Συμβουλές προς τους γονείς προς ενημέρωση
και αντιμετώπιση του φαινομένου
«Πάντα μού ήταν δύσκολο να κάνω φίλους γιατί πάντα ήμουν ντροπαλός. Φέτος στο σχολείο κανένας δεν μου μιλά και στο διάλειμμα με κοροϊδεύουν. Τα βράδια κλαίω και σκέφτομαι ότι κανένας δεν νοιάζεται για μένα, αφού κανένας δεν με βοηθά» (αγόρι, 9 ετών)
Τι είναι η εκφοβιστική συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών, με ποιες
μορφές εκδηλώνεται, ποια τα χαρακτηριστικά των δραστών και των
παιδιών-στόχων και ποιες οι επιπτώσεις του φαινομένου; Ποια σημάδια
παρουσιάζει ένα παιδί-θύμα και πώς ο γονιός μπορεί να τα αναγνωρίσει;
Ποιος ο ρόλος της οικογένειας και με ποιο τρόπο θα μπορούσε να
χειριστεί τέτοιου είδους καταστάσεις; Απαντήσεις σε αυτά και πολλά άλλα
ερωτήματα δίνει ένα εγχειρίδιο της Παγκύπριας Σχολής Γονέων, το οποίο
ετοίμασε η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας με θέμα: «Η εκφοβιστική
συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών στο σχολείο». Ο σχετικός οδηγός
εκδόθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Δάφνη» και
απευθύνεται στους γονείς με απώτερο σκοπό την ενημέρωσή τους. Πιο κάτω
παρουσιάζονται αποσπάσματα με χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές: Το φαινόμενο του εκφοβισμού, όπως κάθε φαινόμενο σχολικής βίας, αποτελεί ένα πολύπλοκο φαινόμενο εξουσίας και δύναμης που εκπηγάζει από την επιθυμία του δράστη να ασκήσει ή να ασκεί συνεχώς εξουσία κάνοντας κατάχρηση της δύναμής του. Διαπράττεται δηλαδή μια συστηματική κατάχρηση δύναμης, η οποία πηγάζει από την επιθυμία για κυριαρχία και εξουσία. Μέσα σε αυτή τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ θύματος και θύτη υπάρχει πάντοτε ανισότητα σε ό,τι αφορά στη δύναμη των εμπλεκομένων.
Η εκφοβιστική συμπεριφορά παρατηρείται όταν ένα άτομο γίνεται συχνά θύμα αρνητικών σχολίων ή συμπεριφορών από ένα ή περισσότερα άτομα και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Συνήθως είναι επίμονη, δηλαδή επαναλαμβάνεται και μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια. Η εκφοβιστική συμπεριφορά μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση. Δεν περιλαμβάνει μόνο τη σωματική βία αλλά περιλαμβάνει και άλλες μορφές όπως το λεκτικό και τον ψυχολογικό εκφοβισμό (π.χ. διάδοση φημών, κοροϊδίες, βρισιές, συκοφαντίες), τον κοινωνικό αποκλεισμό (π.χ. αποκλεισμός από την ομάδα των συνομηλίκων, το παιχνίδι κ.λπ.), το σεξουαλικό εκφοβισμό (χειρονομίες ή σχόλια με σεξουαλικό περιεχόμενο) και τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό που διαπράττεται μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας, κυρίως μέσω του διαδικτύου ή των κινητών τηλεφώνων. Η εκφοβιστική συμπεριφορά εμπεριέχει το στοιχείο της σκοπιμότητας και της βλαπτικότητας.
