Οι «Αγανακτισμένοι» σηματοδοτούν την αρχή του τέλους

Του Σταυρου ΛυγερουΠρο Μνημονίου, οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων ήταν ένα είδος άτυπης διαπραγμάτευσης με την εκάστοτε κυβέρνηση, που προσέδιδε ευστάθεια στην κοινωνική ισορροπία. Οταν έγινε σαφές ότι η χώρα βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας και ετέθη υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο, οι κινητοποιήσεις εκφυλίσθηκαν σε μάχες οπισθοφυλακών. Η υπεράσπιση των κεκτημένων φάνταζε μάταιη. Υπό τον πέλεκυ της χρεοκοπίας, τα νοικοκυριά συσσώρευαν τη δυσαρέσκεια και την απαισιοδοξία τους, προσπαθώντας να επιβιώσουν στο νέο δυσμενές περιβάλλον. Φοβούνταν για τους μισθούς, τις συντάξεις και τις καταθέσεις τους και ήλπιζαν ότι η επώδυνη πολιτική του Μνημονίου θα οδηγούσε σε υπέρβαση της κρίσης.
Οσο διαψεύδεται η ελπίδα τόσο εξουδετερώνεται ο φόβος. Οσο εκτοξεύεται η ανεργία και κλιμακώνεται η καταστροφή μικρομεσαίων επιχειρήσεων τόσο συσσωρεύεται η απόγνωση. Και όσο συσσωρεύεται η απόγνωση τόσο μετατρέπεται σε οργή. Η κοινωνική δυναμική, άλλωστε, δεν μπορούσε να ανασχεθεί για πολύ από το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός θέτει διλήμματα που επιδέχονται μονοσήμαντη απάντηση, όπως το μπαγιάτικο «Μνημόνιο ή χρεοκοπία» και το υπό διαμόρφωση «Μεσοπρόθεσμο ή επιστροφή στη δραχμή».

Οι μαζικές συγκεντρώσεις των «Αγανακτισμένων» σε όλες σχεδόν τις μεγάλες ελληνικές πόλεις είναι μία νέα παράμετρος στη συνάρτηση των πολιτικών εξελίξεων. Πρόκειται για νέο φαινόμενο, που στη μορφή μιμείται την πρωτοβουλία των Ισπανών νέων, αλλά στην πραγματικότητα τροφοδοτείται από το εν εξελίξει ντόπιο οικονομικο-κοινωνικό κραχ. Το κίνημα είναι αυθόρμητο, ιδεολογικά ποικιλόχρωμο και πολιτικά α-δέσποτο. Η ανθρωπογεωγραφία και τα σύμβολά του είναι πολύ διαφορετικά από τα αντίστοιχα των παραδοσιακών διαδηλώσεων. Σ’ αυτό δεν κυριαρχούν τα μπλοκ και οι «επαγγελματίες» αριστεροί διαδηλωτές, αλλά άνθρωποι χωρίς θητεία σε διαδηλώσεις. Αντί για πανό και κόκκινες σημαίες βλέπεις ελληνικές σημαίες και ακούς τον εθνικό ύμνο. Ταυτοχρόνως, εντυπωσιάζει η οξύτητα των συνθημάτων, που κινούνται πέραν του «πολιτικά ορθού» και έχουν βασικά ηθική - καταγγελτική χροιά. Με τα παραδοσιακά κριτήρια, το κίνημα των «Αγανακτισμένων» μοιάζει απολίτικο. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι βαθιά και με πρωτόγνωρο τρόπο πολιτικό. Πηγάζει από τα σπλάχνα της κοινωνίας και απηχεί τη διέγερση της σιωπηλής πλειοψηφίας, που βλέπει ότι απειλούνται οι στοιχειώδεις σταθερές του βίου. Ο τρόπος που αποδομείται ο πρωθυπουργός ουσιαστικά σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για την παρούσα κυβέρνηση.