Κύπριοι στην επαναστατημένη Ελλάδα

ΕΚ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΣ

Κύπριοι στο Ναύπλιο του 1821

Του Πέτρου Παπαπολυβίου*

ΟΠΩΣ έχουμε ξαναγράψει, σε αυτή τη στήλη, η κυπριακή ιστοριογραφία ευτύχησε, από το 2008, χάρη στην επιμονή και το ερευνητικό πάθος του Γιώργου Χατζηκωστή, να υποδεχθεί το τρίτομο έργο «Αρχείον Ροδίωνος Π. Γεωργιάδη». Τα έγγραφα που δημοσιεύονται, από το Αρχείο του ήρωα της Εθνικής Αντίστασης, Ροδίωνος Γεωργιάδη, συγκεντρώθηκαν το 1940 στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στην Αθήνα. Σήμερα, σχεδόν εβδομήντα χρόνια από τον εντοπισμό και την αντιγραφή των εγγράφων, έχουμε στη διάθεσή μας ένα πολύτιμο corpus πηγών για την ποικιλόμορφη κυπριακή συμμετοχή στον αγώνα της παλιγγενεσίας του 1821.
Από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές που αναδεικνύονται από τα έγγραφα του «Αρχείου Ροδίωνος Γεωργιάδη», είναι η ύπαρξη στο Ναύπλιο, έδρα της διοίκησης της επαναστατημένης Ελλάδας, μιας μικρής δραστήριας «κυπριακής παροικίας».
Την 1η Σεπτεμβρίου 1824 ο Χαράλαμπος Μάλης, από τους πιο γνωστούς Κύπριους αγωνιστές, πρώτος γενικός γραμματεύς του «Μινιστερίου της Θρησκείας» της ελεύθερης Ελλάδας, με αίτησή του ζητά από τον υπουργό Εσωτερικών Γρηγόριο Δικαίο (τον Παπαφλέσσα) όπως η «εθνική οικία», που είχε επιδιορθώσει και εγκατασταθεί ο συμπατριώτης του Νικόλαος Θησεύς και στην οποία διέμενε και ο ίδιος, να παρέμενε στην κατοχή των «ενταύθα διά τας υποθέσεις της Κύπρου διατριβούντων Κυπρίων» και να μην έβγαινε στη δημοπρασία. Από την επιστολή του Μάλη παραθέτουμε αποσπάσματα:
«Σας είναι γνωστόν πώς η υπόθεσις της Πατρίδος μου απαιτεί το να ευρίσκεται πάντοτε ενταύθα εις Ναύπλιον ένας ή δύο πατριώτες μου Κύπριοι, διά να αναφέρουν τας υποθέσεις των εις την Διοίκησιν, μάλιστα αν βοηθήση ο Θεός και ενεργηθή το οποίον είχα προβάλει σχέδιον. [Εννοεί το γνωστό απελευθερωτικό του σχέδιο για την Κύπρο]. Αλλά και τούτου μη γενομένου, όπερ δεν ελπίζεται, πάλι ήτον αναγκαίον ένας άνθρωπος να καιροφυλαχτή, έως ου δοθείσης ευκαιρίας, να ενεργήση και διά την Κύπρον.
Αλλ’ ούτοι οι άνθρωποι έπρεπε να έχουν στοχάζομαι και κατοικίαν και το Έθνος διά το οποίον και ημείς το κατά δύναμιν και υπέρ δύναμιν ηγωνίσθημεν δεν ήθελε τοις το αρνηθή. Χάρις μικρά προς το Έθνος, εις ημάς δε μεγάλη τιμή και υποχρέωσις, και η τελευταία παρηγορία αντί της Πατρίδος μας την οποίαν υστερήθημεν ένεκα του Ελληνικού Έθνους. (...) Εγώ δι’ όσα έχω να λαμβάνω από το Έθνος ποτέ δεν έδωσα αναφοράν, αλλ’ υπέφερα δυστυχίαν, βλέπων την ανάγκην του Έθνους, αλλά τώρα οπού βλέπω, ότι οι αληθώς θυσιάσαντες υπέρ πατρίδος παραθεωρούνται, και μόνον όσοι έχουν χρήματα, και όσοι ήλθον προχθές, εκπηδώσι, διά τούτο τη αληθεία είναι μωρία αν και εγώ ησυχάζω, ώστε να μην έχω μίαν τρύπαν να σκεπάσω το κεφάλι μου.
Σας παρακαλώ λοιπόν να ενεργήσετε, οπού αυτό το σπήτι να μείνη εις τους Κυπρίους, διά να ενεργούν τας υποθέσεις της Κύπρου, ή να ενοικιασθή εις ημάς με το πρέπον ενοίκιον, ή τέλος, αν πωληθή να μας δωθή με διορίαν έξη επτά μηνών».
Οι συνήθεις αδικίες εις βάρος των «αληθώς θυσιασάντων υπέρ πατρίδος»...
*Ο Π. Παπαπολυβίου είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.