Ο εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο με σοβαρές αρνητικές συνέπειες τόσο για το θύμα, όσο και για το θύτη. Η πρόληψη και αντιμετώπισή του αποτελεί αναγκαιότητα για ένα υγιές σχολικό περιβάλλον. Παιδί-θύμα: Τα παιδιά-θύματα είναι συνήθως περισσότερο ευάλωτα από τα υπόλοιπα παιδιά και έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αρνητική αυτοεικόνα, αισθήματα ανασφάλειας, σχολική φοβία και άλλα ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου και φαγητού, μαθησιακές δυσκολίες και κοινωνική απόσυρση. Τα παιδιά-θύματα χαρακτηρίζονται συνήθως από άγχος και ανασφάλεια, είναι υπερβολικά ήσυχα και ευαίσθητα παιδιά και δύσκολα υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Συχνά διαφέρουν από τα άλλα παιδιά, μπορεί να έχουν διαφορετικό χρώμα δέρματος, διαφορετική κουλτούρα, θρησκεία, να φοράνε διαφορετικά ρούχα, να έχουν μια σωματική αναπηρία ή μια οποιανδήποτε άλλη διαφορά.
Το είδος της θυματοποίησης συχνά διαφέρει ανάλογα με το φύλο του παιδιού. Τα αγόρια υφίστανται κυρίως σωματικές επιθέσεις και απειλές ενώ τα κορίτσια πέφτουν συχνότερα θύματα λεκτικών και έμμεσων μορφών παρενόχλησης (π.χ. πειράγματα, κουτσομπολιό, αποκλεισμός από την ομάδα των συνομηλίκων).
Οι ενδείξεις, που είναι δυνατόν να υποδηλώνουν ότι ένα παιδί μπορεί να είναι θύμα εκφοβισμού και σχολικής βίας, είναι πολλές. Όπως ψυχοσωματικά προβλήματα, απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά, κοινωνική απομόνωση, νυχτερινή ενούρηση, ονυχοφαγία, απομάκρυνση από κοινωνικές δραστηριότητες, μια γενικευμένη νευρικότητα και καταθλιπτική διάθεση, φοβίες, ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση με ξεσπάσματα θυμού, κλάματα, κόπωση, καθώς και σχολική άρνηση ή μείωση της σχολικής επίδοσης.
Παιδί-θύτης: Τα παιδιά-θύτες, τα παιδιά που εμπλέκονται στη σχολική βία και την παραβατικότητα, νωρίς κατά την παιδική ηλικία, έχουν αυξημένες πιθανότητες να εξελιχθούν σε ενήλικες με προβλήματα κοινωνικοποίησης, προσαρμογής και τελικά να αναπτύξουν εγκληματικότητα κατά την ενήλικη ζωή τους. Επίσης, μπορεί να παρουσιάζουν έντονα παρορμητική συμπεριφορά, με στοιχεία σοβαρής υπερκινητικότητας, με χαμηλό επίπεδο ενσυναίσθησης (empathy), δυσκολίες διαλεκτικής επίλυσης των διαφορών τους, καθώς και διαχείρισης της επιθετικότητάς τους.
Ο βασικότερος λόγος που ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων εκφοβίζει άλλο άτομο είναι επειδή απολαμβάνει την αίσθηση της δύναμης και της εξουσίας πάνω στο θύμα. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό έχουν γενικότερα θετική στάση προς τη βία και τη χρήση της. Τη χρησιμοποιούν για να νιώσουν δύναμη, για να εξουσιάσουν τα άλλα παιδιά. Τη χρησιμοποιούν ως μέσο για να δώσουν «λύση» σε προβληματικές καταστάσεις ή ακόμα και για να καταφέρουν να γίνεται πάντα αυτό που τα ίδια θέλουν. Δεν έχουν ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση και για το λόγο αυτό δύσκολα αισθάνονται τύψεις και ενοχές για τις δράσεις τους.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι δράστες σκόπιμων επιθετικών ενεργειών συχνά διακατέχονται από αισθήματα ανεπάρκειας, κατωτερότητας και ανασφάλειας και χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ωστόσο, για να εκδηλωθεί ένα περιστατικό θυματοποίησης, θα πρέπει να ευνοηθεί και από παράγοντες του περιβάλλοντος. Η ομάδα των συνομηλίκων μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο αν υποβοηθά το θύτη είτε με το να επιβραβεύει τις πράξεις του είτε με το να παραμένει ουδέτερη και να αποδέχεται σιωπηλά την όλη κατάσταση.
