Η Άκρα Δεξιά στην Ευρώπη

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Προελαύνει η άκρα δεξιά

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

Ηανάδειξη του κόμματος των «Αληθινών Φινλανδών» ως τρίτου κόμματος με 19% στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Απριλίου στη Φινλανδία, προκαλεί ανησυχίες τόσο στις Βρυξέλλες όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πρόκειται για ένα κόμμα της Άκρας Δεξιάς με ευρωσκεπτικιστικές και ξενοφοβικές τάσεις που θέτει υπό αμφισβήτηση τη συμμετοχή της Φινλανδίας στη διάσωση των χωρών της Νότιας Ευρώπης. Ο ρόλος του θα είναι σημαντικός στη διακυβέρνηση της χώρας, δεδομένου ότι ο κεντροδεξιός Εθνικός Συνασπισμός που κέρδισε τις εκλογές με 20,4% δεν διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η σημαντική αυτή άνοδος της Ακροδεξιάς στη Φινλανδία προκαλεί ανησυχίες, επειδή αποτελεί συνέχεια της ανόδου ακροδεξιών κομμάτων στη Βόρεια και την Κεντρική Ευρώπη αλλά και στη Γαλλία. Η άνοδος αυτή υποχρεώνει τα κόμματα της παραδοσιακής Δεξιάς, αλλά και αυτά του κεντρώου χώρου, να υιοθετούν μέρος των ιδεών και των προγραμμάτων των ακροδεξιών κομμάτων προκειμένου να επιβιώσουν πολιτικά. Επιπλέον από τη στιγμή που τα ακροδεξιά κόμματα αποκτούν τόσο σημαντικό εκτόπισμα ή και γίνονται ρυθμιστές της πολιτικής ζωής των χωρών τους, γίνονται πια αποδεκτά ως «κανονικά» κόμματα που συμμετέχουν στο εθνικό τους πολιτικό σύστημα αλλά και στο ευρωπαϊκό πολιτικό γίγνεσθαι.
Διότι ασφαλώς σταδιακά θα αποκτήσουν και σημαντική δύναμη και αντιπροσώπευση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες να υιοθετούν σταδιακά ακροδεξιές ξενοφοβικές πολιτικές. Αν και κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της, υπάρχουν εντούτοις δύο βασικοί λόγοι που είναι κοινοί για όλες τις χώρες της Ευρώπης. Ο πρώτος λόγος είναι ασφαλώς η οικονομική κρίση που πλήττει ευρύτατα λαϊκά στρώματα και ο φόβος που τους προκαλεί για το μέλλον τους. Αυτός ο φόβος προκαλεί τον ευρωσκεπτικισμό και την αντίθεση στην οικοδόμηση της Ευρώπης, επειδή το εθνικό κράτος χάνει τις εξουσίες του υπέρ των Βρυξελλών. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις ακούγονται και φωνές για αποχώρηση από την Ευρωζώνη. Ο δεύτερος λόγος που δίνει ώθηση στα κόμματα της Ακροδεξιάς είναι ο φόβος των μεταναστών των οποίων ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς, ιδίως με τους διάφορους πολέμους και τις τελευταίες εξεγέρσεις. Έτσι, οικονομική κρίση και μετανάστες αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα στην πολιτική ζωή αρκετών ευρωπαϊκών χωρών.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός για παράδειγμα πως στη Γαλλία οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν το Εθνικό Μέτωπο να προηγείται της παραδοσιακής Δεξιάς, με πιθανότητες στις επόμενες προεδρικές εκλογές η πρόεδρός του, Μαρίν Λεπέν, να αφήσει εκτός κούρσας στον δεύτερο γύρο τον Νικολά Σαρκοζί.
Στην Ελλάδα ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός (ΛΑ.Ο.Σ.) του Γιώργου Καρατζαφέρη κατάφερε ως ένα σημείο να ενσωματωθεί στο πολιτικό σύστημα και να αποτινάξει από πάνω του τα βαρίδια του ακροδεξιού ξενοφοβικού κόμματος. Η στήριξη που έδωσε το κόμμα αυτό στο ΠΑΣΟΚ για την υιοθέτηση του μνημονίου, διευκόλυνε την ένταξή του στο πολιτικό σύστημα. Άλλωστε ακόμη και στην Κύπρο, ο Γιώργος Καρατζαφέρης γίνεται δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και είναι συνομιλητής όλων των κομμάτων. Για να πετύχει αυτή την ενσωμάτωσή του στο πολιτικό σύστημα, ο Καρατζαφέρης απέκοψε παλιούς δεσμούς που είχε με το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας και άλλα ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα. Στο Κυπριακό δε εξέφρασε την υποστήριξή του στον πρόεδρο Χριστόφια. Έτσι, στον ελλαδικό χώρο παρέμειναν μόνο μικρές ομάδες όπως η Χρυσή Αυγή να εκφράζουν ακροδεξιές θέσεις και να τοποθετούνται εκτός συστήματος.
Στην Κύπρο τα πράγματα είναι θολά. Κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα δεν τοποθετείται στον ακροδεξιό χώρο. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως δεν στεγάζονται κάποια ακροδεξιά στοιχεία σε κάποια από τα υπάρχοντα κόμματα. Είναι όμως γεγονός ότι όλα σχεδόν τα κυπριακά κόμματα κουβαλούν ένα συντηρητισμό που τους επιτρέπει να απορροφούν τους κραδασμούς της κοινωνίας σε θέματα όπως οι μετανάστες και η οικονομική κρίση, τα οποία σε άλλες χώρες οδήγησαν στην ανάδειξη ακροδεξιών κομμάτων. Η ύπαρξη κάποιων μικρών ομάδων δεν αλλοιώνει το κυπριακό πολιτικό πεδίο.Το ερώτημα είναι για πόσο καιρό θα καταφέρνουν τα κυπριακά κόμματα να απορροφούν τους κραδασμούςεκείνους της κοινωνίας που αλλού ανέδειξαν ισχυρά ακροδεξιά κόμματα.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ε-mail: stephanos.constantinides@gmail.com