Πολιτική ρήξης και δημοκρατία

Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ j.paraskevopoulos@eleftherotypia.net

Για να σκεφτούμε με συνέπεια και συνοχή το θέμα της ρήξης πρέπει πρώτα απ' όλα να αναλογιστούμε πως η ώρα της ρήξης (ευλογημένη ή μη) δεν είναι κάτι που αποφασίζεται από την κορυφή, δηλαδή από την πολιτική ηγεσία. Δεν είναι κάτι που αποφασίζεται από κανένα.

Η πολιτική δεν είναι αυτόνομη, αλλά όργανο και μοχλός κοινωνικών και οικονομικών πιέσεων. Αρα, η ρήξη που θα αποφασίσει ο πολιτικός δεν είναι άλλη από τη ρήξη που έχει προηγηθεί στους κόλπους της κοινωνίας και αυτό είναι τόσο βέβαιο, ώστε να μας επιτρέπεται να πούμε πως ο πολιτικός στην πραγματικότητα όταν αποφασίζει ρήξεις καλείται να ανταποκριθεί σε κάτι ήδη υπαγορευμένο. Το θέμα είναι αν θα το κάνει.
Οι κυβερνήσεις, που διοικούν αποκλειστικά ως θεματοφύλακες συντηρητικών επιλογών, αστυνομεύουν την ομαλή πορεία των πραγμάτων και αποκρούουν κάθε ιδέα ανανέωσης, μπορεί να ασκούν εξουσία περιφρουρώντας το παραδοσιακό και το συνηθισμένο, σίγουρα όμως δεν ασκούν πολιτική, που σημαίνει ανατροπή του αναχρονιστικού και του καθιερωμένου. Η πολιτική ή θα είναι ανατρεπτική ή δεν θα είναι πολιτική.

Ο ταν η ρήξη που υφίσταται στο κοινωνικό επίπεδο αδυνατεί να προσλάβει πολιτική έκφραση, τότε σοβεί ακέφαλη και αενάως συγκρουσιακή, υπονομεύοντας την κοινωνική εξέλιξη και συνοχή. Το παλαιό και το νέο συνυπάρχουν παθολογικά χωρίς να δοθεί το σύνθημα της μάχης, δηλαδή της αναμέτρησής τους στο πολιτικό πεδίο.
Οταν κανένα κόμμα δεν αναλαμβάνει την ευθύνη της πολιτικής εκπροσώπησης του νέου, τότε κανένα δεν παράγει πολιτική αλλά σκέφτεται μόνο τη νομή της εξουσίας. Η τελευταία δεν θα μείνει, βέβαια, στα χέρια των πολιτικών -ποτέ δεν μένει- αλλά μη έχοντας παραδοθεί στο καινούργιο μοιραία θα επιστρέψει στο παλιό, δηλαδή στην κρατική παραλυσία και στην κοινωνική συντήρηση. Αφήνοντας την κοινωνία στην κρίση και τους πολιτικούς στην παραζάλη...
Οταν η οικονομική κρίση κατέφτασε στην Ελλάδα, πρωτίστως ως χρηματοπιστωτικός κίνδυνος, συνάντησε μια νοσούσα οικονομία και ένα αναχρονιστικό κράτος. Η διοίκηση ήταν αντιπαραγωγική, ικανή μόνο για να καταστέλλει κάθε προοδευτική πρωτοβουλία και καινοτόμο απόπειρα. Το φορολογικό σύστημα δίχαζε τους πολίτες, καθώς οι μισοί έτρεφαν τους υπόλοιπους μισούς. Το ασφαλιστικό ήταν μια τρελή ιστορία που άλλους αδικούσε, άλλους κακομάθαινε και από το οποίο τελικά όλοι κινδύνευαν.
Τ ο χρήμα διέτρεχε χωρίς παραγωγικό υπόβαθρο τις κοινωνικές τάξεις, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν νέες οικονομικές ομάδες χωρίς αντίστοιχη κοινωνική κουλτούρα. Ο νεοπλουτισμός, χώρια από την ύποπτη προέλευσή του και την αναπόφευκτα αντιαισθητική συμπεριφορά του, πυροβολούσε τον κοινωνικό ιστό. Το ήδη έωλο οικονομικό σύστημα και οι σκοροφαγωμένες κρατικές δομές ταράχτηκαν συθέμελα. Τότε η κυβέρνηση αρκέστηκε στο να εγγυηθεί καταθέσεις και τραπεζικές υποχρεώσεις.
Οταν η κρίση έπληξε την παραγωγή η κυβέρνηση παραδόθηκε στο παραδοσιακό, κλείνοντας τα μάτια στο καινούργιο, παρ' ότι το τελευταίο ξεφώνιζε εκκωφαντικά.
Οταν τέλος η κρίση γιγαντώθηκε ως κρίση δημόσιου δανεισμού, κυβέρνηση και τρόικα εξαπέλυσαν λιτότητα και φορολογική επιδρομή, στεγνώνοντας την αγορά, σκοτώνοντας την κατανάλωση και αποτελειώνοντας την παραγωγική βάση της χώρας.
Η ρήξη, που χρόνια υπέβοσκε αλλά πάντοτε τελευταία στιγμή αποτρεπόταν, πότε με κοινοτικά κονδύλια, πότε με αλόγιστες παροχές και πότε με πλαστικό χρήμα, είναι πλέον εδώ. Στοιχειώνει κοινωνία και οικονομία, δομές και λειτουργίες και μόνο η πολιτική εξουσία κάνει την ανύποπτη, αποφεύγοντας να πάρει θέση.
Οταν η πολιτική εξουσία δεν βολεύεται με το παλιό αλλά ταυτόχρονα τρέμει το καινούργιο, απομένει άπραγη και παραλυμένη. Οταν στο κοινωνικό πεδίο λυσσούν οι ανταγωνισμοί και οι αντιπαραθέσεις, όταν το καινούργιο ψάχνει απεγνωσμένα πολιτική στήριξη και εκπροσώπηση και το πολιτικό σύστημα κωφεύει, τότε η ρήξη θα μετατραπεί σε κοινωνική κρίση, πολιτική αστάθεια και -το χειρότερο- πολιτειακή αποδυνάμωση.
Οταν η πολιτική δεν παρακολουθεί τα κοινωνικά δρώμενα τόσο το χειρότερο για τη δημοκρατία, η κοινωνία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα επιβιώσει. Ακόμη και αν το τελευταίο δεν ισχύει απόλυτα, είναι πάντως σίγουρο ότι η δημοκρατία θα δοκιμαστεί αγρίως, πολύ προτού αποσαθρωθεί η κοινωνία. Οπως και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής, έτσι και στην κοινωνία, μπορεί να έχεις ή ομοιομορφία ή αντιπαλότητα. Δεν μπορείς, όμως, να τα έχεις και τα δύο.

Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 25 Ιανουαρίου 2013