Παιδί-θεατής: Ο εκφοβισμός, πέρα από τα παιδιά-δράστες και τα παιδιά-στόχους, περιλαμβάνει μια τρίτη ομάδα εξίσου σημαντική και καθοριστική, την ομάδα των παιδιών-θεατών (bystanders). Τα παιδιά αυτά παρακολουθούν την εκφοβιστική συμπεριφορά και αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους (στηρίζουν και ενθαρρύνουν το θύτη, δεν ασχολούνται, παραμένουν παθητικοί θεατές, τρομοκρατούνται ή στηρίζουν έμπρακτα το θύμα).
Είναι φυσικό πως ο εκφοβισμός μπορεί να προξενήσει συναισθήματα φόβου, άγχους και αμηχανίας στα παιδιά-θεατές μέσα στο σχολικό πλαίσιο, όταν δεν υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική για το χειρισμό τέτοιων περιστατικών. Συχνά, επίσης, περιορίζει το δικαίωμα των μαθητών για ένα υγιές και ασφαλές μαθησιακό περιβάλλον. Έχει επιπλέον διαπιστωθεί μέσα από τη βιβλιογραφία ότι αν δεν ληφθούν μέτρα για τερματισμό του εκφοβισμού (να τίθενται συνέπειες και επιπτώσεις), τότε υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες τα παιδιά-θεατές να μετακινηθούν κάποια στιγμή από το ρόλο των θεατών και να γίνουν ενεργητικοί δράστες.
Αντίθετα, η ομάδα αυτή, με την ανάπτυξη δράσεων στα σχολεία και την κατάλληλη επιμόρφωση και ευαισθητοποίησή της, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του προβλήματος της εκφοβιστικής συμπεριφοράς αφού η στάση της μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.
Σημ. Και οι δύο έρευνες έγιναν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος «Δάφνη».
ΜΟΡΦΕΣ
Η εκφοβιστική συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών στο σχολείο μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Η πιο συνηθισμένη μορφή εκφοβισμού είναι ο λεκτικός εκφοβισμός. Ο θύτης προσβάλλει το θύμα του με πειράγματα, εξευτελιστικές βρισιές και χαρακτηρισμούς.
Μια άλλη διαδεδομένη μορφή εκφοβιστικής συμπεριφοράς είναι ο σωματικός εκφοβισμός. Συμβαίνει όταν ο θύτης είναι άτομο παρορμητικό. Μπλέκεται εύκολα σε καβγάδες και αντιδρά με τρόπο που προκαλεί σωματικό πόνο στα θύματα, όπως χτυπήματα, κλοτσιές, σπρωξίματα και απρεπείς χειρονομίες. Παρουσιάζεται συχνότερα στα αγόρια.
Πολύ συχνά, κάποια παιδιά αφήνονται σκόπιμα εκτός παιχνιδιού ή αγνοούνται ή εξαναγκάζονται να αναλαμβάνουν αρνητικούς ρόλους στην ομάδα. Στην περίπτωση αυτή αναφερόμαστε στον κοινωνικό αποκλεισμό.
Μια σύγχρονη μορφή εκφοβισμού είναι ο ρατσιστικός εκφοβισμός. Το θύμα εκφοβίζεται λόγω φυλής ή χρώματος. Η μη αποδοχή της διαφορετικότητας οδηγεί στο ρατσιστικό εκφοβισμό.
Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, ακόμα μια σύγχρονη μορφή, οδηγεί κι αυτός στη θυματοποίηση και τον εξευτελισμό του θύματος μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας (του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων).
Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, ακόμα μια σύγχρονη μορφή, οδηγεί κι αυτός στη θυματοποίηση και τον εξευτελισμό του θύματος μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας (του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων).
ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΘΥΤΗ
Το παιδί που θυματοποιείται μπορεί να παρουσιάσει:
Άρνηση για το σχολείο.
?Φόβο για ανάπτυξη σχέσεων με τα άλλα παιδιά.
Αλλαγές στη διάθεσή του και έντονη παρουσία απογοήτευσης, λύπης, μελαγχολίας και άγχους.
Σωματικά παράπονα, πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά.
Μαθησιακά προβλήματα, εξαιτίας του γεγονότος ότι η σχολική ζωή βιώνεται ως μια ανυπόφορη εμπειρία.
Απομόνωση.
?Ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση και γενικά στην προσωπικότητά του.
ΟΙ ΓΟΝΕΙΣκαι τα μέλη της οικογένειας συχνά είναι οι πρώτοι
δέκτες ενδείξεων ότι το παιδί τους πιθανό να αποτελεί στόχο και να
υφίσταται σχολική βία, αφού γνωρίζουν το παιδί τους καλύτερα από
οποιονδήποτε άλλο. Οι γονείς χρειάζεται να δίνουν την απαραίτητη σημασία
σε τυχόν ενδείξεις θυματοποίησης: π.χ. σκισμένα ρούχα, πληγές και
μελανιές, άσχημη ψυχική διάθεση, απομόνωση, επιθετικότητα και θυμός,
άρνηση για το σχολείο και απότομη αλλαγή συμπεριφοράς.
Οι τρόποι που οι γονείς χρησιμοποιούν για να θέσουν όρια στα παιδιά τους συσχετίζονται άμεσα με τις μορφές αντιμετώπισης και επίλυσης συγκρουσιακών καταστάσεων που αυτά θα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια. Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι θύτες έχουν συχνά γονείς που λειτουργούν στις σχέσεις με τα παιδιά τους με επιθετικότητα και εχθρότητα και συχνά έχουν αυταρχικές προσωπικότητες. Οι τιμωρίες και οι ποινές, οι συγκρούσεις καλλιεργούν την αντιπαράθεση ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Όταν τα παιδιά υποχρεώνονται διά της βίας να υπακούσουν στους κανόνες των γονιών τους, οι πιθανότητες να εμπλακούν σε εκφοβιστική συμπεριφορά είναι πολύ περισσότερες. Η αυταρχικότητα και η βία στην οικογένεια διδάσκει στα παιδιά να δρουν παρορμητικά χωρίς να αναπτύσσουν αυτοπειθαρχία και αυτοέλεγχο, απαραίτητα συστατικά για ανάπτυξη υγιών κοινωνικών σχέσεων.
Επιπλέον, η όλη οικογενειακή λειτουργία συσχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση εκφοβιστικών μορφών συμπεριφοράς. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, η ασυμφωνία των γονιών, η χαλαρή σύνδεση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και κυρίως ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών. Για παράδειγμα, σε οικογένειες που υπάρχουν αδύνατοι οικογενειακοί δεσμοί και περιορισμένη επικοινωνία, τα παιδιά καταλήγουν να μη συμμορφώνονται σε κανόνες. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που τα παιδιά αναπτύσσουν από νωρίς δυνατούς δεσμούς με τους γονείς, οδηγούνται στην αποδοχή των κοινωνικών κανόνων και ως εκ τούτου εκδηλώνουν περιορισμένη ή και καθόλου εκφοβιστική συμπεριφορά.
