Οι αριθμοί και η ρητορική

Ο Δοξιάδης, οι αριθμοί και η ρητορική

Ο μαθηματικός και συγγραφέας μίλησε, σε διάλεξή του στο Κυκλαδικό, για τη στενή σχέση των μαθηματικών με τις ρήσεις των απλών θνητών

Ο Απόστολος Δοξιάδης κατέληξε στο ότι μαθηματικά και ρητορική δομούνται από τους ίδιους κανόνες

Ο Απόστολος Δοξιάδης κατέληξε στο ότι μαθηματικά και ρητορική δομούνται από τους ίδιους κανόνες

Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στο γνωστό μαθηματικό θεώρημα που λέει ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου είναι 180 και στη λαϊκή ρήση «μια ζωή την έχουμε»; Για τους απλούς θνητούς, καμία. Ο μαθηματικός και συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης όμως απέδειξε χθες- χωρίς μεγάλη προσπάθεια, είναι η αλήθεια, ότι η σχέση τους είναι στενότατη. Γιατί και τα δύο αποτελούνται από όμοια στοιχεία: δράση, περιγραφή, κανόνες.

Στην ομιλία του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ενώπιον πολυπληθούς και προφανώς ειδήμονος ακροατηρίου- αν κριθεί από τις ελάχιστες διαρροές- ο κ. Δοξιάδης χρησιμοποιώντας πλήθος μεθόδων προσέγγισης του κοινού και πειθούς (από τις βιντεοπροβολές, τους συσχετισμούς και τις αναφορές στην καθημερινότητα ως το χιούμορ) ανέμειξε μαθηματικά και ρητορική προκειμένου να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δομούνται από τους ίδιους κανόνες.


Θέμα της ομιλίας, που ήταν η πρώτη μιας σειράς συναντήσεων για τις πρόσφατες εξελίξεις στη μελέτη των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών, ήταν η ανίχνευση του «Τι βρίσκεται ανάμεσα στον 6ο και τον 4ο π.Χ. αιώνα στην αρχαία Ελλάδα, ήτοι το πέρασμα στα ελληνικά μαθηματικά». Διότι μπορεί οι Αιγύπτιοι, ίσως και με βαβυλωνιακές επιρροές, να είχαν αναπτύξει ισχυρά υπολογιστικά μαθηματικά που επηρέασαν και τους Ελληνες από τον 6ο π.Χ. αιώνα, όμως τα μαθηματικά του 4ου π.Χ. είναι εντελώς διαφορετικά. Τι μεσολάβησε λοιπόν; «Μα ο 5ος αιώνας» , όπως εύστοχα παρατήρησε ο κ. Δοξιάδης, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους αυτή η περίοδος προετοίμασε τα μαθηματικά του Ευκλείδη με την έννοια της αποδείξεως ως απαράβατης αρχής.


Ορόσημο για εκείνον αποτελεί άλλωστε μια χρονολογία, το 430 π.Χ. (συν- πλην 20 χρόνια), κατά την οποία πολλά σπουδαία συμβαίνουν στην ελληνική αρχαιότητα. Ανθηση της τραγωδίας, της ρητορικής και των μαθηματικών φυσικά. Γιατί όλα αρχίζουν από μια πρόταση και όλα καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα, όπως επεσήμανε.


Οι επόμενες διαλέξεις
Στη δεύτερη διάλεξη (24 Νοεμβρίου) η κυρία Σεραφίνα Κουόμο του Πανεπιστημίου Μπίρκμπεκ του Λονδίνου θα αναφερθεί σε επιγραφές με λογαριασμούς του 5ου και 4ου αι. π.Χ. συνδέοντάς τες με την έννοια της αριθμητικής ικανότητας στην αρχαιότητα. Την 1η Δεκεμβρίου ο κ. Γιάννης Χριστιανίδης, καθηγητής του τμήματος Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, θα μιλήσει με θέμα «Μαθηματικά και παιδεία στην Υστερη αρχαιότητα: το έργο του Διοφάντου του Αλεξανδρέως» και τέλος στις 8 Δεκεμβρίου ο κ. Μιχάλης Σιάλαρος θα αναφερθεί σε δύο έργα που αποδίδονται στον Ευκλείδη, τα «Στοιχεία» και τα «Δεδομένα». (Οι διαλέξεις αρχίζουν στις 19.00 και η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας.)