Ο Αριστοφάνης μαστιγώνει τους δημαγωγούς

Ειρήσθω

Για να μη χάσκεις σαν τον χάχα, λαέ:

  Με τον Λάζαρο Μαύρο 

«Ώ Δήμε, καλήν γ’ έχεις αρχήν, ότε πάντες άνθρωποι δεδίασί σ’ ώσπερ άνδρα τύραννον. Αλλ’ ευπαράγωγος εί, θωπευόμενός τε χαίρεις καξαπατώμενος, πρός τόν τε λέγοντ’ αεί κέχηνας, ο νούς δέ σου παρών αποδημεί»: «Ωραία η δύναμή σου, Δήμε [λαέ] κι όλοι οι άνθρωποι σε τρέμουν [στις εκλογές] σαν βασιλιά τρανό. Μα εύκολα σε ξεγελούνε και σ’ αρέσει να χάσκεις σαν τον χάχα πάντα σε κάθε ρήτορα μπροστά κι ο νους σου πετάει αλλού κι ας είσαι εδώ».

Α Π Ο Δ Ε Ι Χ Θ Η Κ Ε βέβαια πως δεν τους ωφέλησε, ούτε καν για να βελτιώσουν τα ελληνικά τους, το ότι στοίβαξαν πρόχειρο στα γραφεία τους, ογκώδες και… περίβλεπτο το Λεξικό του Μπαμπινιώτη. Πολύ περισσότερο δεν τους ωφέλησε ν’ αποκτήσουν στοιχειώδη έστω γνώση των απολύτως απαραίτητων προσόντων ενός δημοκρατικού ηγέτη, ικανού να κυβερνά επωφελώς τον λαό…

Ι Σ Ω Σ , ΟΜΩΣ, πολύ μεγαλύτερη και πάντοτε κατεπείγουσα έχουμ’ ανάγκη οι πολίτες ν’ αποκτήσουμε τ’ απαραίτητα προσόντα του Καλού Ψηφοφόρου. Για να μην παρασυρόμαστε απ’ τους λαοπλάνους δημαγωγούς και να δίνουμε σε λάθος υποψηφίους την ψήφο μας. Ως προς αυτόν τον στόχο, ένα εντελώς διαφορετικό Λεξικό θα πρέπει να συγγραφεί: Ένα Λεξικό Αριστοφάνη. Μ’ όλον εκείνον τον πλούτο των λέξεων κι εκφράσεων, μέσα απ’ τις οποίες ο αρχαίος μας κωμωδιογράφος, εκπληκτικά αθυρόστομος και λεξιπλάστης, εξαπέλυε το 424 π.Χ. κατά του κυβερνώντος Κλέωνος (Παφλαγόνα) την ανελέητα μαστιγωτική του κριτική εναντίον των λαοπλάνων δημαγωγών τής εποχής του, στην αρχαία μας Αθηναϊκή Δημοκρατία.
Των «μιαρών και βδελυρών και πανούργων και φαυλοτάτων», που δολίως εξαπατούσαν και ξεγελούσαν και παραπλανούσαν, χαϊδεύοντας, κολακεύοντας και γλείφοντας τους πολίτες, τον λαό, τον δήμο, για ν’ αρπάξουν τις ψήφους και την εξουσία.
Δ Ι Ο Τ Ι , ΕΝΑ Λεξικό Αριστοφάνη, δύναται ίσως να διδάξει τον λαό-στραβάδι, πώς να πάψει πλέον να είναι στραβάδι κι έρμαιο των δημαγωγών. Ιδού κάποιοι στίχοι από τους «Ιππής» του Αριστοφάνη (1111-1120) κι η μετάφραση του Τάσου Ρούσσου, εκδόσεις Κάκτος:

- «Ώ Δήμε, καλήν γ’ έχεις αρχήν, ότε πάντες άνθρωποι δεδίασί σ’ ώσπερ άνδρα τύραννον. Αλλ’ ευπαράγωγος εί, θωπευόμενός τε χαίρεις καξαπατώμενος, πρός τόν τε λέγοντ’ αεί κέχηνας, ο νούς δέ σου παρών αποδημεί»: «Ωραία η δύναμή σου, Δήμε [λαέ] κι όλοι οι άνθρωποι σε τρέμουν [στις εκλογές] σαν βασιλιά τρανό. Μα εύκολα σε ξεγελούνε και σ’ αρέσει να χάσκεις σαν τον χάχα πάντα σε κάθε ρήτορα μπροστά κι ο νους σου πετάει αλλού κι ας είσαι εδώ». Σε τόση μάλιστα κατάπτωση λαού, ώστε (191επ.):

- «Η δημαγωγία γάρ ου πρός μουσικού έτ’ εστίν ανδρός ουδέ χρηστού τούς τρόπους, αλλ’ εις αμαθή και βδελυρόν»: «Για να κάνεις κουμάντο στον λαό, δεν πρέπει να ‘σαι μορφωμένος και τίμιος αλλά αγράμματος και παλιάνθρωπος». Και, ακόμη (684επ.):
- «Ηύρε δ’ ο πανούργος έτερον πολύ πανουργίαις μείζοσι κεκασμένον και δόλοισι ποικίλοις ρήμασίν δ’ αιμύλοις»: «Και βρήκεν ο πανούργος τον μάστορά του, άλλον πανούργο που ‘χε πιότερες από κείνον πονηριές και γλώσσα ολόγλυκη». Η στήλη παραλείπει τα διάφορα «πρωκτοτηρείν», «πόρναισι λοιδορήσεται», «ορχιπέδων ελκοίμην» του αρχαίου μας αθυρόστομου, το Λεξικό όμως δεν πρέπει να τα παρακάμψει…

ΕΡΩΤΗΣΗ
Αφού ο καλός Θεός μάς έστειλε τα θεόσταλτα κοιτάσματα, γιατί δεν έστειλε κι ελάχιστη έστω σωφροσύνη στους ηγέτες μας, παρά μόνο επέτρεψε στον εξαποδώ να τους ντοπάρει με φθόνο, δολιότητα, φατριασμό κι αφιονισμό αρχομανίας, για να βγάλει ο ένας τα μάτια του άλλου, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό ώστε, με τόσους εξ ημών χάχες ψηφοφόρους, να καταντήσουν - ο μη γένοιτο - την ευλογία Του σε κατάρα;