Ουκρανία : Νεοναζιστές στην εξουσία. Τι λένε οι μεταλλαγμένοι αριστεροί νεοταξίτες ;

Μητροπούλου Ειρήνη 

Ακροδεξιά α λα Ουκρανικά: Νεο-φασίστες μέλη της νέας κυβέρνησης στο Κίεβο

Νεοναζιστές οπαδοί του «Δεξιού Τομέα» ήταν οι πρώτοι που συγκρούστηκαν με τα ΜΑΤ στην πλατεία Ανεξαρτησίας

 

Ποιοί είναι και τί θέλουν οι νεο-φασίστες που έχουν γίνει μέλη της νέας κυβέρνησης στο Κίεβο; Τώρα που η ΕΕ είναι έτοιμη να επενδύσει 25 δισ. ευρώ στη χώρα, ήρθε η ώρα για μια ψύχραιμη αποτίμηση της επιρροής που ασκεί η Ακρα Δεξιά στην Ουκρανία.

Στο κάτω κάτω, οι Βρυξέλλες μόλις είπαν, εν όψει των ευρω-εκλογών του Μαϊου, ότι «η μεγαλύτερη απειλή για την ΕΕ προέρχεται αυτή τη στιγμή από τον βίαιο ακρο-δεξιό εξτρεμισμό».

Αλλά οι γνώμες για τους «φασίστες» στο Ευρω-Μαϊντάν (σσ το κίνημα της Πλατείας στο Κίεβο) διίστανται. Από την πρώτη στιγμή, τα φιλορωσικά ΜΜΕ έδωσαν έμφαση στους «Ουκρανούς ακροδεξιούς» ανάμεσα στους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές, και σε λίγες ημέρες είχαν βαφτίσει συλλήβδην «φασιστικό» το κίνημα.

Δεν είναι περίεργο. Σοβιετικές και μετα-σοβιετικές ελίτ εξισώνουν τον ουκρανικό εθνικισμό με τον φασισμό, συνδέοντας κάθε αντι-σοβιετικό και αντι-ρωσικό κίνημα με την διαβόητη Οργάνωση των Ουκρανών Εθνικιστών (OUN) του Στέπαν Μπαντέρα, η οποία για κάποιο διάστημα συνεργάστηκε με την ναζιστική Γερμανία, πολεμώντας για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας από το σοβιετικό καθεστώς του Στάλιν.

Την ίδια στιγμή, συμπαθούντες της εξέγερσης, εντός και εκτός Ουκρανίας, μείωναν την σημασία της Ακρας Δεξιάς, λέγοντας ότι το Μαϊντάν ήταν μια γνήσια δημοκρατική και φιλευρωπαϊκή εξέγερση, στην οποία τα ακροδεξιά στοιχεία δεν είχαν σημαντικό ρόλο. Αυτοί έβλεπαν μία «απελευθερωτική και μη εξτρεμιστική μαζική κίνηση πολιτικής ανυπακοής».

Αν θέλουμε να αναλύσουμε την εκλογική και πολιτική δύναμη της ακροδεξιάς στη σημερινή Ουκρανία, και να την συγκρίνουμε με τα ευρωπαϊκά δεδομένα από την άποψη της ιδεολογίας και της επιρροής της, πρέπει να αρχίσουμε από τα αποτελέσματα της κάλπης.

Πολλά ακροδεξιά κόμματα κατέβηκαν στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2012, αλλά μόνο ένα  ήταν πραγματικά σημαντικό: η Πανουκρανική Ενωση «Σβομπόντα» («Ελευθερία»).

Ιδρύθηκε το 1995 ως Σοσιαλ-Εθνικιστικό Κόμμα (SNPU), όνομα που μάλλον έδειχνε καλύτερα τις πραγματικές φιλοδοξίες του με την εσκεμμένη αναφορά στον Εθνικοσοσιαλισμό του Χίτλερ.

Μέλη μπορούσαν να γίνουν μόνο Ουκρανοί, και σύμβολο ήταν το «Wolfsangel», το άγκιστρο με το οποίο οι αρχαίοι Γερμανοί κυνηγούσαν λύκους - ένα ρουνικό σύμβολο που υιοθετήθηκε από τάγματα Waffen SS στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και είναι δημοφιλές σε νεο-ναζιστικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο.

Παρά τις εμφανείς νεο-φασιστικές αναφορές, ο συνιδρυτής Ολεχ Τιάνιμποκ εξελέγη στη βουλή το 1998.

Το 2004 άρχισε μια εκστρατεία για «μετριοπάθεια», με στόχο την ένταξη στο πολιτικό σύστημα. Αλλαξε το όνομα σε «Svoboda», ελαχιστοποίησε την χρήση του γάντζου του Λύκου, και άρχισε να αποβάλει τους πιο ακραίους νεοναζιστές.

Αλλά τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, η βουλή ψήφισε για την αποπομπή του από το σώμα μετά από μια διαβόητη ομιλία, στην οποία περιέγραψε πώς οι «γενναίοι παρτιζάνοι του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αγωνίστηκαν κατά των Ρώσων, των Εβραίων και των λοιπών αποβρασμάτων». Μετά κατήγγειλε την «εβραιο-ρωσική μαφία», που κάνει κουμάντο στην Ουκρανία.

Το Σβομπόντα δεν είχε κερδίσει ποτέ περισσότερο από ένα κλάσμα του 1% της εθνικής ψήφου, παρά το ότι είχε ισχυρή παρουσία σε δημοτικά συμβούλια και περιφέρειες στα προπύργιά του, στη Δυτική Ουκρανία.

