ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

vendredi 3 février 2012

Κύπρος - Ο Ξενάκης Κυριακίδης εξηγεί γιατί εγκατέλειψε την καριέρα στην Ιατρική για το θέατρο

Το μόνο αντίδοτο είναι ο σεβασμός


Φωτογραφία
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Γιώργο Σαββινίδη
Οταν ξεκίνησε τις σπουδές στην Ιατρική, στην Αθήνα, το θέατρο δεν περνούσε καν από το μυαλό του. Μια μέρα πήγε να δει μια παράσταση με τον Χατζηχρήστο -ή μήπως τον Βουτσά;αλλά δεν βρήκε εισιτήριο και ο δρόμος τον έφερε στο Θέατρο Τέχνης για να δει το «Κομμάτια και Θρύψαλα» του Γιώργου Σκούρτη, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν. Εκεί έγινε η πρώτη αποκάλυψη. Όταν επέστρεψε στην Κύπρο, έστησε έναν ερασιτεχνικό θίασο. Ήταν τότε που διαπίστωσε ότι το θέατρο είναι ένα. Και ότι δεν γίνεται να μην το παίρνεις στα σοβαρά. Σιγά-σιγά ανακάλυπτε ότι η «λόξα» του για το θέατρο με τον καιρό μεγάλωνε.
Αργότερα βρήκε την ευκαιρία να φύγει στην Αγγλία για μεταπτυχιακό στην Ιατρική. Ωστόσο, το «σαράκι» του θεάτρου ροκάνιζε σιγά-σιγά τις αντιστάσεις τού Ξενάκη Κυριακίδη και τον ώθησε να παρακολουθήσει, παράλληλα, αρχικά σπουδές Φιλοσοφίας και αργότερα και Θεατρικές και Δραματικές Σπουδές. Ήταν κουραστικό, αλλά το απόλαυσε. Επέστρεψε στην Κύπρο έχοντας ολοκληρώσει και τα τρία. Σύντομα θα αναχωρούσε για τη Δανία για νέο μεταπτυχιακό στην Ορθοδοντική. Εκεί, στο πλαίσιο μιας έρευνας για την ανάπλαση των παιδιών, έγινε η δεύτερη αποκάλυψη: με τη συνειδητοποίηση της σημασίας της έννοιας «θέατρο και παιδί». Όλα πλέον είχαν αρχίσει να παίρνουν το δρόμο τους. Ένα χρόνο μετά την επιστροφή του στην Κύπρο έκλεισε οριστικά το ιατρείο γναθοχειρουργικής για να προσηλωθεί στο παιδικό και το εφηβικό θέατρο. Η προσωπική του ιστορία συνδέεται άρρηκτα με τη δημιουργία στη Λάρνακα του Θεάτρου Αντίδοτο. Και η ιστορία αυτή δεν τελειώνει τον Ιανουάριο του 2012 σε μια τελετή στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών, με τη βράβευσή του για την καλύτερη παράσταση παιδικού/νεανικού θεάτρου της διετίας. Αντίθετα, θα συνεχιστεί και θα δικαιώσει σε βάθος χρόνου τους οραματιστές μιας αυθεντικής δουλειάς, η οποία διέπεται από μια απαράβατη αρχή: τον σεβασμό στο παιδί.
Τι σε οδήγησε ώθησε να εγκαταλείψεις την Ιατρική για το θέατρο; Ήταν κάτι που πραγματικά ήθελα να κάνω. Είναι όπως με τον παπά που δεν μπορεί να λειτουργεί δυο εκκλησιές. Θέλω να είμαι όσο το δυνατόν καλύτερος «ιερέας» σ’ αυτή την τόσο σημαντική εκκλησιά που αποφάσισα να λειτουργήσω. Δεν είναι θέμα «δουλειάς», δεν το βλέπω από την επαγγελματική σκοπιά. Και στην ιατρική και στο σχολείο και στη ζωή μου, και κατ’ επέκταση τώρα στο θέατρο, πάντοτε έψαχνα να βρω πιο είναι το σωστό, το αληθινό.
