Οστεοπόρωση, η σιωπηλή επιδημία

Υπεύθυνος: Επιμέλεια Σ. ΝΕΤΑ

Η οστεοπόρωση είναι μία χρόνια ασθένεια, με την οποία τα οστά καθίστανται πορώδη και εύθραυστα. Η πυκνότητα του οστού μειώνεται και η ποιότητά του επιδεινώνεται, οδηγώντας σε εξασθένηση του σκελετού και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων, κυρίως στη σπονδυλική στήλη, στον καρπό, στο ισχίο, στη λεκάνη και στον ανώτερο βραχίονα. Η οστεοπόρωση εάν δεν προληφθεί ή αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να εξελιχθεί χωρίς έκδηλη συμπτωματολογία έως ότου συντελεστεί οστεοπορωτικό κάταγμα.

Τα οστά είναι ζωντανοί ιστοί με σκληρή εξωτερική στιβάδα που ονομάζεται φλοιώδες οστό, το οποίο περιβάλλει το μαλακό, εσωτερικό σπογγώδες οστό.
Η διαδικασία σχηματισμού του οστού από τον οργανισμό διαρκεί έως την ηλικία περίπου των 30 ετών. Παράλληλα, το οστό βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία αποδόμησης, η οποία ακολουθείται από τον σχηματισμό του οστού. Με την πάροδο του χρόνου, ο ρυθμός οστικής αποδόμησης υπερβαίνει εκείνον του οστικού σχηματισμού, οδηγώντας σε απώλεια της οστικής πυκνότητας και τελικά σε οστεοπόρωση. Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης επειδή τα οιστρογόνα, τα οποία μειώνονται κατά την εμμηνόπαυση, διαδραματίζουν σημαντικό οστεοπροστατευτικό ρόλο στον οργανισμό. Η οστεοπόρωση και τα οστεοπορωτικά κατάγματα αποτελούν κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Επίπτωση και επιπολασμός
Συχνά αναφερόμενη και ως η «σιωπηλή επιδημία», η οστεοπόρωση συνιστά ένα παγκόσμιο πρόβλημα, του οποίου η σημασία ολοένα και αυξάνεται, δεδομένης όχι μόνο της αύξησης αλλά και της γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε πρόσφατα την οστεοπόρωση ως ένα πρόβλημα υγείας υψίστης σημασίας μαζί με άλλες μείζονες μη μεταδοτικές παθήσεις.
Παρά τη διαθεσιμότητα θεραπειών για την οστεοπόρωση για περισσότερα από 10 χρόνια, ο αριθμός των οστεοπορωτικών καταγμάτων παραμένει σημαντικός.
Εκατομμύρια οι πάσχοντες
Παγκοσμίως:Περισσότερα από 75 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ πάσχουν από οστεοπόρωση. Τα περισσότερα άτομα παρουσιάζουν διά βίου κίνδυνο να υποστούν κατάγματα στον καρπό, στο ισχίο και στους σπονδύλους, ο οποίος εκτιμάται περίπου σε 15%, ποσοστό παρόμοιο με εκείνο της στεφανιαίας νόσου.
Ευρώπη: Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, περίπου 3,8 εκατομμύρια άτομα έχουν υποστεί οστεοπορωτικά κατάγματα, εκ των οποίων 0,89 εκατομμύρια ήταν κατάγματα ισχίου. Στην Ευρώπη, μία στις τρεις γυναίκες και ένας στους πέντε άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών θα υποστούν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Ηνωμένες Πολιτείες: Στις ΗΠΑ, σήμερα, υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια άτομα πάσχουν ήδη από οστεοπόρωση.
Σχεδόν 34 εκατομμύρια Αμερικανοί εκτιμάται ότι έχουν χαμηλή οστική μάζα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Αυστραλία: Περίπου 600.000 Αυστραλοί (3% του πληθυσμού) έχουν διαγνωστεί με οστεοπόρωση, εκ των οποίων το 85% είναι γυναίκες και το υπόλοιπο 15% είναι άνδρες.
Η συχνότητα εμφάνισης νέων οστεοπορωτικών καταγμάτων προβλέπεται επίσης να αυξηθεί από 1 κάθε 8,1 λεπτά το 2001 σε 1 κάθε 3,7 λεπτά το 2021.
Σε σύγκριση με τα κατάγματα ισχίου, τα κατάγματα που δεν εντοπίζονται στο ισχίο ή τη σπονδυλική στήλη συντελούν στη μεγαλύτερη χρήση εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών, στις οποίες περιλαμβάνονται:
*Επισκέψεις σε ιατρούς.
*Επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών.
*Φυσιοθεραπεία.
*Διαγνωστική ακτινολογία.
*Φαρμακευτικές αγωγές.
*Χρήση ασθενοφόρων.
*Προμήθειες ορθοπεδικών προϊόντων.
Αυξανόμενο φορτίο το κόστος
Το οικονομικό φορτίο της οστεοπόρωσης είναι συγκρίσιμο με εκείνο άλλων σοβαρών χρόνιων παθήσεων. Σε γυναίκες ηλικίας άνω των 45 ετών, η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης συνεπάγεται περισσότερες ημέρες νοσηλείας από πολλές άλλες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη, της καρδιακής προσβολής και του καρκίνου του μαστού.
Σε ολόκληρο τον κόσμο το κόστος νοσηλείας με το οποίο επιβαρύνονται τα συστήματα υγείας λόγω της οστεοπόρωσης είναι σημαντικό.
Το ετήσιο άμεσο κόστος της θεραπείας των οστεοπορωτικών καταγμάτων που συντελούνται στον εργασιακό χώρο στην Ε.Ε., τον Καναδά και τις ΗΠΑ εκτιμάται περίπου σε 48 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά ανά έτος. Ειδικότερα, υπολογίζεται ότι:
