Διδάγματα από τις Ηνωμένες Πολιτείες

Του ΝΙΚΟΥ ΚΟΤΖΙΑ*  

Η συζήτηση για την κρίση κυριαρχείται μονότονα από εκείνες τις αναλύσεις που αποδίδουν την κρίση αποκλειστικά σε χρηματοπιστωτικά μεγέθη, όπως είναι τα ελλείμματα. Προκειμένου δε, να γίνει αυτή η οπτική πιο πειστική, επικαλούνται τα ασφάλιστρα και τους οίκους αξιολόγησης. Ολους όσους βρίσκονται στην υπηρεσία μεγάλων υπερεθνικών χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων ως προστάτες φύλακές τους. Μηχανισμοί οι οποίοι τιμωρούν όποιον τολμήσει να σκεφτεί διαφορετικά από εκείνους.
Οποιον δεν πειθαρχήσει στις απαιτήσεις των κερδών των χρηματοπιστωτικών υπερεθνικών, ακόμα και εν μέσω κρίσεων. Ουσιαστικά, όπως πιστοποιεί η S&Ρ στην ίδια την αξιολόγησή της για τις ΗΠΑ, βασική αιτία υποβάθμισής τους ήταν η «έλλειψη υπευθυνότητας της πολιτικής και των θεσμών» τους.
Το γεγονός, δηλαδή, ότι η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ δεν πειθάρχησε πλήρως στα νεοφιλελεύθερα βελάσματα, σύμφωνα με τα οποία αιτία της κρίσης είναι αποκλειστικά οι μεγάλες κοινωνικές δαπάνες και τα σχέδια του Ομπάμα να αυξήσει τα κονδύλια για την επέκταση του συστήματος λαϊκής υγείας. Δηλαδή, η αιτιολόγηση ήταν πριν από όλα πολιτική.
Σύμφωνα με τους οίκους αξιολόγησης και τα ΜΜΕ που τους ακολουθούν, παπαγαλίζοντας τα όσα λένε οι πρώτοι, το πρόβλημα που γεννά την κρίση είναι τα ελλείμματα που δημιουργήθηκαν από τις μεγάλες δαπάνες και δεν συνδέεται η κρίση με τέτοια μέτρα όπως είναι η απαλλαγή των πλουσίων από φόρους (στις ΗΠΑ επί Μπους, αλλά και στην Ελλάδα επί Καραμανλή και σήμερα).
Δεν σχετίζεται με τη μη καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα, όμως, με σοβαρές μελέτες, το αμερικάνικο πρόβλημα έχει να κάνει πρωταρχικά με τη δυσλειτουργία της παραγωγικής μηχανής στις ΗΠΑ, καθώς και την αυξανόμενη ανισότητα στην κατανομή πλούτου. Αυτοί οι παράγοντες προκαλούν μείωση φόρων, περιορισμό της λαϊκής κατανάλωσης και της ζήτησης συνολικά. Πρόκειται για μια κρίση υπερπαραγωγής, σε συνδυασμό με ύφεση λόγω υποκατανάλωσης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του Μπέρκλεϊ Α. Auerbach, το 1976 το 1% των πιο πλουσίων του πληθυσμού των ΗΠΑ εισέπραττε το 9% του ΑΕΠ εκείνου του έτους. Το 2008, το ποσό αυτό έφτασε για αυτό το 1% στο 23,5%! Σήμερα, μάλιστα, έχει ξεπεράσει το 25%! Στο βιβλίο του "Fault Lines", ο R.G.Rajan (Σικάγο) υποστηρίζει ότι η κρίση που άρχισε το 2008 οφείλεται στο άνοιγμα της εισοδηματικής ψαλίδας ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Αναλογικά, οι πρώτοι εργάζονται λιγότερο και πληρώνουν λιγότερους φόρους από τους φτωχούς, ενώ, ταυτόχρονα, καταναλώνουν μικρότερο τμήμα του εισοδήματός τους, ιδιοποιούνται, όμως, ένα μέγιστο τμήμα του ΑΕΠ. Επίσης, υποστηρίζει, ότι η αύξηση της ψαλίδας πλούτου ανάμεσα στα δύο άκρα της κοινωνίας μειώνει τη συμμετοχή μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, ιδιαίτερα των ανέργων, στην απαιτούμενη προσπάθεια αύξησης του ΑΕΠ.
Ολα τα πιο πάνω, υποστηρίζω, χειροτερεύουν την ατμόσφαιρα σε μία κοινωνία και γεννούν τάσεις παραίτησης. Κάτι το οποίο περιορίζει την όποια δυναμικότητα ανάπτυξης. Πρόκειται για μια κατάσταση η οποία χαρακτηρίζει πλήρως και την ελληνική οικονομία. Αποτελεί δε, μια διαφορετική αλήθεια από εκείνη των ελλειμμάτων και της ανάγκης στήριξης του τραπεζικού συστήματος. Αλήθεια, όμως, η οποία θα έπρεπε να είχε τεκμηριωθεί λεπτομερώς από τα Ερευνητικά και Μελετητικά Ινστιτούτα των συνδικάτων και των κομμάτων που δημόσια τάσσονται ενάντια στα μνημόνια, αλλά στην πρακτική τα ιδρύματα αυτά περί άλλα τυρβάζουν.
*Συγγραφέα, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς

Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 14/08/2011