Ανίκανοι ηγέτες που κατέστρεψαν την χώρα

Ηγέτες της συμφοράς! Του Χαριδημου Κ. Τσουκα* Πρόκειται για συμβολική σύμπτωση. Η δολοφονία ενός ανυποψίαστου οικογενειάρχη στο κέντρο της Αθήνας συνέπεσε με το ταξίδι του πρωθυπουργού στο Οσλο, προκειμένου να λάβει μέρος στο Συνέδριο Προοδευτικής Διακυβέρνησης. Μήπως επρόκειτο για κάποια θεσμική υποχρέωσή του; Οχι. Το συνέδριο διοργανώθηκε από ένα think tank και τα νορβηγικά συνδικάτα. Ο Ισπανός πρωθυπουργός κ. Θαπατέρο ακύρωσε τη συμμετοχή του. Ο άνθρωπος είχε μια σοβαρή οικονομική κρίση να διαχειρισθεί! Δεν θα μπορούσε ο πρωθυπουργός μας να δώσει ένα χρήσιμο ρόλο στον άεργο αντιπρόεδρό του, στέλνοντάς τον στο συνέδριο, εξοικονομώντας έτσι πολύτιμο χρόνο ο ίδιος; Αυτό έκανε ο Ιρλανδός πρωθυπουργός. Δεν αφήνεις το σπίτι σου όταν έχει πιάσει φωτιά. Για ποιο θέμα μίλησε ο κ. Παπανδρέου; «Θέσεις εργασίας και ανάπτυξη στο μέλλον». Εχει κάποια ιδιαίτερη εμπειρία ή γνώση στο θέμα αυτό; Αμφιβάλλω, αν σκεφτούμε ότι, επί των ημερών του, η ανεργία έχει επισήμως εκτοξευθεί στο 16%, ενώ η οικονομία διέρχεται μια διαδικασία παρατεταμένου αργού θανάτου. Γιατί να θέλει να ακούσει κανείς τον πρωθυπουργό μιας χρεοκοπημένης χώρας να εκστομίζει πληκτικές κοινοτοπίες για τον «εξανθρωπισμό της παγκοσμιοποίησης»; Είναι τόσο ενδιαφέρον, όσο να ακούς τον Καραμανλή να μιλάει για «μεταρρυθμίσεις»! Πώς αντέδρασε ο πρωθυπουργός στη δολοφονία του ανυποψίαστου πολίτη και στο τεράστιο κύμα οργής για την εγκληματικότητα στο γκετοποιημένο αθηναϊκό κέντρο που προκάλεσε; Ανέγνωσε δήλωση στο υπουργικό συμβούλιο: «Δυστυχώς, είχαμε κι ένα τραγικό γεγονός χθες, τη δολοφονία στο κέντρο της Αθήνας ενός νέου οικογενειάρχη, που μας συγκλόνισε όλους. Και συνεχίζεται η έρευνα, για να βρεθούν οι υπεύθυνοι». Ναι, με τέτοια ένταση εκφράζει τον «συγκλονισμό» του ο πρωθυπουργός! Το ίδιο παθιασμένα με τις ομιλίες του στη Βουλή. Ακόμα κι όταν τον βρίζει ο Τσίπρας, ανοίγει μεθοδικά τις σημειώσεις του να διαβάσει την απάντηση! Πώς αντιδρά ο πρωθυπουργός όταν οι υπουργοί του αμφισβητούν τον τρόπο που κυβερνά; «Αντιεξουσιαστικά», φυσικά! Απευθύνει εκκλήσεις για υπουργική «αλληλεγγύη»! Η πυγμή του είναι ευθέως ανάλογη του πάθους του! Και πώς αντιδρούν οι υπουργοί του όταν δυσαρεστείται ο πρωθυπουργός με κάποιες δηλώσεις τους; Ανασκευάζοντάς τις, προτιμώντας την αυτογελοιοποίηση από την ηγετική ευθύτητα. Αποδίδουν τόση βαρύτητα στον πολιτικό λόγο τους όση και στις δηλώσεις εκλογικών δαπανών! Υπογράμμισε ο κ. Βενιζέλος ότι «πρέπει να ανακτηθεί επειγόντως η ικανότητα της πολιτικής διεύθυνσης της χώρας». Η βολή κατά του πρωθυπουργού ήταν σαφής. Τη χώρα την διευθύνει η κυβέρνηση, την οποία διευθύνει ο πρωθυπουργός. Μήπως, όμως, ο οξύνους κ. Βενιζέλος εννοούσε κάτι άλλο, βαθύτερο, που εμείς, επιφανειακά σκεπτόμενοι, χάσαμε; Μάλλον αυτό συνέβη, διότι ο κ. Βενιζέλος, διευκρίνισε ότι «η πολιτική διεύθυνση της χώρας δεν περιλαμβάνει μόνο την κυβέρνηση, αλλά και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα συνδικάτα, την κοινωνία