Κύπρος - Η ιστορία πίσω από τα σπίτια του Τροόδους

Πώς ανηγέρθησαν, ποιο το καθεστώς, πώς βρέθηκαν

εκεί και ιδιώτες 

 

Του Μιχάλη Χατζηστυλιανού

Σε μείζον θέμα εξελίχθηκε τις τελευταίες ημέρες η κακοδιαχείριση που τυγχάνει η κρατική γη και ειδικότερα οι τεράστιες εκτάσεις που εκμισθώνονται έναντι πινακίου φακής σε ιδιώτες, στη βάση συμφωνιών που συνήφθησαν προ αμνημονεύτων χρόνων. Αποτέλεσμα αυτής της απαράδεκτης κατάστασης είναι το κράτος να μετρά απώλειες εσόδων εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, ετησίως. Μια τέτοια περίπτωση, όπως λέχθηκε την περασμένη Τρίτη στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, είναι οι 19 κυβερνητικές κατοικίες στο Τρόοδος, που είναι ενοικιασμένες σε ιδιώτες για 99 χρόνια, με το ετήσιο μίσθωμα να ανέρχεται μόλις στα €5 τον χρόνο. Πώς όμως και γιατί βρέθηκαν αυτές οι κατοικίες στα χέρια ιδιωτών; Ποιος φέρει την ευθύνη για το ευτελές ποσό που καταβάλλεται ως ενοίκιο για τη χρήση της κρατικής γης;

Ο γνωστός αρχιτέκτονας Χάρης Φεραίος που κατέχει μια από τις εν λόγω κατοικίες, με δηλώσεις του στον «Φ» καταγγέλλει παραπληροφόρηση της Βουλής, καθώς στη Βουλή, όπως υπέδειξε, δεν λέχθηκε όλη η αλήθεια γύρω από τις περιβόητες 19 κατοικίες, με τις περισσότερες να βρίσκονται στην πλατεία του Τροόδους και οι υπόλοιπες, λίγο παρακάτω, στην περιοχή Καλογραιών.
Σύμφωνα, λοιπόν με τον κ. Φεραίο, η αγγλική διοίκηση δεν έκτισε ποτέ στο Τρόοδος καμιά εξοχική κατοικία. Αυτό που συνέβη είναι το εξής: Στις αρχές του 20ού αιώνα, λόγω της ζέστης στη Λευκωσία που δεν άντεχαν, οι Άγγλοι μετέφεραν κατά τους θερινούς μήνες, την ανώτερη διοίκησή τους στο Τρόοδος. Πρώτο ανήγειραν το Κυβερνείο του Τροόδους που σήμερα είναι η προεδρική κατοικία. Όμως, επειδή το Τρόοδος δεν ήταν κοινότητα για να υπάρχουν κατοικίες ώστε να διαμένουν οι ανώτεροι αξιωματούχοι μαζί με το γραφείο του καθενός, ανεγέρθηκαν ταυτόχρονα και κατοικίες ενισχυμένες με μικρότερα υποστατικά, για τους βοηθούς τους, δηλαδή τους γραμματείς, τους οδηγούς κ.λπ. Αυτό ήταν το πρώτο συγκρότημα κατοικιών που κτίστηκε στα ανατολικά του Κυβερνείου, στην κορυφή του Τροόδους.
Το δεύτερο συγκρότημα κατοικιών κτίστηκε στα δυτικά του Κυβερνείου για τη διαμονή των χαμηλόβαθμων υπαλλήλων, κυρίως του Φόρου Εισοδήματος και της Αρχιγραμματείας και βεβαίως υπήρχαν και οι κατοικίες-γραφεία των διευθυντών αυτών των Υπηρεσιών. Αυτά λοιπόν τα υποστατικά, μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, βαφτίστηκαν ως κυβερνητικές εξοχικές κατοικίες και χρησιμοποιούνται από τότε μέχρι και σήμερα για τις διακοπές των κρατικών αξιωματούχων και των δημοσίων υπαλλήλων.