Έχει επίσης παρατηρηθεί ερευνητικά ότι γονείς με ιδιαίτερα υπερπροστατευτική συμπεριφορά προς τα παιδιά τους έχουν αυξημένες πιθανότητες να λειτουργήσουν αρνητικά αναγκάζοντας τα παιδιά να υποτάσσονται στην εξουσία και τη δύναμη και συχνά να καταλήγουν θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Η υπερπροστασία στην οικογένεια αποτελεί παράγοντα κινδύνου για θυματοποίηση στο σχολείο και γενικότερα. Δεν παρέχει την ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους, να ανεξαρτητοποιηθούν, να αποκτήσουν δεξιότητες αντίστασης και άμυνας. Αντίθετα, διδάσκει στα παιδιά η υπερπροστασία την παθητική αντιμετώπιση της ζωής και την υποταγή στην εξουσία, γεγονός που διευκολύνει τα παιδιά να γίνουν θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
Οι τρόποι που οι γονείς χρησιμοποιούν για να θέσουν όρια στα παιδιά τους συσχετίζονται άμεσα με τις μορφές αντιμετώπισης και επίλυσης συγκρουσιακών καταστάσεων που αυτά θα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια. Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι θύτες έχουν συχνά γονείς που λειτουργούν στις σχέσεις με τα παιδιά τους με επιθετικότητα και εχθρότητα και συχνά έχουν αυταρχικές προσωπικότητες. Οι τιμωρίες και οι ποινές, οι συγκρούσεις καλλιεργούν την αντιπαράθεση ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Όταν τα παιδιά υποχρεώνονται διά της βίας να υπακούσουν στους κανόνες των γονιών τους, οι πιθανότητες να εμπλακούν σε εκφοβιστική συμπεριφορά είναι πολύ περισσότερες. Η αυταρχικότητα και η βία στην οικογένεια διδάσκει στα παιδιά να δρουν παρορμητικά χωρίς να αναπτύσσουν αυτοπειθαρχία και αυτοέλεγχο, απαραίτητα συστατικά για ανάπτυξη υγιών κοινωνικών σχέσεων.
Επιπλέον, η όλη οικογενειακή λειτουργία συσχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση εκφοβιστικών μορφών συμπεριφοράς. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, η ασυμφωνία των γονιών, η χαλαρή σύνδεση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και κυρίως ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών. Για παράδειγμα, σε οικογένειες που υπάρχουν αδύνατοι οικογενειακοί δεσμοί και περιορισμένη επικοινωνία, τα παιδιά καταλήγουν να μη συμμορφώνονται σε κανόνες. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που τα παιδιά αναπτύσσουν από νωρίς δυνατούς δεσμούς με τους γονείς, οδηγούνται στην αποδοχή των κοινωνικών κανόνων και ως εκ τούτου εκδηλώνουν περιορισμένη ή και καθόλου εκφοβιστική συμπεριφορά.
Έχει επίσης παρατηρηθεί ερευνητικά ότι γονείς με ιδιαίτερα υπερπροστατευτική συμπεριφορά προς τα παιδιά τους έχουν αυξημένες πιθανότητες να λειτουργήσουν αρνητικά αναγκάζοντας τα παιδιά να υποτάσσονται στην εξουσία και τη δύναμη και συχνά να καταλήγουν θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Η υπερπροστασία στην οικογένεια αποτελεί παράγοντα κινδύνου για θυματοποίηση στο σχολείο και γενικότερα. Δεν παρέχει την ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους, να ανεξαρτητοποιηθούν, να αποκτήσουν δεξιότητες αντίστασης και άμυνας. Αντίθετα, διδάσκει στα παιδιά η υπερπροστασία την παθητική αντιμετώπιση της ζωής και την υποταγή στην εξουσία, γεγονός που διευκολύνει τα παιδιά να γίνουν θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣτο παιδί-θύμα: Είναι δύσκολο ν’
αναγνωρίσεις ότι το παιδί σου είναι θύμα εκφοβισμού. Οι πληγές στο σώμα
είναι σπάνιες. Πιο συχνά θα παρατηρηθούν αλλαγές στη συμπεριφορά του,
όπως είναι η άρνηση να πηγαίνει σχολείο, ο φόβος και το άγχος για το
σχολείο, η εμφάνιση συναισθημάτων λύπης και ανασφάλειας, η μείωση της
σχολικής του επίδοσης, η παραίτηση από χόμπι και ενδιαφέροντα, η
επιθυμία να κάμει «κακό» σε άλλο παιδί.