των πολιτών, τη Δικαιοσύνη και την Tοπική Aυτοδιοίκηση». Ναι, τη χώρα την διευθύνουμε όλοι μαζί, χύμα, όχι αυτοί που εκλέγουμε να την διευθύνουν! Η οργουελική χρήση της γλώσσας –η κένωση των εννοιών από το συμβατικό νόημά τους– αποτελεί γενικό γνώρισμα των ανθρώπων του «συστήματος», το οποίο ο κ. Βενιζέλος ομολογουμένως τελειοποίησε. Ο άνθρωπος συγχέει την αυτοθαυμαστική ευφράδεια με το ηγετικό ανάστημα. Καλεί σε «εθνική συστράτευση», χωρίς να είναι διατεθειμένος να φέρει εις πέρας τον απαιτητικό ρόλο του «στρατηγού» – να μας εμπνεύσει με τη βάσει αρχών συμπεριφορά του. Αλλά πότε έμαθε αυτή την τέχνη για να την ασκήσει τώρα; Ζητεί εμφατικά «συναίνεση» τις κρίσιμες αυτές στιγμές ο πρωθυπουργός. Υπερθεματίζοντας δε ο κ. Βενιζέλος διατείνεται με στόμφο ότι η «αντιπολίτευση έχει και την υποχρέωση συναίνεσης»! Ενδιαφέρον... Αν όμως η συναίνεση συνιστά αξία για τον κ. Παπανδρέου, γιατί δεν την πρόσφερε ούτε κατ’ ελάχιστον στον προκάτοχό του, όταν κι εκείνος τη ζητούσε επιμόνως το πρώτο εξάμηνο του 2009, εν όψει της επερχόμενης κρίσης; «Η συναίνεση», έλεγε τότε, «δεν χτίζεται […] σε πολιτικές που ζημιώνουν τον τόπο ούτε μπορεί να ζητείται από ανθρώπους που δεν λειτούργησαν με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον». Επεκτείνοντας την άποψη αυτή ο κ. Παπακωνσταντίνου έλεγε, τον Φεβρουάριο 2009, ότι «πρόκειται για άλλη μια προσπάθεια του πρωθυπουργού [Καραμανλή] να βρει συνενόχους στην καταστροφική πολιτική της κυβέρνησής του». Συναίνεση ίσον συνενοχή! Σας θυμίζει κάτι αυτή η γλώσσα; Σωστά σκεφτήκατε τον κ. Σαμαρά. «Να συναινέσω σε τι;», αναρωτήθηκε, με προσποιητή μαχητικότητα, στην πρόσφατη ομιλία του στο Ζάππειο. «Σε αυτό που διαλύει τη χώρα μου; […] Ενότητα στο λάθος απαγορεύεται. Θα ήταν συνενοχή». Συναίνεση ίσον συνενοχή! Αντιλαμβάνεστε το πρόβλημά μας; Τα δύο μεγάλα κόμματα χρησιμοποιούν το ίδιο λεξιλόγιο, με διαφορετικό πρόσημο. Μιλούν για την εκάστοτε κυβέρνηση σαν να είναι ξένη κυβέρνηση κατοχής, με την οποία δεν πρέπει ποτέ να συνεργαστούν! Βάση συναίνεσης θεωρούν μόνο τις απόψεις τους, τις οποίες δεν διαπραγματεύονται ποτέ! Ή όλα ή τίποτα! Απορείτε που αυτό το μοτίβο αυτιστικής αδιαλλαξίας οδηγεί σε αυτοεξυπηρετικές συμπεριφορές και αναπαράγεται σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου; Αν η δημοκρατία είναι το κατ’ εξοχήν πολίτευμα του λόγου, της θεσμοποιημένης συν-αναζήτησης, εμείς, δυστυχώς, είμαστε χρόνιοι μάρτυρες μιας κακοφωνίας ακοινώνητων μονολόγων. Η χώρα καταρρέει μπροστά στα μάτια μας γιατί έχει την ατυχία να μη διαθέτει άξιους πολιτικούς ηγέτες. Ανθρωποι του «συστήματος», δίχως αίσθηση προτεραιοτήτων, με ιδεοληπτικές παρωπίδες, καιροσκόποι και ναρκισσιστές, ακόμα και τώρα, την εποχή της χρεοκοπίας, δεν μπορούν να υπερβούν τον εαυτό τους. Δεν έμαθαν ποτέ άλλες δεξιότητες, αυτό το παιχνίδι ξέρουν, αυτοί είναι. Και μας παρασύρουν στην καταστροφή... * Ο Χ. Κ. Τσούκας (htsoukas@gmail. com) είναι καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κύπρου και Warwick.