Τέχνη - Καντίνσκι: «Η τέχνη ξεπερνά τα όρια στα οποία ο χρόνος θέλει να τη συμπιέσει και δείχνει προς το περιεχόμενο του μέλλοντος»

80 πίνακες από το Πομπιντού παρουσιάζονται στο Μιλάνο

Του Χρήστου ΣΙΑΦΚΟΥ
 

Πάνω από ογδόντα πίνακες της συλλογής του Κέντρου Πομπιντού στο Παρίσι αφηγούνται το έργο του Καντίνσκι στις αίθουσες του Βασιλικού Παλατιού του Μιλάνου (ώς τις 27 Απριλίου 2014). Μια μεγαλειώδης αναδρομική έκθεση, που παρουσιάζει τη βαθύτατη επανάσταση στην τέχνη που έκανε διάσημο το Δάσκαλο, από τις πρώτες του εμπειρίες στη Ρωσία, στο σταδιακό στιλιζάρισμα της φόρμας ώς το Μπαουχάουζ στη Βαϊμάρη, όπου κλήθηκε από τον Γκρόπιους.

«Η τέχνη ξεπερνά τα όρια στα οποία ο χρόνος θέλει να τη συμπιέσει και δείχνει προς το περιεχόμενο του μέλλοντος». Σ' αυτή του φράση ο Βασίλι Καντίνσκι περιελάμβανε όλη τη διδασκαλία που γέννησε η εμπειρία από τη δημιουργική δουλειά του και που γίνεται αντιληπτή από το σύνολο του έργου του.

Η αφηρημένη τέχνη, η γλώσσα την οποία χρησιμοποίησε, αυτή στην οποία αφιερώθηκε με ατέλειωτη φροντίδα και επιμονή σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, αποδεικνύεται ακόμα και σήμερα εξαιρετικά φρέσκια και μοναδικής καθαρότητας. Σ' αυτήν έφτασε μέσω του πάθους για διαφορετικές τέχνες, από τη μουσική ώς το θέατρο, για να ανανεώσει τη σχέση ανάμεσα στη φόρμα και στο χρώμα και να κάνει ν' ανθήσει στο τελάρο ένας κόσμος που αναβλύζει ανωτερότητα, μακριά από τη ρεαλιστική απεικόνιση της φύσης.

Η έκθεση στο Βασιλικό Παλάτι καταδεικνύει το καλλιτεχνικό όσο και πνευματικό ταξίδι του Καντίνσκι, μέσω βασικών έργων του Κέντρου Πομπιντού, διατεταγμένων με χρονολογική σειρά.
Μπαίνοντας στην πρώτη αίθουσα, ο επισκέπτης έχει την αίσθηση πως βυθίζεται μέσα στην τέχνη του, πως αυτή η τέχνη τον αγκαλιάζει, μεταφέροντάς τον έξω από το χρόνο και το χώρο. Πρόκειται για ένα περιβάλλον που αναδημιουργήθηκε το 1977 από το ζωγράφο και συντηρητή Ζαν Βιντάλ, τις πέντε Γκουάς δηλαδή με τις οποίες ο Καντίνσκι είχε διακοσμήσει το οκταγωνικό σαλόνι της Juryfreie Kunstausstellung, του Βερολίνου, και που είχαν εκτεθεί ανελλιπώς από το 1911 ώς το 1930. Το 1976 δωρίστηκαν από τη χήρα του Καντίνσκι, Νίνα, στο Κέντρο Πομπιντού.

Υστερα από αυτό το «ξάφνιασμα», η έκθεση συνεχίζεται με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο και με τέσσερις ενότητες που αντιπροσωπεύουν τις κύριες περιόδους της ζωής του Καντίνσκι, από τα πρώτα χρόνια στη Γερμανία, τα χρόνια της Ρωσίας και, τέλος, αυτά της Γαλλίας.
Μόναχο: 1896-1914
Το 1896, ο Καντίνσκι πηγαίνει στο Μόναχο για να σπουδάσει ζωγραφική. Η βαβαρική πόλη είναι εκείνη την εποχή η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα της Αρτ Νουβό. Από το 1908, ζει στο Μουρνάου, όπου η παλέτα του φλέγεται από την ένταση των χρωμάτων, ενώ οι όγκοι αντικαθίστανται από επίπεδες φιγούρες, εμπνευσμένες από τους τρόπους των Φοβιστών.
Στο Μόναχο ο Καντίνσκι θεωριτικοποιεί αυτό με το οποίο πειραματιζόταν στη ζωγραφική του, δηλαδή τη βασική γι' αυτόν σχέση ανάμεσα στο χρώμα και στον ήχο, με βάση την αφαίρεση. Με το φίλο του Φραντς Μαρκ θα πραγματοποιήσουν δύο εκθέσεις, όπου η μουσική και οι εικαστικές τέχνες συνυπάρχουν.
Ρωσία: 1914-1921
Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Καντίνσκι υποχρεώνεται να επιστρέψει στη Μόσχα. Καταπιάνεται για λίγο με την καθαρή αναπαράσταση, καλλιτεχνική περίοδος που συμπίπτει με το γάμο του με τη νεότατη Νίνα Αντρέφσκαγια. Θα εμπλακεί στη συνέχεια με τις νέες επαναστατικές ιδέες, ώς το 1920. Η επιστροφή στην αφαίρεση όμως εμποδίζεται από την πρωτοπορία των νεότερων ριζοσπαστών κονστρουκτιβιστών, που δεν μοιράζονται τις ίδιες θέσεις με αυτόν και έτσι το 1921 θα επιστρέψει στη Γερμανία.
Τα χρόνια του Μπαουχάουζ: 1921-1933
Ο Καντίνσκι προσκαλείται από το Βάλτερ Γκρόπιους στο Μπαουχάουζ, όπου από το 1922 διδάσκει διακόσμηση μεγάλων επιφανειών. Είναι αυτά τα χρόνια που χαρακτηρίζονται από τη φιλία του με τον Πολ Κλέε. Οταν οι ναζί κλείνουν το Μπαουχάουζ, το 1933, αναγκάζεται να πάει στο Παρίσι.
Παρίσι: 1933-1944
Στο Παρίσι, το 1933, ο Καντίνσκι βρίσκει μια ανοιχτή καλλιτεχνική σκηνή που κυριαρχείται όμως από τον Πικάσο και τους σουρεαλιστές. Θα εγκατασταθεί εκεί σ' ένα κτήριο που βλέπει τον Σηκουάνα και το δάσος της Βουλώνης. Το έντονο φως θα διαφοροποιήσει τα χρώματά του, εκ παραλλήλου, δε, θα δεχτεί και τις επιρροές των σουρεαλιστών φίλων του όπως π.χ. του Μιρό. Ο Καντίνσκι θα πεθάνει στις 13 Δεκεμβρίου 1944, πριν από το τέλος του δεύτερου μεγάλου πολέμου.



Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 02/01/2014