Τα θύματα του εκφοβισμού χρειάζονται την υποστήριξη των γονιών τους. Ζητείται από τους γονείς να ακούσουν προσεχτικά το παιδί τους και να προσπαθήσουν να αντιληφθούν τα όσα βιώνει και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δέχεται τους εκφοβισμούς. Τα παιδιά που γίνονται θύματα συχνά το κρύβουν από τους γονείς τους. Φοβούνται τις αντιδράσεις τους. Αν το παιδί σας αποτελεί θύμα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, χρειάζεται την κατανόηση και την εμπιστοσύνη σας. Ακούστε το παιδί σας, εμπιστευτείτε το. Δώστε την ανάλογη συμβουλή συζητώντας διάφορους τρόπους αντιμετώπισης του συγκεκριμένου προβλήματος.
Είναι πολύ σημαντικό να καταφέρουν οι γονείς να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή του, πείθοντάς το ότι αξίζει και μπορεί να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες με τη δική τους συμπαράσταση και στήριξη. Ενισχύστε την ικανότητά του να δοκιμάζει και να χειρίζεται από μόνο του καινούριες καταστάσεις. Ενθαρρύνετέ το να κάνει νέες φιλίες εντός και εκτός του σχολείου. Η εμπλοκή του παιδιού σε ομαδικές δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια του απογεύματος, βοηθά σημαντικά στην επίτευξη του στόχου αυτού. Αν το παιδί σας θυματοποιείται στο σχολείο, επικοινωνήστε με κάποιον εκπαιδευτικό του σχολείου και συζητήστε το μαζί του. Το καταλληλότερο άτομο για να μιλήσετε είναι κάποιος που γνωρίζετε και εμπιστεύεστε.
Αντιμετωπίζοντας το παιδί-θύτη: Τα παιδιά θύτες βρίσκονται και αυτά σε ψυχολογικό αδιέξοδο. Συχνά το κρύβουν από τους γονείς τους ή τους παρουσιάζουν μια ψευδή εικόνα των καταστάσεων. Όπως και στην περίπτωση του παιδιού που θυματοποιείται και σε αυτή την περίπτωση το παιδί χρειάζεται την κατανόηση και την εμπιστοσύνη των γονιών του. Ακούστε προσεχτικά το παιδί και στηρίξτε το συναισθηματικά. Ασχοληθείτε με το θυμό που κουβαλά μέσα του. Οι γονείς μπορούν να το βοηθήσουν ν’ αναγνωρίσει τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην επιθετική και εξαναγκαστική συμπεριφορά και τη συνεργατική συμπεριφορά διαπραγμάτευσης.
Επιπλέον οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αντιληφθεί τις επιζήμιες επιπτώσεις της εκφοβιστικής συμπεριφοράς τόσο στο ίδιο όσο και στους άλλους. Είναι προς το συμφέρον του να αφεθεί να βιώσει απογοήτευση και δυσαρέσκεια για τη συμπεριφορά του, χωρίς τη χρήση της τιμωρίας και των προσβολών. Οι τακτικές που αποδίδουν περισσότερο είναι αυτές που χρησιμοποιούν τον έπαινο και το θετικό παράδειγμα.
Τα θύματα του εκφοβισμού χρειάζονται την υποστήριξη των γονιών τους. Ζητείται από τους γονείς να ακούσουν προσεχτικά το παιδί τους και να προσπαθήσουν να αντιληφθούν τα όσα βιώνει και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δέχεται τους εκφοβισμούς. Τα παιδιά που γίνονται θύματα συχνά το κρύβουν από τους γονείς τους. Φοβούνται τις αντιδράσεις τους. Αν το παιδί σας αποτελεί θύμα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, χρειάζεται την κατανόηση και την εμπιστοσύνη σας. Ακούστε το παιδί σας, εμπιστευτείτε το. Δώστε την ανάλογη συμβουλή συζητώντας διάφορους τρόπους αντιμετώπισης του συγκεκριμένου προβλήματος.