*Στην Ε.Ε. υπερβαίνει τα 17 δισεκατομμύρια δολάρια.
*Στις ΗΠΑ υπερβαίνει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
*Στον Καναδά υπερβαίνει τα 1,9 δισεκατομμύριο δολάρια.
Παρά την αυξανόμενη ενημέρωση του κοινού σχετικά με την οστεοπόρωση, ο αριθμός των οστεοπορωτικών καταγμάτων αναμένεται να αυξηθεί, ενώ παράλληλα με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού στην Ευρώπη το οικονομικό κόστος για την αντιμετώπιση του συνόλου των οστεοπορωτικών καταγμάτων θα αυξηθεί από 31,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2000 σε 76,7 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2050. Το συνολικό κόστος που σχετίζεται με την οστεοπόρωση στην Αυστραλία είναι 7,4 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, εκ των οποίων το 1,9 δισεκατομμύριο αποτελεί το άμεσο κόστος.
Παράγοντας κινδύνου η ύπαρξη κατάγματος
Η ύπαρξη ιστορικού κατάγματος λόγω της ευθραυστότητας των οστών αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για περαιτέρω κατάγματα. Ο κίνδυνος για μεταγενέστερα κατάγματα είναι περισσότερο από διπλάσιος σε άτομα που έχουν στο ιστορικό τους ένα προηγούμενο κάταγμα ισχίου ή σπονδύλου. Η ανάγκη για νέες θεραπείες για την οστεοπόρωση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα είναι αποτελεσματικές σε όλα τα σημεία του σκελετού και όχι μόνο στο ισχίο και τη σπονδυλική στήλη, είναι μεγάλη.
Το κάταγμα ισχίου -αν και δεν είναι από τα πιο συχνά εμφανιζόμενα οστεοπορωτικά κατάγματα- επιφέρει πολλαπλές συνέπειες στην υγεία του ασθενούς και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Το εν λόγω κάταγμα συνδέεται επίσης με υψηλότερο κόστος, καθώς οι ασθενείς χρειάζεται να παραμείνουν στο νοσοκομείο για μεγάλες χρονικές περιόδους και τουλάχιστον το ένα τρίτο αυτών θα απολέσουν κάποια στιγμή την ικανότητα αυτοεξυπηρέτησής τους. Στην Ευρώπη, το κόστος που σχετίζεται με τη φροντίδα των ασθενών κατά το πρώτο έτος έπειτα από ένα κάταγμα ισχίου, υπολογίζεται στα 14,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο αριθμός αυξάνεται σε 25 δισεκατομμύρια δολάρια όταν ληφθεί υπ' όψιν το σύνολο των οστεοπορωτικών καταγμάτων.
Στην Ευρώπη, το 29% των σπονδυλικών καταγμάτων δεν διαγιγνώσκονται. Το 97% των καταγμάτων των οσφυϊκών σπονδύλων και το 74% των καταγμάτων των θωρακικών σπονδύλων έχουν αποτέλεσμα τον περιορισμό των δραστήριων ημερών. Το οικονομικό φορτίο που συνδέεται με τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης αποδίδεται κυρίως στο κόστος της εξωνοσοκομειακής και νοσηλευτικής φροντίδας, καθώς και στις απολεσθείσες ημέρες εργασίας.
Διατρέχετε κίνδυνο οστεοπόρωσης;
Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης οστεοπόρωσης και καταγμάτων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
* Γυναικείο φύλο.
* Χαμηλή οστική μάζα.
* Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης, ιδιαιτέρως εάν πρόκειται για συγγενή πρώτου βαθμού.
* Λεπτός ή/και μικρός σκελετός.
* Προχωρημένη ηλικία.
* Ανεπάρκεια οιστρογόνων ως αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης, ιδιαιτέρως εάν πρόκειται για πρόωρη ή χειρουργικά προκληθείσα εμμηνόπαυση.
* Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής σας.
* Υψηλή πρόσληψη καφεΐνης.
* Ανεπάρκεια βιταμίνης D.
* Χρήση ορισμένων φαρμάκων (κορτικοστεροειδή, χημειοθεραπεία, αντιεπιληπτικά και άλλα).
* Καθιστικός τρόπος ζωής.
* Κάπνισμα (ενεργητικό ή παθητικό).
* Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (τρία ή περισσότερα ποτά την ημέρα).
Διάγνωση
Σε πολλά άτομα η διάγνωση της οστεοπόρωσης πραγματοποιείται μόνο ύστερα από ένα επώδυνο οστικό κάταγμα, παρά την ύπαρξη ειδικών εξετάσεων, οι οποίες μετρούν την οστική πυκνότητα (BMD) σε διάφορα σημεία του σώματος.
Θεραπείες
Παράλληλα με τη σωστή διατροφή και τις ασκήσεις ενδυνάμωσης με βάρη, τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της οστικής απώλειας και να μειώσουν τον κίνδυνο καταγμάτων. Ενώ σήμερα υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες θεραπείες, εκείνες που χρησιμοποιούνται περισσότερο προέρχονται από μία κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται διφωσφονικά.
Νέες θεραπείες που βρίσκονται σήμερα σε τελικό στάδιο ανάπτυξης διερευνούν διαφορετικές προσεγγίσεις της ίασης της οστεοπόρωσης.

Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 22/10/2011