότητα είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του ελληνικού τουρισμού», επιμένει ο Κώστας Καρράς, αντιπρόεδρος του Europa Nostra που θα βραβεύσει στην ίδια εκδήλωση τους πρωτεργάτες της ανασκαφής της Ακρόπολης του Αγίου Ανδρέα. «Ακόμα και οι ξένοι που έρχονται στο νησί αναζητούν αυτή την ησυχία», εξηγεί η ζωγράφος Μαρία Τζιροζίδου, καθηγήτρια καλλιτεχνικών, που έφτασε πριν τέσσερα χρόνια με διορισμό και αποφάσισε να μείνει μόνιμα με τον αρχιτέκτονα σύζυγό της. «Την πρώτη φορά μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι ακολουθούσες ένα μονοπάτι, έφτανες σε ένα ξωκλήσι και παρόλο που ήταν στην άκρη του νησιού έβλεπες πάντα ένα καντήλι αναμμένο, απόδειξη ότι οι άνθρωποι ξέρουν να αγαπούν τον τόπο τους».

Τέχνη. Η ζωγράφος Μαρία Τζιροζίδου ήρθε στο νησί με διορισμό και αποφάσισε να μείνει.

Η ιστορία συνεχίζεται
Η αλήθεια είναι ότι αν επισκεφτείς μια φορά τη Σίφνο είναι σίγουρο ότι θα επιστρέψεις. «Αν μπορούσα θα έμενα για πάντα», ομολογεί ο Θοδωρής Παπατσαρούχας που έφτιαξε το τοπικό ραδιόφωνο Radio Active 91.3 ενώνοντας Σιφναίους από όλο τον κόσμο. «Κάθε Σεπτέμβρη αυξάνει η ακροαματικότητα από ανθρώπους που έχουν έρθει στο νησί και επιστρέφοντας στην χώρα τους αναζητούν το στίγμα του, διατηρώντας μια νοερή σύνδεση». Ο ίδιος έζησε 10 χρόνια στο Σικάγο πριν αποφασίσει να μοιράσει τον χρόνο του ανάμεσα σε Αθήνα και Σίφνο.

Δύναμη. Ο Λεωνίδας Δημητριάδης - Ευγενίδης μπροστά στο 
Πολιτιστικό Κέντρο Σίφνου «Μαριάνθη Σίμου».

Την ίδια αγάπη έχει και ο Γιάννης Δρακάκης. Ο παππούς, συνονόματος, από τους λιγοστούς τεχνίτες βαρελιών, είχε το μοναδικό καφενείο που ξεκίνησε το 1887. «Η Σίφνος ήταν ταυτισμένη περισσότερο με τα καλοκαίρια», εξηγεί. «Οταν αποφάσισε, όμως, να αποσυρθεί ο παππούς δεν υπήρχε δεύτερη σκέψη. Κλείσαμε με τον αδελφό μου, Νίκο, τις δουλειές στην Αθήνα και ήρθαμε μόνιμα μετατρέποντας το καφενείο σε μεζεδοπωλείο με ρακόμελο, μαστέλο και σιφνέικη ρεβιθάδα στα πήλινα τσουκάλια. Κάθε απόγευμα, μάλιστα, έρχεται στο καφενείο και ο παππούς κρατώντας θέση για τους φίλους του σε μια συνέχεια που περνάει από γενιά σε γενιά».
Οι περισσότεροι που ακολουθούν τα βήματα του πατέρα τους το κάνουν περισσότερο από αγάπη για τον τόπο και λιγότερο για επιβίωση. Απόδειξη ο Βασιλόδημος Θεοδώρου που φτιάχνει ακόμα με τον παραδοσιακό τρόπο στα μεγάλα καζάνια χαλβαδόπιτες, «υποβρύχια», λουκούμια και αμυγδαλωτά για τους γάμους. «Δύσκολη δουλειά και επίμονη αλλά είναι μια τέχνη που δεν πρέπει να σβήσει».

Αρχιτεκτονική. Ασπρα σπίτια, επίπεδες οροφές που συνέλεγαν το νερό της βροχής, 
φλάροι (πήλινες καμινάδες), λιθόστρωτες αυλές, ανεμόμυλοι και περιστερώνες.

Οι Σιφνιοί, άλλωστε, είναι περήφανοι εκτός από τη φύση, την αρχιτεκτονική και την Ιστορία τους, για τη μαγειρική τους με πρώτο διδάξαντα τον Νικόλαο Τσελεμεντέ που άφησε τα Εξάμπελα όταν ήταν παιδί για να ταξιδέψει στον κόσμο και να κάνει περήφανο τον τόπο με την τέχνη του. Αθοτύρα, το τοπικό ανθότυρο, γυλωμένη μανούρα που ωριμάζει σε γύλη (κατακάθι κόκκινου κρασιού), καπαροσαλάτα στιφάδο, λωλή, γλυκό από κίτρινη κολοκύθα και βέβαια, ρεβιθάδα και μαστέλο στα πήλινα, σήματα -κατατεθέντα του νησιού.
«Κάποτε υπήρχαν πάνω από 90 εργαστήρια αγγειοπλαστικής», επισημαίνει ο Αντώνης Ατσόνιος που συνεχίζει την παράδοση του προπάππου του μαζί με τον γιο του, Γιάννη, από το 1870 με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. «Τη δεκαετία του '60 έφευγαν από το Βαθύ πλοία με μαστέλο, τσικάλια, κανάτια, πιθάρια και φλάρους για Ευρώπη, Αίγυπτο και Συρία. Σήμερα, έχουν μείνει μόνο 19 εργαστήρια αγγειοπλαστικής, μοιρασμένα στους οικισμούς. Αλλά δεν το βάζουμε κάτω. Πρόκειται για ένα προσωπικό χρέος απέναντι στην προηγούμενη γενιά».

Εξωστρέφεια. Ο Γιώργος Βερνίκος, ένας από τους πρεσβευτές της Σίφνου στο εξωτερικό.

Στοιχεία


Η Σίφνος με αριθμούς

• 1962 οι έντεκα οικισμοί ανακηρύσσονται προστατευόμενοι ως χώροι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
• 1978 πρώτο βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra για την αναστήλωση του μοναστηριού των Φυρογείων του 16ου αιώνα.
• 200 χλμ. χαραγμένων μονοπατιών και οκτώ διαδρομές πολιτισμού που διασχίζουν το νησί.
• 5-26/8 πραγματοποιείται η έκθεση Diaries με έργα της βραβευμένης φωτογράφου Χρύσας Νικολέρη που παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία το χειμώνα στο Ιδρυμα Ευγενίδου(κτίριο Δημοτικού Σχολείου Αρτεμώνα).

Νέα γενιά. Ο Θοδωρής Παπατσαρούχας έχει τον ραδιοφωνικό σταθμό Radio Active.

Πηγή: www.ethnos.gr
Δημοσιεύτηκε στις 23/07/2012