Παράξενα γυρίσματα

Η «άλωση» Αθήνας - Θεσσαλονίκης

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

«E» 16/11

Γυρίσματα παράξενα, πολύ παράξενα έχει η πολιτική. Απόρθητα κάστρα ήταν για το ΠΑΣΟΚ εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα -από το 1986 ακριβέστερα- οι δήμοι της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Αδύνατον είχε σταθεί να τους αλώσει, ακόμη και στις περιόδους της θριαμβευτικής κυριαρχίας του στην κεντρική πολιτική σκηνή. Το κατάφερε, όμως, προχθές. Τη στιγμή που η πολιτική της κυβέρνησης Παπανδρέου με το Μνημόνιο έχει προκαλέσει την αντίθεση, ακόμη και την οργή της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Τη στιγμή που μόλις το ένα τρίτο των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ του ΠΑΣΟΚ στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Τη στιγμή που τα δύο τρίτα των Αθηναίων ψηφοφόρων αρνήθηκαν να προσέλθουν στην κάλπη κατά τον δεύτερο γύρο, όπως και το 54% των Θεσσαλονικέων ψηφοφόρων, το οποίο απείχε.

Οσο αξιοσημείωτα και αν φαντάζουν αυτά, είναι στην πραγματικότητα λεπτομέρειες. Η ουσία είναι ότι η αλλαγή φρουράς έγινε. Οι δήμαρχοι της Δεξιάς απομακρύνθηκαν από τον θώκο τους στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Τους αντικατέστησαν ο Γιώργος Καμίνης και ο Γιάννης Μπουτάρης.
Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι εξελέγησαν επειδή τους υποστήριξε το ΠΑΣΟΚ. Εχουν, όμως, και οι δύο ένα κοινό χαρακτηριστικό: δεν είναι στελέχη του κυβερνώντος κόμματος. Είναι συνεργαζόμενοι με το ΠΑΣΟΚ, δεν είναι μέλη του. Το ότι δεν ανήκουν στο κυβερνών κόμμα φαίνεται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκλογή τους, η οποία κρίθηκε οριακά, καθώς επέτρεψε να τους ψηφίσουν και κάποιοι άλλοι ψηφοφόροι, πέραν εκείνων του ΠΑΣΟΚ που δεν επαρκούσαν για την επικράτησή τους. Στις εν συνεχεία τρεις μεγαλύτερες πόλεις μετά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, δηλαδή στην Πάτρα, στον Πειραιά και στη Λάρισα, το ΠΑΣΟΚ κατέβασε ως υποψήφιους δημάρχους προβεβλημένα στελέχη του και μάλιστα με σοβαρή δραστηριότητα στην αυτοδιοίκηση: τον Δ. Κατσικόπουλο στην Πάτρα, τον Γ. Μίχα στον Πειραιά, τον Ι. Σάπκα στη Λάρισα. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει και τους τρεις δήμους! Να απολέσει δηλαδή την Πάτρα και τον Πειραιά που είχε και να μην κατορθώσει να κερδίσει τη Λάρισα από τον δήμαρχο της ΝΔ Κ. Τζανακούδη, ο οποίος έστω και οριακά εξελέγη για... τέταρτη (!) συνεχή φορά, παρά την αναπόφευκτη φθορά που έχει υποστεί λόγω της μακρότατης παραμονής του στον δημαρχιακό θώκο.