Σε αλλόφυλους τα πρώτα δικαιώματα για 99 χρόνια

ΚΑΜΙΑ από τις περιβόητες 19 κατοικίες στο Τρόοδος που κατέχουν ιδιώτες, δεν ανηγέρθη από την αγγλική διοίκηση, όπως καθιστά σαφές ο κ. Φεραίος. Επισημαίνοντας ότι πέντε ή έξι από αυτές τις κατοικίες κτίστηκαν από Άγγλους ιδιώτες, πάνω σε γη που ούτε τους παραχώρησε ούτε τους πώλησε, αλλά τους ενοικίασε η αγγλική διοίκηση για 99 χρόνια με το σύνηθες στην Ευρώπη σύστημα της ενοικιαγοράς (lease). Τις κατοικίες αυτές είτε στη διάρκεια της ξένης κατοχής είτε αργότερα, οι Αγγλοι ιδιοκτήτες τους, για διάφορους λόγους, τις πούλησαν σε Έλληνες, κυρίως, αγοραστές.
Οι υπόλοιπες από τις 19 κατοικίες είναι εμπορικές αναπτύξεις, όπως εστιατόρια και περίπτερα που κτίστηκαν από ιδιώτες σε γη που ενοικίασαν από τους Άγγλους με το ίδιο σύστημα ενοικιαγοράς των 99 χρόνων. Οι εμπορικές αυτές αναπτύξεις ήταν αναγκαίες για τους θερινούς μήνες, όσο δηλαδή διαρκούσε η εκεί παραμονή της αγγλικής διοίκησης, καθώς τα πλησιέστερα χωριά ήσαν απομακρυσμένα και -με τους τότε δρόμους- δυσκολοπρόσιτα τα ψώνια του νοικοκυριού. Αρχικά, κανείς από τους ιδιοκτήτες αυτών των υποστατικών δεν ήταν Έλληνας. Διότι οι Άγγλοι, παγίως, δεν έδιναν σύμβαση ενοικιαγοράς σε Έλληνες, παρά μόνο σε αλλόφυλους, όπως Λεβαντίνους, Σύρους, Λιβανέζους και Αρμένιους. Απ’ αυτούς και πάλι, κυρίως μετά την αγγλοκρατία, αγόρασαν τα υποστατικά αυτά Έλληνες ιδιώτες και φυσικά μαζί και τα συμβόλαια ενοικιαγοράς των 99 χρόνων, που τα συνόδευαν.

Τα συμβόλαια νόμιμης επέμβασης…
ΤΟΝΙΖΕΤΑΙ ότι υπήρχαν και υποστατικά στο Τρόοδος που ανηγέρθησαν εξαρχής από Έλληνες ιδιοκτήτες, οπότε οι Άγγλοι, κωλυσιεργώντας, ουδέποτε τους παραχώρησαν το συμβόλαιο της ενοικιαγοράς αλλά τους κρατούσαν σε ομηρία, με το αποκαλούμενο συμβόλαιο «encroachment» (νόμιμη επέμβαση). Αυτό το συμβόλαιο δινόταν από την αγγλική διοίκηση για να τοποθετήσει κάποιος ένα λυόμενο παράπηγμα «δεκαήμερης προειδοποίησης». Πράγμα που σήμαινε πως όταν δινόταν στον ιδιοκτήτη προειδοποίηση να φύγει, έπρεπε να είναι σε θέση εντός 10 ημερών να αποσυναρμολογήσει το υποστατικό και να παραδώσει τη γη στην αρχική της κατάσταση. «Ο πρώτος που έλαβε ένα τέτοιο συμβόλαιο από την αγγλική διοίκηση για να λειτουργήσει κατάστημα σε λυόμενο παράπηγμα στην πλατεία του Τροόδους, ήταν ο παππούς μου το 1923», δήλωσε στον «Φ» ο κ. Φεραίος. Όμως, στη δεκαετία του ’30, οι Άγγλοι ειδοποίησαν τους ιδιοκτήτες αυτών των υποστατικών ότι θα έπρεπε είτε να ανεγείρουν μόνιμο κτήριο στη γη που κατέχουν και να τους παραχωρηθεί συμβόλαιο ενοικιαγοράς διάρκειας 99 χρόνων είτε να εγκαταλείψουν το Τρόοδος. Πολλοί δέχτηκαν την πρόταση και έκτισαν κτήρια στη γη που ενοικίαζαν, ανάμεσά τους και ο παππούς του Χάρη Φεραίου, το 1935. Πλην όμως, οι Άγγλοι, αφού επρόκειτο για Έλληνα, μονίμως υποσχόμενοι, μέχρι και το 1960, δεν τήρησαν τη δέσμευσή τους. Με αποτέλεσμα το πρόβλημα για την οικογένεια Φεραίου -και όχι μόνο- να διαιωνίζεται μέχρι και σήμερα.
Όπως καταγγέλλει ο κ. Φεραίος, «το κυπριακό κράτος αρνείται από το 1960 να εισπράξει το ενοίκιο για τη γη, για να αποδείξει ενδεχομένως ότι δεν μας αναγνωρίζει ως ιδιοκτήτες, παρά τις πολλές αποφάσεις των δικαστηρίων όπου μας έσυραν, με αποτέλεσμα το ενοίκιο να παραμένει όπως ήταν το 1935! Μας κάνει συνεχώς έναν πόλεμο νεύρων, μπας και βαρεθούμε και αποχωρήσουμε μόνοι μας για να αποφύγει να μας αποζημιώσει, πράγμα που μερικοί δεν άντεξαν και έφυγαν. Από την άλλη, υποκριτικά καταγγέλλει στη Βουλή το χαμηλό ενοίκιο, χωρίς να λέει, πρώτον, ότι αυτό είναι μόνο για τη γη και δεύτερο αλλά και ουσιωδέστερο, ότι αυτό το εξευτελιστικό ενοίκιο των €5 τον χρόνο είναι επίτευγμα δικό του».


Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 13/10/2012