Η τύχη του άλλαξε το 2010, με την εκλογή του Γιανουκόβιτς στην προεδρία. Η φιλορωσική πολιτική του νέου ηγέτη εξόργισε τους εθνικιστές Ουκρανούς, βοηθώντας το Σβομπόντα στην κάλπη.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2012 κέρδισε το 10% της εθνικής ψήφου, και εξέλεξε 37 βουλευτές.

Με ιδεολογικούς όρους το Svoboda είναι αρκετά παρόμοιο με τα άλλα κόμματα με τα οποία συνεργάζεται στην Συμμαχία Ευρωπαϊκών Εθνικών Κινημάτων (AENM) , όπως το Βρετανικό Εθνικό Κόμμα (BNP), το γερμανικό Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NPD), και η ιταλική Τρίχρωμη Φλόγα.

Αυτά τα αντισημιτικά και ρατσιστικά, περιθωριακά κόμματα έχουν αποκλειστεί από την Συμμαχία για την Ευρωπαϊκή Ελευθερία (AEF), το νέο ευρωπαϊκό σχήμα συνεργασίας των πιο «μετριοπαθών» και εκλογικά ισχυρών κομμάτων της ριζοσπαστικής Δεξιάς, στο οποίο μετέχουν το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ), το ολλανδικό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV), και το Εθνικό Μέτωπο (FN) στη Γαλλία.

Το μόνο άλλο εκλογικώς δυνατό μέλος της AENM είναι το Κίνημα για μια Καλύτερη Ουγγαρία (Jobbik), το οποίο κέρδισε σχεδόν 17% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές του 2010. Η EAF το έχει αποκλείσει για τον αντισημιτισμό και τον εξτρεμισμό του (εν μέρει λόγω της, πλέον απαγορευμένης, παραστρατιωτικής Ουγγρικής Φρουράς). Σε αυτή την κατηγορία μπαίνει η Χρυσή Αυγή.

Αντίθετα όμως από την Ελλάδα και την Ουγγαρία, το Svoboda έχει αρκετούς υπουργούς στη νέα ουκρανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου ενός αναπληρωτή πρωθυπουργού.

Και ένα από τα μέλη του, ο Ολεχ Μαχνίτσκι, διορίστηκε γενικός εισαγγελέας της χώρας. Αυτή είναι μια ισχυρότερη κυβερνητική παρουσία από ό,τι της Εθνικής Συμμαχίας (NA) στη Λετονία, που είναι επί του παρόντος το μόνο ακροδεξιό κόμμα, που συμμετέχει σε εθνική κυβέρνηση σε ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Αλλά το Svoboda δεν είναι η πιο εξτρεμιστική ακροδεξιά ομάδα στη νέα ουκρανική κυβέρνηση. Ο Pravyi Sektor (Δεξιός Τομέας) είναι ένας συνασπισμός από μικρότερες ακροδεξιές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων νεοφασιστών και νεοναζιστών, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στις βίαιες μάχες με τα ΜΑΤ στην Πλατεία, αλλά συγκρούστηκαν και με άλλους (κυρίως ακρο-αριστερούς) διαδηλωτές.

Ο Pravy Sektor λέει ότι δεν είναι «ούτε ξενοφοβικός ούτε αντισημιτικός, όπως ισχυρίζεται η προπαγάνδα του Κρεμλίνου». Οι οπαδοί του αυτοχαρακτηρίζονται ως «εθνικιστές, υπερασπιστές των αξιών της λευκής Χριστιανικής Ευρώπης» - με βία και όπλα όπως έδειξαν στο Μαϊντάν.

Ηγέτης του Pravyi Sektor είναι ο Ντμίτρο Γιάρος, που στα 25 του χρόνια είναι βετεράνος της ουκρανικής Ακροδεξιάς. Μόλις διορίστηκε Αναπληρωτής Γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Αμυνας, το οποίο συμβουλεύει τον πρόεδρο για την στρατηγική εθνικής ασφαλείας της Ουκρανίας.

Ο Γιάρος αναφέρεται στον νέο Γραμματέα Αντρέι Παρούμπι ο οποίος σχημάτισε και ηγήθηκε των μονάδων Αυτοάμυνας (Samoobrona) κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων. Αν και έγινε προσφάτως μέλος του κόμματος «Πατρίδα» της Γιούλια Τιμοσένκο, ο Παρούμπι έχει παρελθόν στην Ακροδεξιά - ήταν συνιδρυτής του SNPU με τον Τιάνιμποκ.

Τί συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε, λοιπόν, για τον ρόλο της Ακροδεξιάς στη σύγχρονη Ουκρανία;

Πρώτον: Είναι σαφές ότι το Ευρω-Μαϊντάν δεν ήταν ένα «φασιστικό πραξικόπημα» από τους «Μπαντερόφτσι» (σσ οπαδούς του Μπαντέρα), όπως λένε ρωσικά ΜΜΕ.

Αλλά, είναι επίσης σαφές ότι το κίνημα περιλαμβάνει σημαντικά εξτρεμιστικά στοιχεία της Ακρας Δεξιάς που έχουν εν μέρει ενσωματωθεί στη νέα κυβέρνηση και στην κρατική γραφειοκρατία.

Τρίτον και σημαντικότερο: Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ουκρανία έχουν λαϊκή υποστήριξη πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, αν και μόνο την μισή από ό,τι σε ορισμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης (όπως η Αυστρία και η Γαλλία).

Επιπλέον, το κύριο κόμμα της Ακρας δεξιάς είναι πιο ακραίο από τα περισσότερα «αδελφά» του εντός της ΕΕ, και καταλαμβάνει σημαντικές θέσεις εξουσίας μέσα στη νέα ουκρανική κυβέρνηση, και στο κράτος.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 28/02/2014