Τουρκία - Εχει μέλλον το κόμμα του Ερντογάν;

Δέκα χρόνια συμπληρώνονται το Σάββατο από την άνοδό του στην εξουσία

Ο τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ (δεξιά) και η σύζυγός του 

Χαϊρουνίσα υποδέχονται τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν 

και την σύζυγό του Εμινέ στο προεδρικό μέγαρο για την εθνική γιορτή 

της Τουρκίας στις 29 Οκτωβρίου (REUTERS/Mustafa Oztartan)

Δέκα χρόνια ακριβώς συμπληρώνονται το Σάββατο από τις 3 Νοεμβρίου 2002, όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ανέβηκε στην εξουσία στην Τουρκία, ύστερα από μια μακρά περίοδο οικονομικής κρίσης. Μέσα σ' αυτή την δεκαετία πραγματοποιήθηκαν πολλές αλλαγές στη χώρα. Και το ερώτημα είναι για πόσα χρόνια ακόμη θα μπορέσει το ΑΚΡ να κρατηθεί στην εξουσία;

Το 2002 το μετριοπαθές πολιτικό ισλάμ ήρθε σε σύγκρουση με το κεμαλικό βαθύ κράτος για να κατακτήσει την πρωθυπουργία. Σήμερα είναι πλέον κατεστημένο, με πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ερείσματα.

Η επιτυχία του ΑΚΡ οφείλεται εν πολλοίς, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του βρετανικού BBC, στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν _ τον πρώην δήμαρχο Κωνσταντινούπολης του οποίου το πολιτικό ένστικτο και η θυελλώδης ρητορική άγγιξαν την καρδιά των πρώτης και δεύτερης γενιάς εσωτερικών μεταναστών από την επαρχία στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αν και γαλουχήθηκε στο θρησκευτικά συντηρητικό και υπερεθνικιστικό Κόμμα Ευημερίας, ο Ερντογάν αποφάσισε να κάνει στροφή προς το κέντρο με το ΑΚΡ.

Συνοδοιπόρος του είναι ο νυν πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ. Μαζί ίδρυσαν το ΑΚΡ το οποίο αποτίναξε την ταμπέλα του «ισλαμιστικού» και του «εξτρεμιστικού». Ο Ερντογάν πήγε στην Ουάσινγκτον όπου διακήρυξε την προσήλωσή του στο ΝΑΤΟ, έπεισε τις Βρυξέλλες ότι αντιμετώπιζε σοβαρά την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ και διαβεβαίωσε τις αγορές ότι θα έπαιζε με τους κανόνες τους.

Το ΑΚΡ προσέλκυσε ψηφοφόρους που συντάσσονταν με την επιθυμία του Ερντογάν να τα βάλει με τους «πασάδες», τους κεμαλιστές στρατηγούς των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Πολλοί δεν πείστηκαν, κατηγορώντας τον ότι είχε μια μυστική ισλαμική ατζέντα. Ωστόσο η κοσμική ελίτ, που ήταν πιο σφοδρά αντίθετη προς την έλευση του ΑΚΡ στην εξουσία, ήταν εκείνη που «έστρωσε» τον δρόμο στον Ερντογάν. Σε όλη τη δεκαετία του '90, οι ασταθείς κυβερνήσεις συνεργασίας δεν εισήγαγαν καμία μεταρρύθμιση ενώ οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών αυξάνονταν έως και 70% τον χρόνο.

Ωσπου ο Εγκέλαδος χτύπησε την Τουρκία. Η εμπιστοσύνη προς τις κοσμικές κυβερνήσεις καταρρακώθηκε τελείως μετά τον πολύνεκρο σεισμό του 1999. Το ίδιο και η οικονομία: τα επιτόκια αυξήθηκαν κατά αρκετές χιλιάδες τοις εκατό από τη μια μέρα στην άλλη, η λίρα έχασε την μισή αξία της, περισσότερες από 20 τράπεζες πτώχευσαν.

Γι' αυτό όταν οι Τούρκοι πήγαν στις κάλπες στις 3 Νοεμβρίου 2002, κανένα κόμμα της προηγούμενης Βουλής δεν κέρδισε την επανεκλογή του. Επικράτησε το - αδοκίμαστο στην άσκηση εξουσίας -, ΑΚΡ.

Με το ΑΚΡ οι επίπονες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες αντισταθμίστηκαν σύντομα από την επιστροφή της εμπιστοσύνης των αγορών: τα επιτόκια έπεσαν, η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται. Το κόμμα επανεξελέγη άνετα το 2007 και πάλι το 2011. Αν γίνονταν εκλογές σήμερα, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, θα ξαναεκλεγόταν.

Ορισμένοι αναλυτές όμως πιστεύουν ότι το ΑΚΡ άρχισε να παρακμάζει από το 2007. Ο Ερντογάν γίνεται όλο και πιο συγκεντρωτικός. Το «δημοκρατικό άνοιγμα» που εξήγγειλε προς τους Κούρδους αποδείχθηκε άνθρακες. Η φιλία με την Συρία _ η κορωνίδα της πραγματιστικής πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες _ αποδείχθηκε κάθε άλλο παρά πραγματιστική όταν ξέσπασε ο εμφύλιος για την ανατροπή του Ασαντ.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα είναι υποψήφιος για πρόεδρος της Τουρκίας το 2014, την πρώτη φορά που ο ανώτατος άρχοντας θα εκλεγεί άμεσα από τον λαό (και όχι από την Βουλή). Αυτό σημαίνει ότι θα εγκαταλείψει το κόμμα στο οποίο κυριαρχεί επί τόσο καιρό.

Το πρόβλημα του ΑΚΡ είναι, σύμφωνα με το BBC, ότι έχει χάσει τον μεταρρυθμιστικό του ζήλο. Η κυβέρνηση έχει επαναπαυτεί στις επιτυχίες της _ κατάφερε να παραμερίσει τους στρατιωτικούς, τους δικαστικούς και όλο το κοσμικό κατεστημένο _ ενώ 8.000 κούρδοι αντιφρονούντες σαπίζουν στις τουρκικές φυλακές αναμένοντας να δικαστούν και η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, ανέδειξε την Τουρκία του Ερντογάν σε μία θλιβερή πρώτη θέση: είναι η χώρα με τους περισσότερους φυλακισμένους δημοσιογράφους.

Το ΑΚΡ δηλώνει πεπεισμένο ότι θα βρίσκεται στην εξουσία το 2023 για να γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της τουρκικής δημοκρατίας. «Αν είναι να γιορτάσει και η Τουρκία, το ΑΚΡ πρέπει να ξαναβρεί τις μεταρρυθμιστικές του ρίζες», καταλήγει η ιστοσελίδα του βρετανικού καναλιού.

Πηγή: www.tovima.gr

Δημοσιεύτηκε στις 02/11/2012