Είναι πολύ σημαντικό να καταφέρουν οι γονείς να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή του, πείθοντάς το ότι αξίζει και μπορεί να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες με τη δική τους συμπαράσταση και στήριξη. Ενισχύστε την ικανότητά του να δοκιμάζει και να χειρίζεται από μόνο του καινούριες καταστάσεις. Ενθαρρύνετέ το να κάνει νέες φιλίες εντός και εκτός του σχολείου. Η εμπλοκή του παιδιού σε ομαδικές δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια του απογεύματος, βοηθά σημαντικά στην επίτευξη του στόχου αυτού. Αν το παιδί σας θυματοποιείται στο σχολείο, επικοινωνήστε με κάποιον εκπαιδευτικό του σχολείου και συζητήστε το μαζί του. Το καταλληλότερο άτομο για να μιλήσετε είναι κάποιος που γνωρίζετε και εμπιστεύεστε.
Αντιμετωπίζοντας το παιδί-θύτη: Τα παιδιά θύτες βρίσκονται και αυτά σε ψυχολογικό αδιέξοδο. Συχνά το κρύβουν από τους γονείς τους ή τους παρουσιάζουν μια ψευδή εικόνα των καταστάσεων. Όπως και στην περίπτωση του παιδιού που θυματοποιείται και σε αυτή την περίπτωση το παιδί χρειάζεται την κατανόηση και την εμπιστοσύνη των γονιών του. Ακούστε προσεχτικά το παιδί και στηρίξτε το συναισθηματικά. Ασχοληθείτε με το θυμό που κουβαλά μέσα του. Οι γονείς μπορούν να το βοηθήσουν ν’ αναγνωρίσει τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην επιθετική και εξαναγκαστική συμπεριφορά και τη συνεργατική συμπεριφορά διαπραγμάτευσης.
Επιπλέον οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αντιληφθεί τις επιζήμιες επιπτώσεις της εκφοβιστικής συμπεριφοράς τόσο στο ίδιο όσο και στους άλλους. Είναι προς το συμφέρον του να αφεθεί να βιώσει απογοήτευση και δυσαρέσκεια για τη συμπεριφορά του, χωρίς τη χρήση της τιμωρίας και των προσβολών. Οι τακτικές που αποδίδουν περισσότερο είναι αυτές που χρησιμοποιούν τον έπαινο και το θετικό παράδειγμα.
Αναγνώριση - καθοδήγηση -
πρόληψη
Κάθε γονιός μπορεί να αναγνωρίσει τις αρνητικές συνέπειες των κοινωνικών
προβλημάτων όπως αυτό του εκφοβισμού και να καθοδηγήσει το παιδί του
μακριά από την υιοθέτηση τέτοιων συμπεριφορών.
Βοηθήστε το παιδί σας να βελτιώσει την αυτοεικόνα-αυτοεκτίμησή του και τις δεξιότητες αντίστασης σε εξωτερικές πιέσεις, όπως είναι η πίεση της παρέας των συνομηλίκων.
Ενισχύστε τις σχέσεις μεταξύ σας με ανοικτή επικοινωνία, τοποθέτηση ξεκάθαρων ορίων συμπεριφοράς και υιοθέτηση δημοκρατικών τρόπων επίλυσης των μεταξύ σας συγκρούσεων.
Μιλήστε με τα παιδιά σας για τον εκφοβισμό και βοηθήστε τα να δουν μια τέτοια κατάσταση από τη σκοπιά του θύματος (ανάπτυξη ενσυναίσθησης).
Αποφύγετε την αγορά παιχνιδιών βίας. ?Περιορίστε την παρακολούθηση σκηνών βίας στην τηλεόραση και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Γίνετε θετικά πρότυπα συμπεριφοράς στο σπίτι.
Αναπτύξτε συχνή επαφή και συνεργασία με το σχολείο.
