Πόσο επίκαιρος είναι ο στίχος του Εμπειρίκου: «Πάρε τη λέξη μου, δος μου το χέρι σου».

Τα άλλα δάνεια

Οι ελληνικές λέξεις ήταν το παραγωγικό κεφάλαιο πάνω στο οποίο η Ευρώπη τόκισε τον πολιτισμό της. Μήπως λοιπόν αφού πήρε τις λέξεις μας θα πρέπει να μας δώσει το χέρι της;

 Κώστας Γεωργουσόπουλος

Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι διαβόητοι Ευρωπαίοι και υπερατλαντικοί εταίροι μας δεν είχαν ακόμα αποφασίσει αν θα βάλουν το χέρι τους στα ευρύχωρα θυλάκια των ενδυμάτων τους (θα έλεγα των επενδύσεών τους) για να στηρίξουν μια χώρα η οποία στο κάτω κάτω δεν μπόρεσε ούτε να εξαγοράσει το μαρτυρικό αίμα της νεολαίας της που θυσιάστηκε για τις αξίες που σήμερα μεγαλαυχεί πως τις υπερασπίζεται και τις εξάγει η Ευρώπη. Και δεν έφτασε ο ποταμός των αιμάτων και των δακρύων. Οι βάρβαροι κατακτητές σήκωσαν και τις καταθέσεις του μικρέμπορου, του αγρότη, του υπαλλήλου, τα επιδόματα ανεργίας για να τα μετατρέψουν σε Μάνλιχερ και σφαίρες για να εκτελούν στην Καισαριανή όσες φωνές τολμούσαν να φωνάξουν «Ελευθερία».

 Ας μιλήσουμε λοιπόν για ΔΑΝΕΙΑ, για χρησιδάνεια και αντιδάνεια. Και πρώτα πρώτα, υπάρχουν μόνο δάνεια και τοκοχρεολύσια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Υπάρχουν καταθέσεις μόνο στις μπάνκες των τοκογλύφων, των αργυραμοιβών, των σαράφηδων και ενεχυροδανειστών; Και τα ΔΑΝΕΙΑ των λέξεων; Τα δάνεια του σημασιολογικού φορτίου των λέξεων; Μήπως κάποτε θα πρέπει να ανοίξουμε και τις ευρωπαϊκές θυρίδες καταθέσεων για να λογαριάσουμε τι δανείστηκαν και σε ποιο κεφάλαιο τόκισαν τον πολιτισμό τους; Γιατί βέβαια και ο πολιτισμός ένα παραγωγικό κεφάλαιο είναι και χρειάζεται μαγιά για να φουσκώσει το καρβέλι.

Οταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέρρευσε, πλημμύρισε η Ευρώπη από τις βαρβαρικές φυλές που, όπως γνωρίζει η Ιστορία, έρχονται πάντα να πληρώσουν το πολιτιστικό, πολιτικό ή πληθυσμικό κενό. Γότθοι, Βησιγότθοι, Αλαμαννοί, Γαλάτες, Ούννοι, Σλάβοι κ.τ.λ. κατέκτησαν με την πολεμική τους οργή και την ανάγκη να βρουν ζωτικό χώρο τη γηραιά Ευρώπη. Για να λείψει κάθε παρεξήγηση, αναφέρομαι σε βαρβάρους με την πρώτη, κυριολεκτική, σημασία που είχε ο όρος στα αρχαία ελληνικά: οι αλλόγλωσσοι. Νομάδες οι περισσότεροι επήλυδες, χρειάστηκε να δημιουργήσουν οργανωμένες κοινωνίες, να εφεύρουν θεσμούς και να αφηγηθούν με κάθε μέσο την εποποιία τους, την πορεία τους από τις στέπες και τον πλάνητα βίο στη μόνιμη εγκατάσταση και στην αδήριτη ανάγκη για ασφάλεια, νομιμότητα και φυλετικό μύθο. Επρεπε να ξανααφηγηθούν την ιστορία τους επαναλαμβάνοντας το μοντέλο των αρχαίων λαών, των Αιγυπτίων, των Ινδών, των Κινέζων, των Ρωμαίων και των Ελλήνων. Κατά το σχήμα των πρώτων ευρωπαίων φιλοσόφων της ιστορίας έως τον Σπένγκλερ, να διατρέξουν την επική, τη λυρική και την τραγική τους περίοδο. Και επειδή δεν είχαν παρελθόν, δανείστηκαν ακόμη και με τη βία - αναγκαστικό δάνειο λέγεται αυτό - θεσμούς, μορφές, αξίες και ιδέες από τους λαούς με βάθος ιστορίας και εμπειρίας.

Και βέβαια δανείστηκαν λέξεις και σημασίες για να θεραπεύσουν τις άμεσες ανάγκες τους. Και έκτοτε με αυτές τις λέξεις υπάρχουν, αυτές τοκίζουν και αυτές δανείζουν σ' όσους δεν τις έχουν και συχνά τις επαναδανείζουν σε λαούς από τους οποίους τις δανείστηκαν - αντιδάνεια.

Το πολιτιστικό κεφάλαιο της Ευρώπης, από την Ανταρκτική έως τη Μάλτα και από την Ανδαλουσία έως το Βλαδιβοστόκ, είναι ρωμαϊκό και ελληνικό. Ας αφήσω τους Ιταλούς της σημερινής κρίσης να το διαπραγματευτούν για λογαριασμό τους. Εχουμε λοιπόν και λέμε: Η Ευρώπη δανείστηκε από την ελληνική τράπεζα θεσμών, αξιών και ιδεών τα εξής ομόλογα: τις λέξεις Ιστορία, Δημοκρατία, Πολιτική, Οικονομία, Τεχνική, Λόγος, Μουσική, Θέατρο, Ποίηση, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Νόμισμα, Ιδέα, Πρακτική, Θεολογία, Φιλοσοφία, Παιδεία, Ρητορική, Τραγωδία, Κωμωδία, Επος, Λυρισμός και χίλιες άλλες.

Αυτά τόκισαν, αυτά κεφαλαιοποίησαν, αυτά εκμεταλλεύτηκαν, αυτά πούλησαν και συχνά μας τα έστελναν με καινούργιο αμπαλάζ και δική τους φίρμα ως αντιδάνεια.

Αυτά τα χρέη πότε θα μας τα γυρίσουν πίσω; Δεν λέω, μας έστελναν συχνά πανωτόκια, πολλαπλασίασαν, όπως ο δούλος της παραβολής, το δηνάριο που τους εμπιστευθήκαμε. Αλλά ας μη ξεχνούν «τ' ομόλογο» γιατί, όταν ένας δανειστής αδικείται, μπορεί να θυμώσει και να απαιτήσει να ΕΠΙΣΤΡΑΦΟΥΝ στο ακέραιο οι λέξεις του, οι σημασίες, οι αξίες και οι ιδέες που κουβαλάνε. Τι θα γίνει αν η ανοιχτομάτα (= Ευρώπη) επικράτεια πρέπει να βρει αλλού κεφάλαια για να τοκίσει την Ιστορία, τη Δημοκρατία, τη Φιλοσοφία και κυρίως την Οικονομία της (που την καίει); Τίποτε δεν τη γλιτώνει τότε: γιατί ούτε πολιτικός ούτε ιδιώτης θα είναι ο Ευρωπαίος. Γιατί το idiot ελληνική λέξη είναι.

Πόσο επίκαιρος είναι ο στίχος του Εμπειρίκου: «Πάρε τη λέξη μου, δος μου το χέρι σου».