Πολ Κρούγκμαν : Εκμετάλλευση της οικονομικής κρίσης για να καταστραφεί το τελευταίο αντίβαρο στην πολιτική ισχύ των μεγάλων επιχειρήσεων και των πλουσίων

Δόγμα σοκ αλά ελληνικά

Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

Γράφει η γνωστή ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν, στο βιβλίο της «Το δόγμα του σοκ, Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Λιβάνη»): «Το 1982 ο Μίλτον Φρίντμαν έγραψε το ακόλουθο απόσπασμα που άσκησε μεγάλη επιρροή και συνοψίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δόγμα του σοκ:»"Μόνο μια κρίση -είτε είναι είτε απλώς εκλαμβάνεται ως πραγματική- οδηγεί σε πραγματικές αλλαγές.

Οταν ξεσπάει μία κρίση, οι δράσεις που αναπτύσσονται εξαρτώνται από τις περιρρέουσες ιδέες. Πιστεύω ότι αυτή πρέπει να είναι η βασική λειτουργία μας: να αναπτύσσουμε εναλλακτικές πολιτικές που θα αντικαταστήσουν τις υπάρχουσες, να τις διατηρούμε ζωντανές και διαθέσιμες έως ότου το πολιτικά αδύνατον καταστεί πολιτικά αναπόφευκτο".

»Το είδος της κρίσης που είχε κατά νου ο Φρίντμαν δεν ήταν στρατιωτική, αλλά οικονομική, συνεχίζει η Κλάιν. Αυτό που εννοούσε ήταν πως, υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι οικονομικές αποφάσεις λαμβάνονται στη βάση μιας διελκυστίνδας ανάμεσα σε αντικρουόμενα συμφέροντα: οι εργαζόμενοι επιθυμούν θέσεις εργασίας και αυξήσεις, οι ιδιοκτήτες επιδιώκουν χαμηλούς φόρους και χαλαρές ρυθμίσεις, και οι πολιτικοί προσπαθούν να επιτύχουν μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις αντικρουόμενες δυνάμεις.
»Ωστόσο, αν ξεσπάσει μια οικονομική κρίση και είναι αρκετά σοβαρή (η κατάρρευση ενός νομίσματος, ένα κραχ στην αγορά, μία μείζων ύφεση), επισκιάζει όλα τα άλλα και οι ηγέτες είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο -ή ισχυρίζονται πως είναι αναγκαίο- εν ονόματι της αντιμετώπισης μιας κατάστασης έκτατης ανάγκης.
»Κατά μία έννοια, οι κρίσεις είναι περίοδοι αναστολής της δημοκρατίας-κενά στο συνηθισμένο πολιτικό βίο, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν φαίνεται να υφίσταται η ανάγκη για συγκατάθεση και συναίνεση».
Τα όσα γράφει η Κλάιν αφορούν το πείραμα Χιλή και τη χούντα του Πινοσέτ. Η ίδια συνταγή εφαρμόζεται ωστόσο και στην Ελλάδα και μάλιστα από ένα κόμμα υποτίθεται σοσιαλιστικό. Μπορεί τυπικά να μην υπάρχει «αναστολή της δημοκρατίας» στη χώρα μας, αλλά σίγουρα η πολιτική της κυβέρνησης, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και οι συνεχείς κοινωνικές αντιδράσεις, δεν έχει την απαραίτητη συγκατάθεση και συναίνεση.
Γιατί αν την είχε, δεν θα έλεγε άλλα, προεκλογικά, ο κ. Παπανδρέου για να υφαρπάξει την ψήφο του ελληνικού λαού ούτε θα έπαιζε με δήθεν πιστόλια ο κ. Παπακωνσταντίνου, την ίδια στιγμή που ο πολιτικός του προϊστάμενος ετοίμαζε την έλευση του ΔΝΤ.
Στην Ιρλανδία η κυβέρνηση Κόουεν παραιτήθηκε, αφού βέβαια έδεσε χειροπόδαρα τη χώρα πρώτα με το Μνημόνιο, για να καταποντιστεί στις τελευταίες εκλογές από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που ζητούν -αν μη τι άλλο- επαναδιαπραγμάτευση των όρων της δανειακής σύμβασης με το ΔΝΤ και την Ε.Ε., αψηφώντας το δίλημμα «χρεοκοπία ή χάος».
Η φιλοσοφία του «δόγματος σοκ», της πλήρους ανατροπής των εργασιακών σχέσεων και το φόρτωμα της κρίσης όχι στους λίγους που την προκάλεσαν αλλά στους πολλούς που ούτε χρηματιστήρια ορίζουν ούτε τράπεζες διοικούν, δεν αφορά βέβαια μόνο την Ελλάδα, ούτε καν την περιφέρεια της ευρωζώνης.
Εγραφε πρόσφατα στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», ο κάθε άλλο παρά ριζοσπάστης νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν: «Αυτό που συμβαίνει στο Ουισκόνσιν είναι... μια προσπάθεια για εκμετάλλευση της οικονομικής κρίσης για να καταστραφεί το τελευταίο αντίβαρο στην πολιτική ισχύ των μεγάλων επιχειρήσεων και των πλουσίων». Από την Αθήνα ώς το Ουισκόνσιν ένα είναι το «δόγμα σοκ».

litsis@enet.gr