Κύπρος : Όταν χάσαμε το μέτρο

Άριστος Μιχαηλίδης

Σε μια διαφωτιστική ανάλυση του για τα ευρύτερα προβλήματα που δημιούργησε ο κλονισμός των υπεραγορών Ορφανίδη, ο γνωστός επιχειρηματίας Φώτος Φωτιάδης, παρέθετε το Σάββατο στο Φιλελεύθερο, μερικές διαπιστώσεις για τις υπεραγορές της Κύπρου, αλλά  τα ίδια ακριβώς στοιχεία αφορούν πολλές κυπριακές δραστηριότητες, που μάλιστα εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τις τραγικές καταστάσεις που ζούμε σήμερα. Όπως έγραφε ο κ. Φωτιάδης, πολλές φορές αλυσίδες υπεραγορών χάνουν την αίσθηση της αξίας του χρήματος, προβαίνουν σε επεκτάσεις χωρίς την απαραίτητη τεχνο-οικονομική μελέτη, υπερεκτιμούν τις ικανότητες των επιχειρήσεων τους διότι στο τέλος πιστεύουν ότι τα κολοσσιαία ποσά που διαχειρίζονται είναι δικά τους και τα απέκτησαν με την αξία τους. Είναι όμως ευκαιρία να θυμηθούμε ότι αυτά ακριβώς που καταθέτει ο κ. Φωτιάδης για τις υπεραγορές, χαρακτηρίζουν τις περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες της νεοκυπριακής κοινωνίας κι εξηγούν το ανεξέλεγκτο κραχ, που προκλήθηκε όταν έσκασε η φούσκα μέσα στην οποία ζούσαμε τα τελευταία χρόνια. Κυρίως από τότε που καταφέραμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα της εισβολής και αρχίσαμε να πιστεύουμε, από τη μια ότι είμαστε πανέξυπνοι και μπορούμε να κάνουμε οικονομικά θαύματα (ή κουτοπονηριές) και από την άλλη, ότι δεν χρειάζεται να μεριμνούμε δια την αύριο, αφού μπορεί ένας τουρκικός στρατός να μας τα αρπάξει όλα όπως μας έκανε το 1974.
Έτσι χάσαμε το μέτρο, πρώτα σε ατομικό επίπεδο, όπου αρχίσαμε να μην ελέγχουμε το γιγαντισμό μας (σπίτια μεγαλύτερα από τις ανάγκες μας, αυτοκίνητα μεγαλύτερα από τους δρόμους μας, εξοχικά, ταξίδια, ψώνια εις Παρισίους, μπουζούκια… τα περισσότερα με δανεικά) και μετά ως έμποροι και επιχειρηματίες στην ίδια πάντα λογική: του άμετρου γιγαντισμού και της αρπαγής. Σήμερα, αυτό που κλονίζει τα πάντα δεν είναι μόνο ο γιγαντισμός της κρατικής μηχανής, η υπερμεγέθυνση, που ξεπέρασε κάθε όριο («χωρίς την απαραίτητη τεχνο-οικονομική μελέτη», όπως γράφει ο κ. Φωτιάδης για τις υπεραγορές) και χρειάστηκε να μας το πει η Τρόικα για να το καταλάβουμε. Ούτε είναι μόνο οι τράπεζες που άνοιγαν καταστήματα παντού κι όταν γέμισαν την Κύπρο, γιγαντώθηκαν και στην Ελλάδα, άνοιγαν καταστήματα σε νησιά και σε χωριά και μετά πήγαν Ρωσία, Ρουμανία και αν δεν τις σταματούσε η κρίση θα βλέπαμε κυπριακές τράπεζες και στο Βόρειο Πόλο. Ακόμα και τα περίπτερα έχασαν το μέτρο. Παρομοίως και τα αναρίθμητα πανεπιστήμια και σχολές, που εμφανίζονται ως πανεπιστήμια κι όλα ανοίγουν ιατρικές σχολές. Πόσες πολυκλινικές τεραστίων διαστάσεων χρειαζόμαστε; Πώς γίνεται μια χώρα του μισού εκατομμυρίου κατοίκων να συντηρεί 70 με 80 χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έκλεισαν 12.000 και το 90% κινδυνεύουν. Πώς γίνεται σε ένα νησί με 380 χιλιάδες εργαζόμενους υπό ομαλές συνθήκες να συντηρήσει εκτός από αυτούς και 200 χιλιάδες ξένους μετανάστες, παράνομους και μη;
Τελικά οι υπεραγορές είναι μόνο το κραυγαλέο παράδειγμα. Το μέτρο το χάσαμε σε όλες τις δραστηριότητες μας, στην κοινωνία, στην οικονομία, αλλά και στην πολιτική. Κι αν υπάρχει ένα ξεχασμένο μήνυμα των Χριστουγέννων, που το χάσαμε μέσα στις μεταξωτές κορδέλες και τις χρυσές αλυσίδες των υπεραγορών είναι η ταπεινότητα και το μέτρο. Αυτό δεν χρειάζεται Τρόικα για να μας το υποδείξει, είναι παντού γύρω μας.