1Συζητήστε με το παιδί σας: Αναπτύξτε ικανότητες καλού ακροατή.
2Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι είστε πάντα διαθέσιμοι να σας μιλήσει όσο σοβαρό πρόβλημα και αν θεωρεί ότι αντιμετωπίζει.
3Επικοινωνήστε με το σχολείο αμέσως μόλις υποπτευθείτε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα (αφού ενημερώσετε το παιδί σας προηγουμένως).
4Μιλήστε με το δάσκαλο της τάξης ή με οποιοδήποτε άτομο έχετε εμπιστοσύνη στο χώρο του σχολείου.
5Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να διευρύνουν τον κύκλο των φίλων τους.
6Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι, αγνοώντας το πρόβλημα, αυτό δεν πρόκειται να επιλυθεί αλλά, ενδεχομένως, θα επιδεινωθεί.
7Μην επιτρέπετε στο παιδί σας να απέχει από τα μαθήματά του.
Βοηθήστε το παιδί σας να βελτιώσει την αυτοεικόνα-αυτοεκτίμησή του και τις δεξιότητες αντίστασης σε εξωτερικές πιέσεις, όπως είναι η πίεση της παρέας των συνομηλίκων.
Ενισχύστε τις σχέσεις μεταξύ σας με ανοικτή επικοινωνία, τοποθέτηση ξεκάθαρων ορίων συμπεριφοράς και υιοθέτηση δημοκρατικών τρόπων επίλυσης των μεταξύ σας συγκρούσεων.
Μιλήστε με τα παιδιά σας για τον εκφοβισμό και βοηθήστε τα να δουν μια τέτοια κατάσταση από τη σκοπιά του θύματος (ανάπτυξη ενσυναίσθησης).
Αποφύγετε την αγορά παιχνιδιών βίας. ?Περιορίστε την παρακολούθηση σκηνών βίας στην τηλεόραση και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Γίνετε θετικά πρότυπα συμπεριφοράς στο σπίτι.
Αναπτύξτε συχνή επαφή και συνεργασία με το σχολείο.
1Συζητήστε με το παιδί σας: Αναπτύξτε ικανότητες καλού ακροατή.
2Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι είστε πάντα διαθέσιμοι να σας μιλήσει όσο σοβαρό πρόβλημα και αν θεωρεί ότι αντιμετωπίζει.
3Επικοινωνήστε με το σχολείο αμέσως μόλις υποπτευθείτε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα (αφού ενημερώσετε το παιδί σας προηγουμένως).
4Μιλήστε με το δάσκαλο της τάξης ή με οποιοδήποτε άτομο έχετε εμπιστοσύνη στο χώρο του σχολείου.
5Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να διευρύνουν τον κύκλο των φίλων τους.
6Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι, αγνοώντας το πρόβλημα, αυτό δεν πρόκειται να επιλυθεί αλλά, ενδεχομένως, θα επιδεινωθεί.
7Μην επιτρέπετε στο παιδί σας να απέχει από τα μαθήματά του.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Σύμφωνα με επιδημιολογική έρευνα που έγινε στην Κύπρο το 2007, με δείγμα 1200 μαθητές ηλικίας 11 έως 15 ετών: Ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών της τάξης του 17% περίπου ανέφεραν ότι έχουν υποστεί εκφοβιστική συμπεριφορά ή ήταν οι ίδιοι θύτες. Πάνω από το 15% φοβάται ή αγωνιά πολύ συχνά, συχνά ή αρκετά συχνά ότι μπορεί να υποστεί κάποιο είδος εκφοβισμού. Σε νέα έρευνα που έγινε το 2010 σε μαθητές της Ε’ και Στ’ τάξης του Δημοτικού βρέθηκε ότι: 17% των μαθητών υπήρξαν θύματα σχολικού εκφοβισμού τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. 7,7% των μαθητών ήταν θύτες με την ίδια συχνότητα. Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
Δημοσιεύτηκε στις 02/09/2012
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire