Το μέλλον του βιβλίου

 Νίκος Μπακουνάκης 

 Θάνατοι

«Οι απαραίτητοι κρίκοι για ένα βιβλίο – έντυπο ή ηλεκτρονικό – είναι ο συγγραφέας και ο αναγνώστης» δήλωσε µε κάποια αυταρέσκεια στην εφηµερίδα «The New York Times» (16 Οκτωβρίου) ο Ράσελ Γκραντινέτι, ένα από τα στελέχη της Amazon.

Υπονοούσε ότι οι άλλοι ενδιάµεσοι κρίκοι στην αλυσίδα του βιβλίου – ο εκδότης, ο λογοτεχνικός πράκτορας, ο διανοµέας, ο βιβλιοπώλης, ο κριτικός – είναι άχρηστοι, σχεδόν παράσιτα, που ζουν σε βάρος του µοναδικού δηµιουργού, του συγγραφέα. Ηταν µια συνέντευξη και δηλώσεις εκ του πονηρού, καθώς η Amazon, έχοντας κυριαρχήσει στον χώρο των ηλεκτρονικών παραγγελιών και της διανοµής, ετοιµάζεται να µπει δυναµικά και στον χώρο των εκδόσεων.

 

Όλα τα άρθρα του συντάκτη σε RSS

 Εχει αναγγείλει γι’ αυτό το φθινόπωρο την έκδοση 122 τίτλων, σε χάρτινη και ηλεκτρονική µορφή, και στηρίζεται σε συγγραφείς µπεστ σέλερ ή... µπλοκµπάστερ. Ενας από αυτούς είναι η ηθοποιός τηλεοπτικών σειρών Πένι Μάρσαλ. Η Amazon πλήρωσε 800.000 δολάρια για την απόκτηση των αποµνηµονευµάτων της. Ο άλλος είναι ο συγγραφέας Τιµ Φέρις, που γράφει βιβλία του τύπου «The 4-hour Chef» («Πώς θα γίνετε µάστερ της κουζίνας σε τέσσερις ώρες») ή «The 4-hour Body» («Πώς θα αποκτήσετε ένα σώµα-γλυπτό σε τέσσερις ώρες»).

Η Amazon θα αναπτύξει την εκδοτική δριαστηριότητά της σε τρεις τοµείς: επιστηµονική φαντασία, θρίλερ και βιβλία γενικού ενδιαφέροντος. Εχει προσλάβει µάλιστα επαγγελµατίες από παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους αλλά κυρίως στηρίζεται στην πραγµατικότητα που έχει διαµορφωθεί στην αµερικανική αγορά και ακούει στο όνοµα «αυτοέκδοση». Το 2008, για πρώτη φορά στην εκδοτική ιστορία των ΗΠΑ, ο αριθµός των αυτοεκδόσεων ξεπέρασε τον αριθµό των εκδόσεων που είχαν τη σφραγίδα ενός παραδοσιακού εκδοτικού οίκου και φυσικά είχαν πληρωθεί από αυτόν. Φυσικά υπάρχουν αντιδράσεις. Στις ΗΠΑ, µε τη µακρά εκδοτική παράδοση, το βάρος των εκδοτών, των επιµελητών, των κριτικών αλλά και των λογοτεχνικών πρακτόρων που λειτουργούν πολλές φορές ως σύµβουλοι ακόµη και στο επίπεδο του περιεχοµένου είναι καθοριστικό. Είναι φανερό ότι ο εκδότης δεν είναι απλώς ένας ενδιάµεσος εµπορικός κρίκος.

Το ίδιο συµβαίνει και στην Ευρώπη, όπου η εκδοτική κουλτούρα έχει βαθιές ρίζες, όχι µόνο στη Βρετανία αλλά ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερµανία ή η Γαλλία. Ποιος µπορεί να ισχυριστεί ότι ο Ζούρκαµπ στη Γερµανία ή ο Γκαλιµάρ στη Γαλλία είναι απλώς εµπορικοί διάµεσοι που κερδίζουν από το ταλέντο των συγγραφέων τους; Κανείς. Αντίθετα, µπορούµε να πούµε ότι συγγραφείς, ακόµη και ό,τι ονοµάζουµε λογοτεχνική σκηνή, είναι δηµιουργήµατα εκδοτών. Ανεξαρτήτως των αντιδράσεων, το πείραµα της Amazon έχει ενδιαφέρον καθώς πολλοί περιµένουν να δουν αν στον χώρο του βιβλίου γίνει αυτό που έχει γίνει – µε επιτυχία – στον χώρο της µουσικής: η οικειοποίηση του περιεχοµένου από το iPod, iPhone κτλ.

Μερικοί πηγαίνουν ακόµη πιο πέρα. Μιλούν πλέον για τον θάνατο του βιβλίου έτσι όπως το ξέρουµε σήµερα. Είναι ακόµη ένας θάνατος που περιµένουµε – ελπίζοντας να διαψευστούµε, τουλάχιστον όσοι δεν πιστεύουµε στη µετά θάνατον ζωή. Γιατί υπάρχουν και σοβαρότεροι θάνατοι, όπως αυτή των χωρών σαν τη δική µας. Το είπε καλά µια παλιά καραβάνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ο Ζακ Ντελόρ, σε µια συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Le Monde» (19 Οκτωβρίου). Τα µέτρα της τρόικας οδηγούν την Ελλάδα να πεθάνει θεραπευµένη.