Χαίρει το παιδικό θέατρο στην Κύπρο της εκτίμησης που θα έπρεπε; Στην Κύπρο παρατηρείται μια δαιμονοποίηση του παιδικού και εφηβικού θεάτρου από τους ίδιους τους ηθοποιούς. Πολλοί το αντιμετωπίζουν περίπου ως τιμωρία. Άλλοι δεν καταδέχονται να παίξουν. Αυτό προσθέτει ακόμη μια δυσκολία στην προσπάθειά μας. Θα παρομοίαζα το παιδικό θέατρο και το θέατρο γενικότερα, με το φυσικό αέριο. Βρίσκεται σε κάποιο βάθος και ανακάλυψαν ότι χρειάζεται προσπάθεια να εξορυχθεί και ότι πρέπει να εμπλακούν πολλοί. Το ίδιο συμβαίνει και με το θέατρο. Υπάρχει σίγουρα, αλλά βρίσκεται σε μεγάλο βάθος. Ποιος θα το ανακαλύψει και θα το εκμεταλλευτεί σωστά, είναι άλλο θέμα. Ανέλαβαν συμβούλια και επιτροπές να συζητούν για το ποιο είναι το καλύτερο και το θέατρο περιμένει ακόμη στο βάθος να το εξορύξουμε. Στην Ευρώπη το 15%-20% του πληθυσμού πηγαίνει σε παραστάσεις. Στην Κύπρο οι τακτικοί μπορεί να είναι γύρω στο 0,5%. Το 1% έχει πάει μια φορά. Το 99% δεν έχει την ανάγκη ή ίσως τη δυνατότητα να πάει. Για να επιστρέψω στο παιδικό θέατρο, θεωρώ ότι το σημαντικότερο είναι ο «σεβασμός στο παιδί».
Πώς καθορίζεις αυτό τον όρο;
Στη Δανία διαπίστωσα
αμέσως τι σημαίνει αυτός ο όρος. Δεν αφορά μόνο την τέχνη, αλλά και την υγεία, την εκπαίδευση κ.ο.κ. Στις υπεραγορές ισχύει μια νομοθεσία που δεν επιτρέπει την έκθεση προϊόντων βλαβερών για την υγεία των παιδιών, ειδικά των δοντιών, σε ράφια κάτω από το ύψος του χεριού του παιδιού σε ανάταση. Στην αρχή μου φάνηκε αυτό πρωτοποριακό, μετά το είπα λογικό και αναρωτήθηκα γιατί δεν μπορεί να ισχύσει και στην Κύπρο. Εδώ οι υπεραγορές, μέχρι σήμερα, τοποθετούν ανενόχλητες τα προϊόντα αυτά επίτηδες, σαν «Συμπληγάδες», στο ταμείο, ούτως ώστε αν τυχόν έχουν ξεφύγει από τα μάτια των παιδιών στα ράφια, να μην ξεφύγουν στην έξοδο. Η σημασία στη λεπτομέρεια είναι ζήτημα κουλτούρας. Στη Δανία, επίσης, κάθε σχολείο έχει αίθουσα πολλαπλής χρήσης, που φιλοξενεί αθλητικές και άλλες δραστηριότητες, αλλά μπορεί και να διαμορφωθεί ως θέατρο. Το θέατρο βρίσκεται ΜΕΣΑ στο σχολείο. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν περίπου 100 επαγγελματικές ομάδες παιδικού θεάτρου. Κατ’ αντιστοιχία πληθυσμού, εμείς θα έπρεπε να είχαμε περίπου 20. Όλες αυτές επιχορηγούνται από το Υπουργείο Παιδείας της Δανίας, αλλά και από τις δημοτικές βιβλιοθήκες που αποτελούν, ίσως, τους πιο ισχυρούς οικονομικά οργανισμούς του συστήματος της Παιδείας και είναι χώροι που σφύζουν από ζωή. Αυτές οι 100 ομάδες διέπονται από κάποιους «περίεργους» για τα δικά μας δεδομένα κανονισμούς. Όπως ότι πρέπει κάθε δύο χρόνια να αλλάζουν οι καλλιτέχνες, να «ανακυκλώνονται», αν αυτό σου λέει κάτι. Οι 100 εταιρείες υπάγονται στο δανέζικο τμήμα της ΑSSΙΤΕJ, της Διεθνούς Ομοσπονδίας Θεάτρων για Παιδιά και Νέους. Αυτή διοργανώνει το ετήσιο φεστιβάλ «Παραστατικές Τέχνες για Νεανικό Ακροατήριο», σε διαφορετική κάθε φορά πόλη, κάθε Απρίλιο. Φέτος διοργανώνεται για 42η φορά. Όλες οι εταιρείες παρουσιάζουν δωρεάν τις παραστάσεις τους. Είναι μια συγκέντρωση, κάτι σαν έκθεση παιδικού θεάτρου. Προσκεκλημένοι, μεταξύ άλλων, είναι οι δάσκαλοι της Δανίας, που είναι υπεύθυνοι να αποφασίσουν για τις παραστάσεις που θα φιλοξενήσουν στο σχολείο τους. Έχουν την ευκαιρία να δουν όσο το δυνατόν περισσότερες από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Εγώ σε μια εβδομάδα είχα παρακολουθήσει 47 παραστάσεις. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ο ευγενής ανταγωνισμός. Και κανείς δεν παίρνει βραβείο καλύτερης παράστασης, το βραβείο το δίνουν οι θεατές, ή αυτοί που επιλέγουν τις παραστάσεις στα σχολεία τους. Αυτό ονομάζω «ωριμότητα μιας κοινωνίας». Όλα είναι μια υγιής αλυσίδα.
Πόσο απέχουμε από την κουλτούρα αυτή στην Κύπρο;
Όταν ο ΘΟΚ αρνείται με κάθε επισημότητα να επιχορηγήσει το παιδικό θέατρο, είναι σαν να ζητά το νηπιαγωγείο από το πανεπιστήμιο να το βοηθήσει με τις γνώσεις του στις επιστήμες της αγωγής και το πανεπιστήμιο να αρνείται. Η ανώτατη βαθμίδα στην Παιδεία είναι το πανεπιστήμιο. Αλίμονο σε μια κοινωνία που δεν έχει ακόμη ωριμάσει αρκετά για να κατανοήσει ότι το νηπιαγωγείο έχει την ίδια σημασία - ή και μεγαλύτερη. Τα θεμέλια σε ένα σπίτι μπορεί να μη φαίνονται, αλλά είναι σημαντικότερα από την αρχιτεκτονική άποψη. Ο ίδιος ο μαθητής πρέπει να καταλάβει τη σημασία αυτών των θεμελίων. Αν το «πανεπιστήμιο του θεάτρου» είναι η Κεντρική Σκηνή του ΘΟΚ και έστω ότι υπάρχουν και κάποια «ιδιωτικά πανεπιστήμια», τα ελεύθερα θέατρα, που ας υποθέσουμε ότι έχουν καταπληκτικές παραστάσεις. Τα θεμέλια παραμένουν στο «νηπιαγωγείο». Που πρέπει να είναι η καλή, ποιοτική, παιδική παράσταση. Αυτή που διαμορφώνει τον αυριανό θεατή και τον μελλοντικό καλλιεργημένο πολίτη.
Δίνει ο ΘΟΚ τη σημασία που πρέπει στο παιδικό θέατρο;
Θυμάμαι σε μια συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής πριν μερικά χρόνια, παρά την καλή διάθεση που υπήρχε να βοηθηθεί το Αντίδοτο, ένα στέλεχος του ΘΟΚ με κάθε επισημότητα επικαλέστηκε το εξής αμίμητο: «Αν δώσουμε χορηγία στο Αντίδοτο θα ξεπεταχτούν σαν τα μανιτάρια καμιά 20ριά ομάδες». Μα κανονικά, σε μια υγιή κοινωνία είναι θεμιτό να ξεπεταχτούν σαν τα μανιτάρια 50 ομάδες και να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Εδώ υπάρχει ο φόβος μπας και ξεπεταχτούν και δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Δεν μπορεί ο ΘΟΚ να αφήνει το παιδικό θέατρο στη μοίρα του. Θέλεις να πιστέψω ότι όλες οι χορηγίες του πιάνουν τόπο μέχρι το τελευταίο σεντ; Όταν κάποιο θέατρο με καταξιωμένους καλλιτέχνες κάνει τον προγραμματισμό της σεζόν, φαντάζομαι ότι περιλαμβάνει το παιδικό θέατρο στο κεφάλαιο «είσπραξη». Ο λόγος που επικαλείται ο ΘΟΚ για να μην επιχορηγεί είναι ακριβώς αυτός: ισχυρίζεται ότι επειδή τα παιδικά θέατρα θα διοργανώσουν παραστάσεις σε σχολεία και θα έχουν σίγουρες εισπράξεις, αυτό σημαίνει ότι αυτοσυντηρούνται. Ωστόσο, τα μεγάλα επιχορηγούμενα θέατρα τα καταφέρνουν καλύτερα, διότι καθώς επιχορηγούνται για τις άλλες σκηνές τους, έχουν την πολυτέλεια να επιχορηγούν έμμεσα και την παιδική τους σκηνή. Και μετά, φυσικά, εισπράττουν και από τα σχολεία. Στην περίπτωσή μας έτυχε να ξεφυτρώσει ένα θέατρο που ασχολείται μόνο με το παιδικό και το εφηβικό θέατρο. Αν μην τι άλλο, θα μπορούσε ο ΘΟΚ να επιχορηγήσει τις παιδικές σκηνές με άλλους τρόπους. Δίνοντας ένα σκηνοθέτη, διοργανώνοντας σχετικά σεμινάρια και εργαστήρια, φέρνοντας για παράδειγμα ειδικούς από τα κρατικά θέατρα του εξωτερικού με τα οποία συνεργάζεται. Εκτός από τη χρηματική στήριξη, ποιες άλλες κινήσεις θα πρότεινες για να αλλάξει η κατάσταση; Όταν ήμουν στην Καλλιτεχνική Επιτροπή του ΘΟΚ είχα κάνει μια εισήγηση: να θεσπιστεί μια ξεχωριστή, ανεξάρτητη παιδική και εφηβική σκηνή, η οποία θα υπάγεται μεν στον ΘΟΚ αλλά να λειτουργεί αυτόνομα με δικό της διευθυντή.
Δεν είμαι τύπος των βραβεύσεων
- Όταν παρέλαβες το βραβείο αναφέρθηκες σε κάποιες «στεναχώριες», λέγοντας ότι θέλεις να τις ξεχάσεις… Τι σε στεναχωρεί σήμερα; Δεν είναι σωστό να μηδενίζεις, να πυροβολείς κι όποιον πάρει ο Χάρος. Μας βοήθησαν πολύ οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Και μέσα από τον ΘΟΚ μας βοήθησαν, στο συμβούλιο και στο προσωπικό. Η ωριμότητα, αλλά και το πρόβλημα υγείας που προέκυψε πρόσφατα, δεν μου επιτρέπουν να θυμώνω. Είναι χάσιμο χρόνου να ασχολούμαι με όσους έχουν στόχο της ζωής τους την τυπολατρία και την τεχνοκρατο-γραφειοκρατία μέσα στην τέχνη. Στην τέχνη χρειάζεται να συζητάς, να μαλώνεις, να αγαπάς, να δέχεσαι, να εκτιμάς. Αυτό που με ενοχλεί είναι που δεν έρχονται συνάδελφοι άλλοι να μας δουν. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ούτε κι εγώ πηγαίνω όσο συχνά θα έπρεπε να δω θέατρο, παιδικό ή άλλο. Δεν προλαβαίνω. Αυτό μπορεί να διορθωθεί μ’ ένα φεστιβάλ σε στιλ έκθεσης. Αν στη Δανία γίνεται με 100 σχήματα, εμείς δεν έχουμε περισσότερες από 10 παραγωγές ταυτόχρονα. Δεν μπορούμε να μαζέψουμε 5-10 παραστάσεις σ’ ένα χώρο, ένα τριήμερο το χρόνο, να κάτσουμε να τις δούμε και να συζητήσουμε; Να συμμετέχουν όλοι, ακόμη και θίασοι τους οποίους κάποιοι τους απαξιώνουν εντελώς.
