Κάποτε υπήρχε διάλογος και αντιπαράθεση, καθώς έτσι πηγαίνει μπροστά ο κόσμος. Σήμερα πλήθυναν οι οσφυοκάμπτες και στο χώρο της λεγόμενης διανόησης

Δημοκρατία ιδεών

Του ΚΩΣΤΑ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

Περί πνευματικής ζωής ο λόγος πάλι. Οταν ο Ροΐδης κυκλοφόρησε την «Πάπισσα Ιωάννα», η πολεμική που ξέσπασε ήταν βίαιη. Ο ίδιος, αντιπαρατάσσοντας το βιτριολικό του χιούμορ, ανταπάντησε με τις περίφημες «Επιστολές ενός Αγρινιώτη». Η ζύμωση έφερε ένα μεγάλο αέρα πνευματικής ευφορίας στην εποχή του.

Οι περίφημες αντιπαραθέσεις, ανάμεσα στον Βερναρδάκη και στον Κόντο, δύο μεγάλους φιλολόγους με τελείως κάθετες ιδεολογικές θέσεις, βοήθησαν να προχωρήσει το θέμα της γλώσσας στη διαμάχη καθαρεύουσας-δημοτικής. Ο Ψυχάρης ήρθε σε πλήρη αντίθεση ακόμη και με τον Παλαμά, όταν ο δεύτερος, μαζί με τον Ξενόπουλο, αντέδρασε στην άλλη «καθαρεύουσα» που προωθούσε ο εκ Παρισίων γλωσσολόγος.
Με τα «Ορεστειακά» και τα «Ευαγγελικά» το γλωσσικό βγήκε στους δρόμους, έφτασαν οι αντίπαλες ομάδες (φοιτητές, καθηγητές, παλάτι, αστυνομία) ακόμη και σε ποινικά αδικήματα και σε νεκρούς. Αφού οι συντηρητικοί (και η φωτεινή πρωτοπορία των φοιτητών!!) απαιτούσαν με μαγκούρες και τούβλα η τραγωδία να παίζεται στο πρωτότυπο και να μείνει αμετάφραστη η Αγία Γραφή.

Ο Σεφέρης και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αντάλλαξαν (στενοί συγγενείς) δημόσια τις αντίθετες απόψεις τους για το ποιητικό φαινόμενο και ο καθηγητής Γιάννης Αποστολάκης, με τις ακραίες απόψεις του για τον Δ. Σολωμό, ήρθε σε πλήρη αντίθεση με τη μαρξιστική προσέγγιση του Βάρναλη για τον «Σολωμό χωρίς μεταφυσική». Ο Τσίρκας με το βιβλίο του «Ο Καβάφης και η Εποχή του» ήρθε σε τέλεια ρήξη με τους άλλους καβαφιστές και ο Γιάννης Καλιώρας αποκηρύχτηκε από την ορθόδοξη αριστερά γιατί διεφώνησε με τον Αυγέρη για τη μεγάλη τριλογία του Τσίρκα «Ακυβέρνητες πολιτείες». Ναι, έως το 1970 υπήρξε πνευματική ζωή, δηλαδή διάλογος, δημοκρατία των ιδεών.

Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014