Υπό άλλες συνθήκες, τα αποτελέσματα τη Πάτρας, του Πειραιά και της Λάρισας θα προκαλούσαν συζητήσεις και προβληματισμούς. Τώρα, όμως, όλοι τα αντιπαρέρχονται αδιάφορα, γιατί υπερκαλύπτονται πολιτικά από την αλλαγή φρουράς στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Η αλήθεια είναι πως πέρα από τους ψηφοφόρους της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, κανένας δεν θρηνεί την απώλεια του Νικήτα Κακλαμάνη στην Αθήνα ή την εξάρθρωση της "βαρβατίλας" του δεξιού κυκλώματος και συστήματος πολιτικής κυριαρχίας της εποχής Παπαγεωργόπουλου και της ΝΔ συνολικότερα στη Θεσσαλονίκη. Δήμαρχοι με ανύπαρκτο έργο, παράγοντες υποβάθμισης των πόλεων των οποίων ήταν οι πρώτοι δημότες, φορείς ενός πνεύματος παρακμής, με αποτέλεσμα η απομάκρυνσή τους από τη δημοτική εξουσία να προκαλέσει ένα γενικότερο αίσθημα ανακούφισης στους κατοίκους της πρωτεύουσας και της κατ' όνομα συμπρωτεύουσας.
Δεν περιμένει κανείς κάποια ουσιαστική βελτίωση της ζωής των Αθηναίων ή των Θεσσαλονικέων επειδή τώρα τις τύχες τους σε τοπικό επίπεδο θα διαφεντεύουν ο Γιώργος Καμίνης και ο Γιάννης Μπουτάρης. Το ΠΑΣΟΚ τους ανέδειξε δημάρχους, την κυβερνητική πολιτική του θα υπηρετήσουν σε αυτοδιοικητικό επίπεδο, άρα περιθώρια για την καλλιέργεια αυταπατών δεν υφίστανται. Το στενό πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθούν είναι προκαθορισμένο, ακόμη και ανεξαρτήτως κάποιων ενδεχόμενων προθέσεών τους.
Υπάρχει παρόλα αυτά ένας τομέας στον οποίον διατηρούν κάποιες ελπίδες βελτίωσης, ακόμη και οι πολλοί που δεν τους ψήφισαν και δεν τους εμπιστεύονται: μήπως δηλαδή οι Γ. Καμίνης και Γ. Μπουτάρης θελήσουν να βελτιώσουν όχι την ουσία της ασκούμενης πολιτικής, αφού εξελέγησαν ούτως ή άλλως από το ΠΑΣΟΚ, αλλά τουλάχιστον το πολιτισμικό επίπεδο άσκησης της δημοτικής εξουσίας.
Το έργο αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο από όσο φαντάζει. Οχι γιατί οι τοπικοί ταγοί στερούνται της αναγκαίας καλλιέργειας, αλλά γιατί το ύφος και το ήθος άσκησης της εξουσίας συναρτάται με την ουσία της ασκούμενης πολιτικής. Πέρα από τα χαρακτηριστικά του κάθε δημάρχου, η αλήθεια είναι ότι η αντιλαϊκή πολιτική συνοδεύεται πάντα από χυδαιότητα, όπως αυτή που γνώρισαν οι πολίτες.
ΔΗΜΑΓΩΓΙΑ
Οι αντιφάσεις με τους δήμους
Οι κυβερνήσεις επιχειρούσαν ανέκαθεν, όταν αυτό υπηρετούσε τους πολιτικούς στόχους τους, να εμφανίσουν την κατάκτηση δήμων ως δήθεν δικαίωση της κεντρικής κυβερνητικής πολιτικής. Αυτό συχνότατα είναι λανθασμένο. Το ΠΑΣΟΚ π.χ. κέρδισε με άνεση την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, αλλά με την ίδια άνεση έχασε την Πάτρα, την πρωτεύουσα της περιοχής. Η ΝΔ κέρδισε τους δήμους και της Καλαμάτας και της Τρίπολης και του Αργους και της Σπάρτης, αλλά έχασε την Περιφέρεια Πελοποννήσου, που συναποτελούν οι νομοί των οποίων πρωτεύουσες είναι οι παραπάνω πόλεις συν την Κορινθία. Σε αντίθεση με τις περιφέρειες όπου η ψήφος είναι αποκλειστικά πολιτική, στους δήμους η προσωπικότητα των υποψηφίων παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο και πολλές φορές καθορίζει το αποτέλεσμα.