Πόσο υστερούμε στην Κύπρο στον τομέα του εφηβικού και νεανικού θεάτρου; Κάτι πάει να κινηθεί τελευταία, αλλά δεν αρκούν 1-2 ξέμπαρκες παραστάσεις-βαλίτσα. Πρέπει να γίνει σκηνή νεανικού και εφηβικού θεάτρου. Είναι εξίσου σημαντικό. Για να μη νιώθουμε μοναχικοί καβαλάρηδες. Όταν το Αντίδοτο είχε λάβει το 2002 μέρος στο διαγωνισμό του Εθνικού Θεάτρου της Βρετανίας «Ιnternational Connections», η έννοια «εφηβικό θέατρο» ήταν άγνωστη στην Κύπρο. Στον διαγωνισμό εκείνο θέατρα από όλο τον κόσμο με εφηβικές σκηνές συμμετέχουν επιλέγοντας ένα από τα 10 έργα που οι συγγραφείς τους κέρδισαν το διαγωνισμό. Στο τέλος επιλέγεται ένα θέατρο να παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρεμιέρα στο Λονδίνο. Εμείς παρουσιάσαμε ένα έργο του Ιταλού Φαούστο Παραβιντίνο, κερδίσαμε και παίξαμε. Και για να πάμε να παίξουμε μας επιχορήγησε το Ίδρυμα Λεβέντη και κανείς άλλος. Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες μας απέρριψαν. Από τότε, όμως, μας έμαθαν και άρχισαν να μας βοηθούν. Με την ευκαιρία να πω ότι τον καιρό αυτό ετοιμάζουμε μια νέα παραγωγή εφηβικού θεάτρου, με το έργο «Spoonface Steinberg» του Άγγλου συγγραφέα Λι Χολ, σεναριογράφου της ταινίας «ΒillyΕlliot». Είναι ο μονόλογος ενός κοριτσιού που είναι αυτιστικό και ο εγκέφαλός του σε κάποια στιγμή επαναστατεί και λειτουργεί κανονικά. Έχουμε ξεκινήσει ήδη ανάγνωση. Η παράσταση θα έχει πολλά πολυμέσα.
- Με ποια διάθεση ανακαλείς στο μυαλό σου εκείνη τη βραδιά; Για να είμαι ειλικρινής, δεν είμαι τύπος των βραβεύσεων και των τελετών. Εκείνο το βράδι ήμουν εκεί γιατί το ήθελαν οι δύο κοπέλες. Είναι, βλέπεις, Ευρωπαίες και αντιμετωπίζουν αυτού του είδους τις εκδηλώσεις ως γιορτή. Εγώ δεν ήθελα να πάω. Και θα σου πω την άποψή μου για τη βράβευση. Προσωπικά είμαι εναντίον, γιατί δεν πιστεύω ότι η τέχνη πρέπει να βραβεύεται. Δεν βρίσκω νόημα, είναι κάτι ανούσιο. Το ζήτημα είναι να μάθουμε να εκτιμούμε την τέχνη. Όταν ανακοινώθηκε ότι το βραβείο απονέμεται στο Θέατρο Αντίδοτο, η πρώτη μου αντίδραση ήταν μια αμηχανία. Ήταν λες και δεν μπορούσα να συμμετέχω στη γιορτή μ’ αυτό το νέο ρόλο. Όταν ανέβηκα να πάρω το βραβείο, επειδή είμαι συνηθισμένος να βλέπω φάτσες στο σκοτάδι, έριξα μια ματιά στην πλατεία. Μπορώ να σου πω ότι από τους παρευρισκόμενους αυτοί που έχουν δει παράστασή μας μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Βραβευόμασταν, με άλλα λόγια, σε μια εκδήλωση στην οποία δεν μας ήξερε κανείς. Αυτό ίσως έχει σχέση με αυτό που λέμε ότι οι καλλιτέχνες, οι ηθοποιοί δεν πηγαίνουν εύκολα να δουν ο ένας τον άλλο. Υπάρχει η δικαιολογία με τα ωράρια που συμπίπτουν. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ένας περίεργος κόσμος, αυτός του θεάτρου.
- Δηλαδή αυτή η βράβευση δεν σημαίνει τίποτε για σένα; Όχι, δεν λέω αυτό. Αντίθετα, εγώ ευχαριστώ θερμά αυτούς που μας τίμησαν, γιατί μας προσφέρουν ένα πολύτιμο εργαλείο για τη συνέχεια. Εμείς θα συνεχίσουμε τη δουλειά μας, ακριβώς όπως πριν. Απλώς, ίσως είναι ένα επιπλέον κίνητρο για τον θεατή να μας γνωρίσει. Νιώθουμε ευγνωμοσύνη για το βραβείο. Και θέλω να πω ότι το Αντίδοτο δεν είναι ο Ξενάκης. Είναι η Κάθριν που είναι μαζί μου από την πρώτη μέρα και δουλεύει σκληρά. Είναι όλοι όσοι έχουν περάσει και συνήθως μένουν μαζί μας για καιρό. Ο Αντρέι, η Κορίνα, η Ξένια που μας κάνει τα σκηνικά. Και πολλοί άλλοι.

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 29/01/2012

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire