Toυ Ηλία Σιακαντάρη
Ηταν σοκ στην αρχή, πήρε κάποιο καιρό να μπει σε λειτουργία και να στρώσει ως διαδικασία, αλλά τελικά, η ανάληψη από τις κεντρικές τράπεζες πιο ενεργού ρόλου στη ρύθμιση των διεθνών αγορών κατάφερε να «αγοράσει» την πολυπόθητη ηρεμία μετά την κατάρρευση του 2008. Η έμπρακτη δέσμευση ότι θα παρέχουν ρευστότητα όταν χρειάζεται απομάκρυνε τους κινδύνους κατάρρευσης στην αρχή και προσομοίωσε κανονικές συνθήκες στη συνέχεια. Οι λακωνικές, αφαιρετικές –αλλά με τόση αυτοπεποίθηση– ανακοινώσεις μοίρασαν σιγουριά και, σταδιακά, έφεραν μια αίσθηση ασφάλειας.
Αλλά τα ανθρώπινα συστήματα είναι καταδικασμένα να μεταβάλλονται, καμιά σταθερότητα δεν κρατά για πάντα (πόσο μάλλον αυτές που ενσωματώνουν την «αυθάδεια» του κεντρικού σχεδιασμού).
Οι κεντρικές τράπεζες βλέπουν τη δυνατότητα ρύθμισης των επενδυτικών συμπεριφορών με τα παραδοσιακά, ορθόδοξα εργαλεία να περιορίζεται. Σαν λυκειάρχης που, όταν τον έχεις και καθηγητή, μπορεί να «του πάρεις ευκολότερα τον αέρα» λόγω συχνής πρόσβασης, έτσι και οι κεντρικές τράπεζες με τη διαρκή φθορά από την υπερέκθεσή τους χάνουν τον «ψαρωτικό» αέρα του αταλάντευτου ρυθμιστή «με ένα νεύμα». Οι αβεβαιότητες αυξάνουν, όπως και η ανάγκη για «πισινές». Το μονολιθικό στυλ δίνει τη θέση του στο «μια στο καρφί και μια στο πέταλο».
Την εβδομάδα που πέρασε, η Fed δημοσίευσε τα πρακτικά της συνεδρίασης των διευθυντών της, ένα έμμεσο εργαλείο νομισματικής πολιτικής καθώς δίνει μηνύματα προθέσεων. Αρκετοί εξέφρασαν έντονες επιφυλάξεις για την απόφαση σταδιακής μείωσης της τονωτικής ένεσης των αγορών (QE). Το μήνυμα; «Μπορεί, αν δούμε τα δύσκολα, να επαναφέρουμε την προηγούμενη ροή», κλείνει το μάτι στην αντίθετη απόφαση από αυτή που έλαβαν. Η παρουσίαση της στάσης της ΕΚΤ αυτή την εβδομάδα από τον Μάριο Ντράγκι είχε ανάλογα χαρακτηριστικά «βλέποντας και κάνοντας»: «Υπάρχει ρίσκο, η ανάπτυξη αβέβαιη, αλλά έχουμε μια πλούσια φαρέτρα όπλων –δεν χρειάζεται να σας τη δείξουμε–, αλλά θα τη χρησιμοποιήσουμε κατά το δοκούν».
Οι πιο σημαντικές κεντρικές τράπεζες της Δύσης νιώθουν την ανάγκη να κρατήσουν δημόσια «πισινή». Η στάση δεν είναι καταδικαστέα, αλλά λογική: Τα ιδρύματα που παράγουν ευρώ και δολάρια λένε πως «αν οι εξελίξεις απαιτήσουν έκτακτη αντιμετώπιση ή υπαναχώρηση από τις επιλογές μας, αυτό ακριβώς θα κάνουμε». Ο ερχομός της λογικής όμως σηματοδοτεί την απομάκρυνση από το «αλάθητο» ή «παντοδύναμο» των κεντρικών τραπεζών. Δείχνει ότι περνούν σε μια κατάσταση που δεν μπορούν καν να ισχυριστούν ότι έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων: προσαρμόζονται σε μια νέα φάση που απλώς θα αντιδρούν. Το νέο εργαλείο είναι η (λεκτική) δήλωση προθέσεων για τα επιτόκια (forward guidance): Λόγια, που δεν είναι καν υποσχέσεις για το μελλοντικό επίπεδο των επιτοκίων, δεν δεσμεύουν. Οι αγορές αμφιβάλλουν και πιέζουν. Οι διεθνείς επενδυτές, τελευταία, ζητούν κάτι περισσότερο από μαγικά λόγια. Η αποτελεσματικότητα της «μαγείας» τους αρχίζει να δοκιμάζεται την ώρα που τα μεγέθη στις αγορές γιγαντώνονται, ζητούν μεγαλύτερο «μαγικό ραβδί»: Η πρόταση που εντυπωσίαζε παλιά, «η τάδε πολυεθνική έχει κεφαλαιοποίηση ίση με το ΑΕΠ μικρού κράτους της Αφρικής», άλλαξε – ως προς το «μικρό κράτος της Αφρικής». Η αξία των μετοχών της Google πλέον είναι στα ίδια επίπεδα με το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Βραζιλίας. Η Procter & Gamble είναι τσίμα τσίμα με τη Ρωσία. Η ΙΒΜ είναι «μεγαλύτερη» από το Μεξικό και η Wells Fargo από την Ινδία. Οι ρυθμιζόμενοι μεγαλώνουν, οι ρυθμιστές περιορίζονται. Μία φέτα της κεφαλαιοποίησης της Wall Street αντιπροσωπεύει όλες τις αναδυόμενες αγορές, σπίτι της πλειονότητας του πληθυσμού της Γης. Αν δεν είναι οι μετοχές υπερτιμημένες, είναι τα κράτη υποτιμημένα – κάτι θα κρασάρει. Προς το παρόν, πιέζονται τα δεύτερα. Οι μετοχές έχουν βάλει ρότα για ακόμα υψηλότερα, ελέω κεντρικών τραπεζών. To 2014 θα είναι η χρονιά που, «διακριτικά», οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα αρχίσουν να διεκδικούν περισσότερα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια από τις αναπτυσσόμενες. Σε αυτή τη φάση δεν θα έχουν μόνο σημασία οι μακρο-προβλέψεις. Μπαίνουμε σε μια νέα επικράτεια διαρκών ελιγμών, όπου μεμονωμένα γεωπολιτικά γεγονότα θα ξεφεύγουν εύκολα από τον έλεγχο αλλά και από την παραδοσιακή ακτίνα επιρροής των κεντρικών τραπεζών: Τα επόμενα χρόνια θα χρειαστεί να κατέβουν από τον ατσαλάκωτο θώκο τους, να «λερωθούν», να κάνουν ελιγμούς. Οταν ο πόλεμος κλιμακώνεται, και οι επιτελείς φορούν παραλλαγή.
Twitter: @iliassiak
Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 12/01/2014
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire